کلیه ها دو عضو لوبیایی شکل با میلیون ها واحد فیلترکننده بنام نفرون هستند که وظیفه دفع سموم و جذب مواد مغذی و شیمیایی لازم برای متابولیسم بدن را برعهده دارند.اگر این نفرون ها به هر دلیلی از جمله بیماری های کلیه یا بیماری های زمینه ای دچار آسیب و تخریب شوند،کلیه به سمت نارسایی پیش می رود.
در صورتی که حدود ۹۰ درصد از نفرون ها از بین بروند،فرد در فاز انتهایی نارسایی کلیه قرار می گیرد و نیازمند دیالیز می شود.در این وضعیت کلیه ها قادر به دفع سموم و جذب مواد لازم نیستند و کارکرد تمامی ارگان های بدن را تحت تاثیر قرار می دهند.
علائم نارسایی کلیه
بسته به اینکه به نارسایی حاد کلیه مبتلا باشید یا نارسایی مزمن و میزان پیشرفت بیماری، ممکن است علائم بسیار متفاوتی را تجربه کنید. اگرچه علائم می‌توانند در هر مرحله از بیماری رخ دهند، اما معمولا در مراحل پایانی ظاهر می‌شوند. این علائم عبارت‌اند از:
- تهوع
- استفراغ
- از دست دادن اشتها
- خستگی و ضعف
- مشکلات خواب
- تغییر حجم ادرار
- گرفتگی عضلات
- تورم پاها
- خارش دائمی
- درد قفسه سینه (اگر مایعات اطراف قلب تجمع پیدا کنند)
- تنگی نفس (اگر مایعات اطراف ریه‌ها جمع شوند)
- بالا بودن فشار خون که کنترل آن دشوار است
- احساس طعم فلز در دهان
- سرگیجه
- تغییر رنگ پوست
علائم بیماری کلیوی اغلب غیر اختصاصی هستند، به این معنی که می‌توانند در اثر بیماری‌های دیگر هم ایجاد شوند.
دلایل ابتلا به نارسایی کلیه
نارسایی کلیه می‌تواند نتیجه شرایط مختلفی باشد. به گفته بنیاد ملی کلیه، دو عامل شایع در وجود آمدن نارسایی کلیه فشار خون و دیابت هستند.
از دیگر دلایل ابتلا به نارسایی کلیه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
کاهش ناگهانی جریان خون در کلیه ها
کاهش ناگهانی جریان خون در کلیه باعث نارسایی کلیه می‌شود. برخی از عللی که باعث کاهش جریان خون در کلیه‌ها می‌شوند عبارتند از:
- بیماری‌های قلبی و عروقی
- زخم کبد یا نارسایی کبد
- کم آبی بدن
- سوختگی‌های شدید و واکنش های آلرژیک
- عفونت شدید
- فشارخون بالا و داروهای ضد التهابی نیز می‌توانند جریان خون را محدود کنند.
۳ راه درمان نارسایی کلیه
بسته به اینکه در کدام مرحله از بیماری قرار دارید و شدت آسیب به کلیه چقدر است، راه‌های درمانی نیز متفاوت است. بااین‌حال برای درمان نارسایی کلیه دو راه اصلی وجود دارد که شامل دیالیز و پیوند کلیه می‌شود. همچنین این بیماری مانند دیگر بیماری‌ها تا حدودی با مصرف دارو قابل کنترل و بهبود است.
1- دیالیز
دیالیز نقشی مشابه کلیه در بدن را ایفا می‌کند و نمک، اسید، پتاسیم و مواد زائد را دفع می‌کند. دو نوع دیالیز وجود دارد: نوع اول همودیالیز و نوع دوم نیز دیالیز صفاقی است. در همودیالیز دستگاهی که دارای یک غشا سلولزی با نفوذپذیری انتخابی است، به‌طور دائمی خون شما را تصفیه می‌کند.
در دیالیز صفاقی، کیسه دارای محلول دیالیز به‌وسیله کانتر به ناحیه شکمی متصل می‌شود و مواد زائد را به داخل خودش جذب می‌کند. میانگین امید به زندگی در بیماران مبتلا به نارسایی کلیوی که تحت درمان با دیالیز هستند ۵ تا ۱۰ سال و حتی در مواردی ۳۰ سال است.
2- پیوند کلیه
در موارد شدید نارسایی کلیه، پیوند کلیه به‌عنوان راه درمانی در نظر گرفته می‌شود که فرد پذیرنده با دریافت کلیه از یک اهداکننده (زنده یا متوفی) به زندگی خود با یک کلیه سالم ادامه می‌دهد. اگر اهداکننده کلیه زنده باشد، میانگین امید به زندگی فرد دریافت‌کننده ۱۲ تا ۲۰ سال است، درحالی‌که این عدد در اهداکننده فوت‌شده به ۸ تا ۱۲ سال کاهش می‌یابد.
3- مصرف دارو
علاوه بر این موارد، مصرف برخی از داروها به بهبود نارسایی کلیه کمک می‌کنند. تجویز هر کدام از داروها برای مقابله با یکی از عواملی است که باعث ایجاد بیماری شده است. برای مثال از مهارکننده‌های آنزیم آنژیوتانسین برای کاهش فشار خون، از دیورتیک‌ها برای حذف مایعات اضافی بدن، از استاتین‌ها برای کاهش کلسترول، از ویتامین D برای جلوگیری از تحلیل استخوان و از اتصال‌دهنده‌های فسفات برای دفع فسفر اضافی خون استفاده می‌کنند.
پیشگیری از نارسایی کلیه
برای کاهش خطر ابتلا به مشکلات کلیوی باید:
- در هنگام مصرف داروهای بدون نسخه به دقت دستورالعمل شرکت سازنده را بخوانید. این موضوع به خصوص در مورد داروهای ضد درد مثل آسپیرین، ایبوپروفن و استامینوفن اهمیت زیادی دارد، چون زیاده‌روی در مصرف آن‌ها می‌تواند به کلیه‌ها آسیب برساند.
- وزن خود را در محدوده سالم نگه دارید. اگر وزن مناسبی دارید، با پیروی از رژیم غذایی سالم و ورزش منظم به حفظ آن کمک کنید. چنانچه نیاز به کاهش وزن دارید، در مورد بهترین راه‌کارهای لاغری با پزشک یا متخصص تغذیه صحبت کنید. اغلب برای کاهش وزن توصیه می‌شود کالری دریافتی خود را کاهش و میزان فعالیت بدنی‌تان را افزایش دهید.
- سیگار نکشید و الکل ننوشید. استعمال سیگار و نوشیدن الکل می‌تواند به کلیه‌های شما آسیب برساند و آسیب کلیه موجود را بدتر کند. اگر سیگاری هستید یا از نوشیدنی‌های الکلی استفاده می‌کنید، در مورد روش‌های ترک آن‌ها با پزشک مشورت کنید.
- با کمک پزشک، بیماری‌های خود را مدیریت کنید. اگر به بیماری خاصی مبتلا هستید که احتمال بروز مشکلات کلیوی را افزایش می‌دهد، با پزشک برای کنترل آن همکاری کنید.
کلام پایانی
نارسایی کلیه زمانی اتفاق می‌افتد که کلیه‌ها نمی‌توانند به اندازه کافی خون را تصفیه و مواد زائد را از بدن خارج کنند . این بیماری می‌تواند به طور ناگهانی رخ دهد یا در طول زمان به آرامی ایجاد شود.
