قرص متفورمین یکی از داروهای رایج و مؤثر در درمان دیابت نوع 2 است. این دارو به‌طور گسترده‌ای در سراسر جهان تجویز می‌شود و به دلیل ویژگی‌های منحصر به فرد خود، به عنوان اولین خط درمان برای بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 شناخته می‌شود. در این مقاله از دکتر مهناز شکروی به بررسی ویژگی‌ها، کاربردها، عوارض جانبی و نکات مهم مربوط به مصرف متفورمین خواهیم پرداخت.
متفورمین چیست؟
متفورمین دارویی است که برای درمان علائم دیابت نوع ۲ استفاده می‌شود. دیابت نوع ۲ وضعیتی است که در آن بدن انسولین کافی تولید نمی‌کند یا انسولین تولید شده در بدن استفاده نمی‌شود. این اتفاق می‌تواند باعث افزایش سطح قند خون (هیپرگلیسمی) شود. در این شرایط داروی متفورمین با بهبود نحوه کنترل بدن در مواجهه با انسولین، سطح قند خون شما را کاهش می‌دهد.
نحوه عملکرد و مکانیسم اثر متفورمین چگونه است؟
عملکرد داروی متفورمین به این صورت است که به پاسخ مناسب بدن در برابر انسولین ترشح شده کمک می‌کند. این دارو همچنین میزان قند تولیدی کبد را کم کرده و میزان جذب قند توسط معده و روده را نیز کاهش می‌دهد.
نحوه ی مصرف متفورمین
-متفورمین را دقیقا طبق دستور پزشک مصرف کنید; ممکن است پزشک شما در ابتدا دارو را با مقدار کم شروع کند و سپس به تدریج مقدار و تعداد نوبت دارو را افزایش دهد تا بدن شما به تغییرات ایجاد شده توسط دارو عادت کند و احتمال بروز عوارض کمتر شود.
- سعی کنید دارو را بطور منظم و در ساعات مشخصی از شبانه روز مصرف نمائید. مصرف متفورمین همراه وعده ی غذایی اصلی یا پس از یک میان وعده توصیه می شود.
-در صورت فراموش كردن مصرف يك نوبت دارو بلافاصله پس از يادآوري آن را مصرف كنيد مگر آنكه زمان ياد آوري به نوبت مصرف بعدي دارو نزديك باشد.در اين شرايط نوبت فراموش شده را مصرف نكنيد و نوبت بعدي را در زمان خودش مصرف كنيد اما به هيچ وجه مقدار مصرف دارو را دوبرابر نكنيد.
کاربردهای متفورمین
- درمان دیابت نوع 2: اصلی‌ترین کاربرد متفورمین، کنترل قند خون در بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 است. این دارو معمولاً به‌عنوان اولین خط درمان تجویز می‌شود.
- کاهش وزن: برخی از بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 که از متفورمین استفاده می‌کنند، کاهش وزن را تجربه می‌کنند. این ویژگی باعث شده است که این دارو به‌عنوان یک گزینه برای بیماران چاق نیز مورد توجه قرار گیرد.
- سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS): متفورمین همچنین در درمان سندرم تخمدان پلی‌کیستیک، که معمولاً با مقاومت به انسولین همراه است، مؤثر است.
- پیشگیری از دیابت: در برخی موارد، متفورمین برای پیشگیری از ابتلا به دیابت نوع 2 در افرادی که در معرض خطر بالایی قرار دارند، تجویز می‌شود.
