دریافت کافی ویتامین (E) برای سلامتی بسیار ضروری بوده و نقشی مهم در عملکرد بدن ایفا می‌کند. اما، خیلی از افراد هنگام مصرف این ویتامین چه از منابع غذایی و چه از قرص ویتامین (E) دچار اشتباه می‌شوند. ازاین‌رو، در ادامۀ این مطلب از دکتر مهناز شکروی قصد داریم ببینیم ویتامین E چیست و به بهترین منابع غذایی، خواص، عوارض کمبود و همچنین عوارض مصرف زیاد آن اشاره کنیم.
ویتامین E چیست و چه کاربردی دارد؟
ویتامین E یک ماده مغذی محلول در چربی است که در بسیاری از غذاها یافت می‌شود. این ویتامین در بدن، به عنوان یک آنتی‌اکسیدان، به محافظت از سلول‌ها در برابر آسیب‌های ناشی از رادیکال‌های آزاد کمک می‌کند.
بدن برای تقویت سیستم ایمنی خود به ویتامین E نیاز دارد تا بتواند با باکتری‌ها و ویروس‌های مهاجم مبارزه کند. ویتامین E به گشاد شدن عروق خونی و جلوگیری از لخته شدن خون در آنها کمک می‌کند. علاوه بر این، سلول‌های بدن برای برقراری ارتباط با یکدیگر و انجام بسیاری از عملکردهای مهم خود به ویتامین E نیاز دارند.
علائم کمبود ویتامین E
سطوح پایین ویتامین ای به بروز مشکلات زیر منجر می‌شود:
ضعف عضلانی: ویتامین ای برای سیستم عصبی مرکزی (مغز و نخاع) ضروری است. این ماده یکی از آنتی اکسیدان‌های اصلی بدن است که کمبود آن به استرس اکسیداتیو و درنتیجه ضعف عضلانی منجر می‌شود.
اختلال در هماهنگی و تعادل بدن و مشکل در راه رفتن: آسیب نورون‌های پورکنژ (سلول‌های عصبی) در اثر کمبود این ماده‌ی مغذی توانایی آنها در انتقال سیگنال‌ها را مختل می‌کند.
بی‌حسی و سوزن سوزن شدن: آسیب فیبرهای عصبی از انتقال صحیح سیگنال‌ها توسط اعصاب جلوگیری می‌کند و باعث بروز این احساسات ناخوشایند می‌شود که به آن نوروپاتی محیطی می‌گویند.
کاهش بینایی: کمبود ویتامین ای می‌تواند گیرنده‌های نور در شبکیه و سایر سلول‌های چشم را ضعیف کند و به‌مرور زمان باعث از دست دادن بینایی شود.
مشکلات سیستم ایمنی: بعضی تحقیقات نشان داده‌اند که کمبود ویتامین E می‌تواند سلول‌های ایمنی را مهار کند. سالمندان بیش از دیگران در معرض ابتلا به این مشکل قرار دارند.
ضعف عضلانی و مشکلات هماهنگی جزء علائم عصبی محسوب می‌شوند و نشان می‌دهند که سیستم عصبی مرکزی و محیطی آسیب دیده است. سیستم عصبی مرکزی بین مغز و نخاع ارتباط برقرار می‌کند، در حالی که سیستم محیطی شبکه‌ای از اعصاب است که خارج از مغز و نخاع قرار دارند و پیام‌ها را به سراسر بدن منتقل می‌کنند.
غلاف نورون‌ها بیشتر از چربی تشکیل شده است و کمبود ویتامین ای به این معنی است که بدن آنتی اکسیدان کمتری برای محافظت از این چربی‌ها دارد. بنابراین، در اثر کمبود این ماده‌ی مغذی عملکرد سیستم عصبی مختل می‌شود.
خواص ویتامین E
ویتامین E برای بدن فواید بسیاری دارد که یکی از مهمترین خاصیت‌های آن اثر محافظتی آن در برابر رادیکال‌های آزاد است که سبب می‌شود عمل اکسیداسیونی این مواد از بین برود و سلول را در برابر پیری زودهنگام و تخریب محافظت می‌کند. این خاصیت ویتامین E بسیار بیشتر از سایر آنتی‌اکسیدان‌ها برای بدن است.
مهمترین خواص ویتامین ای برای سلامتی و پیشگیری از بیماری های مختلف در بدن عبارتند از:
- مفید برای زنان و تنظیم هورمون های زنانه
- مفید برای پوست و مو
- کمک به لاغری و تناسب اندام
- کنترل قند خون و دیابت
- تقویت سیستم ایمنی
- کمک به قدرت عضلانی و پایداری فیزیک
- تقویت بینایی
- بهبود بیماری آلزایمر
- بهبود اثر درمان های مختلف پزشکی
- کمک به درمان کبد چرب
- کمک به بدنسازی و رشد عضلات
- پیشگیری از ابتلا به بیماری های مختلف و سرطان ها
منابع ویتامین E کدامند؟
ویتامین ای به‌طور طبیعی در هشت فرم شیمیایی وجود دارد که در بین آنها «آلفا-توکوفرول» تنها فرمی است که می‌تواند نیازهای انسان را برآورده کند. مهمترین مواد غذایی حاوی این نوع از ویتامین ای را می‌توانید در ادامه بخوانید:
- دانه‌ی آفتابگردان
- روغن زیتون
- بادام
- فندق
- بادام‌زمینی
- انبه
- آووکادو
- کلم بروکلی
- اسفناج
- کیوی
- گوجه‌فرنگی
کلام پایانی
ویتامین ای برای بینایی، تولید مثل، مغز، قلب، پوست و مو ضروری است. این ماده‌ی مغذی خاصیت آنتی اکسیدانی دارد و از سلول‌ها در برابر رادیکال‌های آزاد محافظت می‌کند. رادیکال‌های آزاد در بروز بسیاری از بیماری‌ها از جمله سرطان و بیماری قلبی نقش دارند.
بیشتر افراد می‌توانند از یک رژیم غذایی سالم که حاوی چربی کافی است، ویتامین ای مورد نیاز بدن را دریافت کنند. غذاهای غنی از ویتامین E عبارتند از آجیل، دانه‌ها و روغن‌های گیاهی. با این حال، بیماری‌های ژنتیکی، بیماری‌های مزمنی که روی جذب مواد مغذی تأثیر می‌گذارند و پیروی از رژیم غذایی بسیار کم‌چرب می‌تواند باعث کمبود این ویتامین شود. مکمل‌ها نقش مهمی در درمان کمبود ویتامین ای دارند، اما بهتر است قبل از مصرف آنها با پزشک مشورت کنید، به‌خصوص اگر دارو مصرف می‌کنید.
