بیماری هاشیموتو یا تیروئیدیت هاشیموتو یکی از شایع‌ترین بیماری‌های خودایمنی است که باعث التهاب مزمن غده تیروئید می‌شود. این بیماری معمولاً به کاهش عملکرد تیروئید (کم‌کاری تیروئید) منجر می‌شود و بیشتر در زنان میانسال شایع است، اما می‌تواند افراد در هر سن و جنسی را تحت تأثیر قرار دهد.
بیماری هاشیموتو چیست؟
هاشیموتو نوعی اختلال خودایمنی است که در آن سیستم ایمنی بدن به اشتباه به بافت تیروئید حمله می‌کند. این حمله باعث التهاب تیروئید و در نهایت کاهش تولید هورمون‌های تیروئیدی می‌شود. این هورمون‌ها نقش مهمی در متابولیسم، رشد و عملکرد بدن دارند.
علائم بیماری هاشیموتو
علائم این بیماری به دلیل کم‌کاری تیروئید و کاهش هورمون‌های تیروئیدی ایجاد می‌شوند. این علائم ممکن است تدریجی ظاهر شوند و شامل موارد زیر هستند:
علائم شایع:
خستگی و بی‌حالی: احساس مداوم خستگی حتی پس از استراحت.
افزایش وزن بی‌دلیل: به دلیل کاهش سرعت متابولیسم.
حساسیت به سرما: احساس سرما حتی در محیط‌های گرم.
خشکی پوست: پوست خشن و پوسته‌پوسته.
ریزش مو: کاهش حجم موها و شکنندگی آن‌ها.
یبوست: کاهش حرکت روده.
پف صورت: به خصوص در اطراف چشم‌ها.
ضعف عضلانی: به‌ویژه در بازوها و پاها.
علائم پیشرفته:
اختلال در حافظه و تمرکز (مه مغزی).
کاهش ضربان قلب.
افسردگی یا اضطراب.
اختلال در قاعدگی: سیکل‌های نامنظم یا خونریزی شدید.
بزرگ شدن تیروئید (گواتر): ممکن است در گردن یک تورم مشاهده شود.
علل بیماری هاشیموتو
علت دقیق بیماری هاشیموتو ناشناخته است، اما ترکیبی از عوامل ژنتیکی، محیطی و ایمنی بدن در بروز آن نقش دارند:
ژنتیک: سابقه خانوادگی بیماری‌های تیروئید یا سایر بیماری‌های خودایمنی.
جنسیت و سن: زنان و افراد میانسال بیشتر در معرض خطر هستند.
عوامل محیطی: مانند قرار گرفتن در معرض استرس، عفونت‌های ویروسی یا کمبود ید.
اختلالات ایمنی: عملکرد غیرطبیعی سیستم ایمنی که باعث حمله به بافت تیروئید می‌شود.
تشخیص بیماری هاشیموتو
تشخیص هاشیموتو شامل ارزیابی بالینی و آزمایش‌های خون برای بررسی عملکرد تیروئید و وجود آنتی‌بادی‌های خودایمنی است.
آزمایش‌های اصلی:
TSH (هورمون محرک تیروئید): افزایش سطح آن نشان‌دهنده کم‌کاری تیروئید است.
T3 و T4 (هورمون‌های تیروئید): کاهش سطح این هورمون‌ها نشانه کم‌کاری تیروئید است.
آنتی‌بادی‌های ضد تیروئید: مانند آنتی‌بادی ضد پراکسیداز تیروئید (TPOAb) که در هاشیموتو شایع است.
درمان بیماری هاشیموتو
هاشیموتو درمان قطعی ندارد، اما علائم آن قابل مدیریت هستند. درمان معمولاً شامل جایگزینی هورمون تیروئید و مراقبت‌های حمایتی است.
-1 درمان دارویی
لووتیروکسین: رایج‌ترین داروی جایگزین هورمون تیروئید که عملکرد تیروئید را تنظیم می‌کند.
دوز دارو با توجه به نتایج آزمایش و علائم بیمار تعیین می‌شود و ممکن است نیاز به تنظیمات دوره‌ای داشته باشد.
-2 تغییرات سبک زندگی
رژیم غذایی متعادل: مصرف غذاهای غنی از ید (در صورت کمبود)، سلنیوم و ویتامین‌های گروه B.
ورزش منظم: برای کنترل وزن و بهبود انرژی.
مدیریت استرس: استفاده از تکنیک‌های آرام‌سازی مانند یوگا و مدیتیشن.
-3 پایش منظم
انجام آزمایش‌های دوره‌ای برای اطمینان از تنظیم دوز دارو.
عوارض احتمالی هاشیموتو
اگر بیماری هاشیموتو درمان نشود، می‌تواند به مشکلات جدی منجر شود:
گواتر: بزرگ شدن تیروئید که ممکن است باعث اختلال در تنفس یا بلع شود.
بیماری‌های قلبی: به دلیل افزایش کلسترول ناشی از کم‌کاری تیروئید.
میگزدم: نوع شدید و خطرناک کم‌کاری تیروئید که ممکن است زندگی فرد را تهدید کند.
افسردگی: به دلیل تغییرات هورمونی و تأثیر بر سلامت روان.
نتیجه‌گیری
بیماری هاشیموتو یک اختلال خودایمنی شایع است که با مدیریت صحیح، قابل کنترل است. تشخیص زودهنگام و درمان به موقع می‌تواند به کاهش علائم و جلوگیری از عوارض آن کمک کند. اگر علائمی مشابه دارید، مشورت با پزشک و انجام آزمایش‌های لازم ضروری است.
