این مشکل هنگامی به وجود می آید که ماهیچه کف لگن و رباط بین آن و رحم دچار ضعف کشیدگی شود. این امر باعث نبود نیروی کافی برای حمایت از مکان رحم و افتادگی آن به داخل دستگاه واژینال می گردد. افتادگی رحم معمولاً در دوران یائسگی و در زنانی که زایمان های مکرر داشته اند مشاهده می شود. در ادامه با دکتر مهناز شکروی همراه باشید تا با این عارضه و راههای بهبود آن بیشتر آشنا شوید.
افتادگی رحم چیست؟
افتادگی رحم وضعیتی است که در آن عضلات و بافت های اطراف رحم ضعیف می شوند. این امر سبب آویزان ماندن و افتادن رحم داخل واژن می شود.. این مشکل می تواند برای هر دختری هنگام تولد نیز پیش آید، اما بیشتر پس از یائسگی و در افرادی که بیش از یک زایمان طبیعی داشته اند، شایع تر است.
عضلات کف لگن که شامل ماهیچه ها، رباط ها و بافت های لگن است. این ماهیچه ها از رحم، راست روده، واژن، مثانه و سایر اندام های لگنی نگهداری کنند. افتادگی زمانی اتفاق می‌افتد که عضلات کف لگن آسیب دیده یا ضعیف شده‌اند تا جایی که دیگر نتوانند حمایت کنند. این باعث می شود که اندام های لگن شما به داخل یا خارج از واژن شما بیفتد.
افتادگی رحم می تواند خفیف یا شدید باشد، بسته به اینکه عضلات پشتیبان رحم شما چقدر ضعیف شده اند. در یک افتادگی ناقص، رحم شما ممکن است به اندازه کافی لیز خورده باشد که بخشی از واژن شما باشد. این یک توده یا برآمدگی ایجاد می کند. در موارد شدیدتر، رحم شما می تواند به اندازه ای بلغزد که از واژن شما خارج شود. به این پرولاپس کامل می گویند.
علائم افتادگی رحم
خانم‌هایی که افتادگی رحم جزئی دارند ممکن است هیچ علامتی نداشته باشند. افتادگی متوسط تا شدید ممکن است علائمی ایجاد کند، مانند:
1- احساسی که روی توپ نشسته‌اید
2- خونریزی واژینال
3- افزایش ترشحات
4- مشکلات در رابطه جنسی
5- بیرون‌زدگی رحم یا دهانه رحم از واژن
6- احساس کشش یا سنگینی در لگن
7- یبوست یا مشکل در دفع مدفوع
8- عفونت‌های مکرر مثانه یا مشکل در تخلیه مثانه
در صورت بروز این علائم، باید فوراً به متخصص زنان و زایمان مراجعه کرده و تحت درمان قرار بگیرید. بدون توجه مناسب، این شرایط می‌تواند عملکرد جنسی، روده و مثانه را مختل کند.
علت افتادگی رحم
عضلات کف لگن ممکن است به دلایلی ضعیف شوند:
- بارداری
- عوامل مرتبط با زایمان، از جمله ضربه، زایمان یک نوزاد بزرگ، یا زایمان طبیعی
- افزایش سن، به ویژه پس از یائسگی، زمانی که سطح استروژن در گردش کاهش می یابد.
- بلند کردن مکرر سنگین
- زور زدن در هنگام اجابت مزاج
- سرفه مزمن
- سابقه جراحی لگن
- عوامل ژنتیکی منجر به ضعیف شدن بافت همبند
راه های تشخیص افتادگی رحم
دکتر زنان با ارزیابی علائم و انجام معاینه لگن می‌تواند آن را تشخیص دهد. در طی این معاینه، پزشک از دستگاهی به نام اسپکولوم استفاده می‌کند که به او امکان مشاهده داخل واژن و بررسی کانال واژن و رحم را می‌دهد. این معاینه به صورت درازکش یا ایستاده انجام می‌گیرد.
پزشک برای تعیین میزان افتادگی ممکن است از شما بخواهد که مانند زمان دفع فشار بیاورید.
