سندروم پیش از قاعدگی (PMS) مجموعه‌ای از علائم جسمی و روانی است که برخی از زنان در هفته‌های قبل از شروع قاعدگی خود تجربه می‌کنند. این سندروم می‌تواند تأثیرات مختلفی بر کیفیت زندگی فرد داشته باشد و از خفیف تا شدید متغیر باشد. در این مقاله از دکتر مهناز شکروی، به بررسی علائم، دلایل و راه‌های مدیریت سندروم پیش از قاعدگی می‌پردازیم.
سندروم پیش از قاعدگی چیست؟
سندروم پیش از قاعدگی به علائمی اشاره دارد که در یک تا دو هفته قبل از شروع قاعدگی بروز می‌کنند و با شروع قاعدگی کاهش یافته یا از بین می‌روند. این علائم ممکن است جسمی یا روانی باشند و می‌توانند بر زندگی روزمره تأثیر بگذارند.
علائم سندروم پیش از قاعدگی
علائم PMS می‌توانند از خفیف تا شدید متغیر باشند و در هر فرد متفاوت است. برخی از شایع‌ترین علائم جسمی و روانی این سندروم عبارتند از:
علائم جسمی:
- درد و حساسیت پستان‌ها
- نفخ شکم
- سردرد و میگرن
- دردهای عضلانی و مفصلی
- افزایش وزن (موقت ناشی از احتباس آب)
- خستگی و بی‌حالی
- تغییر در اشتها (افزایش میل به شیرینی‌ها و کربوهیدرات‌ها)
علائم روانی:
- تحریک‌پذیری و عصبانیت
- افسردگی و احساس غمگینی
- اضطراب و نگرانی
- نوسانات خلقی
- کاهش تمرکز
- احساس خستگی عاطفی
دلایل بروز سندروم پیش از قاعدگی
علت دقیق PMS به طور کامل مشخص نیست، اما تعدادی از عوامل هورمونی، شیمیایی و روانی ممکن است در ایجاد آن نقش داشته باشند:
نوسانات هورمونی: تغییرات سطح هورمون‌های استروژن و پروژسترون در دوران پیش از قاعدگی می‌تواند باعث بروز علائم PMS شود. این نوسانات می‌توانند بر سیستم عصبی تأثیر بگذارند و به تغییرات خلقی منجر شوند.
تغییرات شیمیایی مغز: تغییرات در سطح سروتونین، یک ماده شیمیایی در مغز که در تنظیم خلق و خو نقش دارد، ممکن است باعث بروز علائم روانی PMS شود. کاهش سطح سروتونین می‌تواند باعث افسردگی، اضطراب و تحریک‌پذیری شود.
عوامل ژنتیکی: سابقه خانوادگی ممکن است در تجربه PMS نقش داشته باشد. زنانی که مادر یا خواهرشان دچار این سندروم هستند، احتمال بیشتری برای تجربه آن دارند.
تغذیه نامناسب: رژیم غذایی با کمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی مانند منیزیم، کلسیم و ویتامین‌های B ممکن است علائم PMS را تشدید کند.
چه کسانی بیشتر در معرض PMS هستند؟
تمام زنان در سنین باروری ممکن است PMS را تجربه کنند، اما برخی عوامل می‌توانند خطر بروز آن را افزایش دهند:
- زنانی که در سنین ۲۰ تا ۴۰ سال قرار دارند.
- افرادی که سابقه افسردگی یا اضطراب دارند.
- زنانی که استرس زیاد دارند.
- زنانی که تغذیه نامناسب و سبک زندگی غیرفعال دارند.
راه‌های مدیریت و کاهش علائم سندروم پیش از قاعدگی
مدیریت علائم PMS می‌تواند شامل تغییرات سبک زندگی، رژیم غذایی، و داروهای مکمل باشد. در اینجا به برخی از روش‌های مؤثر برای کاهش علائم اشاره شده است:
تغییرات در رژیم غذایی:
مصرف غذاهای غنی از کلسیم (مانند لبنیات) و منیزیم (مانند آجیل‌ها و سبزیجات برگ‌سبز) می‌تواند به کاهش علائم جسمی PMS کمک کند.
کاهش مصرف نمک و کافئین می‌تواند به کاهش نفخ و حساسیت پستان‌ها کمک کند.
مصرف غذاهای غنی از کربوهیدرات‌های پیچیده مانند غلات کامل، می‌تواند به بهبود خلق و خو و کاهش نوسانات خلقی کمک کند.
ورزش و فعالیت بدنی:
ورزش منظم، به‌ویژه ورزش‌های هوازی مانند پیاده‌روی، دویدن و یوگا می‌تواند به کاهش استرس و بهبود خلق و خو کمک کند.
ورزش باعث آزادسازی اندورفین‌ها می‌شود که می‌تواند به کاهش درد و افزایش احساس خوب کمک کند.
مدیریت استرس:
تمرینات تنفس عمیق، مدیتیشن و یوگا می‌توانند به کاهش اضطراب و بهبود خلق و خو کمک کنند.
داشتن خواب کافی و رعایت الگوی خواب منظم به تنظیم سطح هورمون‌ها کمک می‌کند و می‌تواند علائم را کاهش دهد.
مصرف مکمل‌های غذایی:
مکمل‌های کلسیم، منیزیم و ویتامین B6 ممکن است به کاهش برخی از علائم PMS کمک کنند.
روغن گل پامچال و امگا-3 نیز به عنوان مکمل‌هایی که ممکن است در کاهش علائم مفید باشند، شناخته شده‌اند.
داروهای تجویزی: در مواردی که علائم PMS شدید است، ممکن است پزشک داروهای ضد افسردگی، داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (مانند ایبوپروفن) یا قرص‌های جلوگیری از بارداری را برای کمک به تنظیم سطح هورمون‌ها تجویز کند.
تفاوت PMS و PMDD
گاهی اوقات، علائم PMS بسیار شدیدتر از حالت عادی است و به حالتی به نام اختلال نارسایی پیش از قاعدگی (PMDD) منجر می‌شود. PMDD می‌تواند علائم روانی بسیار شدیدی مانند افسردگی عمیق، اضطراب شدید و تحریک‌پذیری بیش‌ازحد داشته باشد که تأثیر زیادی بر کیفیت زندگی فرد می‌گذارد. این اختلال نیاز به درمان پزشکی دقیق‌تری دارد.
نتیجه‌گیری
سندروم پیش از قاعدگی یک تجربه رایج برای بسیاری از زنان است و می‌تواند با علائم جسمی و روانی همراه باشد. شناخت دلایل و علائم این سندروم و استفاده از روش‌های مدیریت آن می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی و کاهش ناراحتی‌های ناشی از آن کمک کند. اگر علائم شما بسیار شدید است و بر فعالیت‌های روزمره‌تان تأثیر می‌گذارد، بهتر است با پزشک مشورت کنید تا درمان مناسب برای شما تجویز شود.