عوارض قرص متفورمین چیست؟
زمان مصرف قرص متفورمین در بروز نشانه‌های عارضه‌ای متفورمین موثر است. هنگامی که با معده خالی متفورمین را مصرف کنید، باید انتظار مشکلات گوارشی و معده را داشته باشید. احتمال تهوع و استفراغ در این حالت بیشتر هم می‌شود. اما در صورتی که متفورمین را سر وقت و به شکل درست و منظم مصرف کنید، مشکلات کمتری خواهید داشت. برخی از عوارض متفورمین کمتر رایج است؛ مانند:
• تنگی نفس
• افت ناگهانی قند خون
• کم خونی شدید
اما عوارض رایج قرص متفورمین چیست؟ لیست زیر شامل عوارض رایج متفورمین است:
• خستگی و بیحالی
• سرگیجه و سردرد
• لرز و بی قراری
• خواب آلودگی و گیجی
• افزایش ضربان قلب
• گرسنگی
پیش از مصرف متفورمین این موارد را بدانید!
برای پیشگیری از عوارض متفورمین، چنانچه به آن آلرژی دارید و یا هر یک از موارد زیر را دارید، باید مصرف آن را قطع کنید.
- بیماری کلیوی حاد
- اسیدوز متابولیک یا کتواسیدوز دیابتی
- چنانچه نیازمند عمل جراحی هستید یا نیازمند هرگونه ایکس-ری یا سی تی اسکن هستید که در آن از رنگ استفاده می‌شود که درون رگ خونی تزریق می‌گردد، باید به‌طور موقت مصرف متفورمین را قطع کنید. مطمئن شوید فردی که مسئول جراحی و یا انجام عکس برداری است، پیش از انجام آن از مصرف این دارو توسط شما آگاهی دارد.
چنانچه تا به حال هر یک از علائم زیر را داشتید، به پزشک خود بگویید:
• بیماری کلیوی (عملکرد کبد شما پیش از مصرف دارو باید چک شود)
• سطح بالای کتون در خون یا ادرار شما
• بیماری قلبی، نارسایی احتقانی قلبی
• بیماری کبدی یا
• چنانچه از انسولین یا سایر داروهای خوراکی دیابت استفاده می‌کنید.
ممکن است اسیدوز لاکتیک در خون شما ایجاد شود که افزایش لاکتیک اسید به‌صورت خطرناک در خون است. این مسئله چنانچه دچار بیماری‌ها و شرایط پزشکی دیگر باشید، همچون عفونت شدید، الکلی بودن مزمن یا داشتن بیشتر از ۶۵ سال سن، احتمال بیشتری برای اتفاق افتادن دارد. چنانچه باردار هستید و یا قرار است باردار شوید و در حال استفاده از متفورمین هستید، از دستورالعمل پزشک خود پیروی کنید. کنترل دیابت در طول بارداری بسیار اهمیت دارد و بالا بودن قند خون ممکن است سبب ایجاد شرایط خطرناک برای مادر یا جنین شود؛ پس چنانچه در طول دوره مصرف متفورمین حامله شدید، به پزشک خود بگویید.
متفورمین ممکن است تخمک گذاری در زنانی که هنوز یائسه نشده‌اند را تحریک کند و ممکن است ریسک حاملگی ناخواسته را افزایش دهد. چنانچه از این دارو استفاده می‌کنید، نباید به نوزاد شیردهی انجام دهید. متفورمین نباید به کودکان کمتر از ۱۰ سال داده شود؛ البته برخی از اشکال متفورمین برای استفاده افراد زیر ۱۸ سال ممنوع است.
نتیجه‌گیری
متفورمین یک داروی مؤثر و ایمن برای درمان دیابت نوع 2 و برخی شرایط دیگر است. با توجه به مکانیسم عمل منحصر به فرد آن و مزایای متعددش، این دارو به‌عنوان اولین خط درمانی برای بسیاری از بیماران تجویز می‌شود. با این حال، مانند هر داروی دیگری، مصرف آن باید تحت نظر پزشک صورت گیرد و بیمار باید از عوارض جانبی و نکات مهم مربوط به آن آگاه باشد. رعایت یک سبک زندگی سالم شامل تغذیه مناسب و فعالیت بدنی منظم می‌تواند تأثیرات مثبت متفورمین را تقویت کند و کیفیت زندگی بیماران را بهبود بخشد.