درمان افتادگی رحم
اگر افتادگی بهبود نیافته و علائم پیشرفت را نشان دهد باید آن را تحت درمان قرار داد. غالباً افتادگی تا درجه‌ی سوم ممکن است بدون نیاز به درمان برطرف شود، اما موارد شدیدتر به درمان پزشکی نیاز دارند که شامل موارد زیر هستند:
پساری واژنی (Vaginal Pessary): در این روش با کمک وسیله‌ای به نام پساری رحم را در موقعیت خود نگه می‌دارند. حتماً با متخصص برای انتخاب درمان مناسب خود مشورت کنید.
جراحی: یکی از راههای درمان، جراحی است که برای ترمیم افتادگی از طریق واژن یا شکم می‌تواند صورت گیرد. البته در صورتی که فرد قصد بارداری در آینده را داشته باشد، به دلیل از بین رفتن بافت‌های ترمیم شده توسط جراحی، به دنبال بارداری یا زایمان، ممکن است جراحی توصیه نشود.
ورزش برای افتادگی رحم
افتادگی‌های خفیف را می‌توان با تمرینات عضلات لگنی، کنترل وزن و پرهیز از بلند کردن اجسام سنگین برطرف کرد. نحوه انجام تمرینات عضلات لگنی برای موفقیت در درمان بسیار اهمیت دارد. این تمرینات را می‌توان در هر مکان و هر زمانی انجام داد و عضلات کف لگن خود را تقویت کرد. متخصص یا یک فیزیوتراپیست در مورد نحوه‌ی صحیح این تمرین می‌تواند به شما کمک کند.
نحوه‌ی انجام تمرینات لگنی
ماهیچه‌های کف لگن خود را مانند زمانی که قصد دارید ادرار را متوقف کنید، منقبض کرده و برای ۵ ثانیه نگه دارید.
۵ ثانیه به ماهیچه استراحت داده و دوباره تکرار کنید.
به طور روزانه در ۳ ست، هر ست ۱۰ مرتبه این حرکت را تکرار کنید.
به‌تدریج زمان انقباض را بیشتر کرده تا جایی که در انتها مدت ۱۰ ثانیه بتوانید عضلات کف لگن را منقبض نگه دارید. در صورت وجود هرگونه سؤال برای انجام این تمرین مهم، آن را با متخصص خود در میان بگذارید.
دارو برای درمان افتادگی رحم
یک پماد برای افتادگی رحم که می‌توان استفاده کرد، پماد استروژن است. البته از شیاف‌هایی که به واژن وارد می‌شوند نیز می‌توان کمک گرفت. شیاف‌ها به ترمیم بافت‌های واژن و بازیابی قدرت آن‌ها کمک بزرگی می‌کنند، اما استفاده از استروژن انتخاب مناسبی برای زنانی که در دوران یائسگی هستند مفید است.
رژیم غذایی
از آنجایی که چاقی و اضافه‌وزن خطر ابتلا به این بیماری را افزایش داده و همچنین احتمال افتادگی دوباره را بیشتر می‌کند، بنابراین توصیه می‌کنیم که از یک رژیم غذایی سالم برای مصرف روزانه خود استفاده کنید و در صورتی که اضافه‌وزن دارید، برای کاهش آن اقدام کنید.
از ویتامین‌ها، پروتئین‌های سالم، میوه و سبزیجات به طور روزانه استفاده کنید و سعی کنید مواد مغذی را در رژیم روزانه خود بگنجانید.
جمع بندی
یکی از شایع ترین بیماری های زنان، افتادگی رحم است که با افزایش سن ممکن است اتفاق می افتد. با گذشت زمان و با چند بار زایمان طبیعی، ماهیچه ها و رباط های اطراف رحم شما ضعیف می شوند. وقتی این ساختار حمایتی شروع به از کار افتادن می کند، رحم می تواند از موقعیت خود خارج شود. درمان افتادگی رحم شامل گزینه‌های جراحی و غیرجراحی بر اساس شدت افتادگی است.
