آزمایش قند خون به عنوان یک آزمایش تشخیصی؛ از مهم ترین و پرکاربردترین آزمایش هاست که ضرورت آن بر کسی پوشیده نیست. آزمایش قند خون، میزان گلوکز در خون را اندازه گیری می‌کند. گلوکز نوعی قند است که منبع اصلی انرژی بدن شماست. بدن شما کربوهیدرات‌هایی را که می‌خورید به گلوکز تبدیل می‌کند. هورمونی به نام انسولین به انتقال گلوکز از جریان خون به سلول‌ها کمک می‌کند و با این مکانیسم باعث کاهش قند خون می‌شود. افزایش یا کاهش سطح گلوکز در خون می‌تواند نشانه‌ی یک بیماری جدی باشد. سطح بالای گلوکز خون (هایپرگلایسمی) ممکن است نشانه‌ای از دیابت باشد.
آزمایش قند خون چیست؟
قند خون یا گلوکز ، قند اصلی موجود در خون است، از غذایی که می‌خورید به دست می‌آید و منبع اصلی انرژی بدن است. خون، گلوکز را به تمام سلول های بدن می‌برد تا از آن برای انرژی مورد نیاز بدن استفاده کند. در افراد دیابتی این فرایند به درستی انجام نمی‌پذیرد و در همین راستا آزمایش قند خون اطلاعات مفیدی را برای مدیریت دیابت ارائه می‌دهد. همچنین در موارد زیر نیز کمک کننده است:
- بررسی تأثیر داروهای دیابت بر سطح قند خون
- شناسایی سطوح قند خون بالا یا پایین، که بدین ترتیب مشخص می‌شود قند خون فرد در محدوده نرمال هست یا خیر.
- تأثیر رژیم غذایی و ورزش بر سطح قند خون
- تأثیر عوامل دیگر، مانند بیماری یا استرس، بر سطح قند خون
قند خون بالا چه علائمی دارد؟
افزایش سطح قند خون در صورت عدم درمان می‌تواند منجر به آسیب شدید اعضای بدن شود. علائم سطح بالای گلوکز خون شامل موارد زیر است:
- افزایش اشتها
- ادرار مکرر
- تاری دید
- کسالت
- قرمزی صورت
- خشکی و گرمی پوست،
- حواس پرتی
- خستگی
- تشنگی
قند خون باعث پایین چه علائمی دارد؟
علائم سطح پایین گلوکز خون عبارتند از:
-خستگی
- گرسنگی
- تحریک پذیری
- سوزن سوزن شدن یا بی‌حسی لب، زبان یا گونه
- گیجی
- اختلالات بینایی
- تشنج
- از دست دادن هوشیاری
- ضربان قلب نامنظم
- پوست رنگ پریده.
- لرز
- اضطراب
- تعریق
علت انجام و شرایط آزمایش قند خون چیست؟
به طور کلی از آزمایش قند خون در موارد زیر استفاده می شود:
- تنظیم و کنترل رژیم غذایی
- بررسی تاثیر افزایش یا کاهش فعالیت بدنی بر سطح قند خون
- کنترل تاثیر دارو های دیابت و انسولین
- کنترل سطح قند خون افراد مبتلا به دیابت به صورت دوره ای و روزانه
- ارزیابی اهداف درمانی
بهترین زمان برای آزمایش FBS
شرایط انجام آزمایش قند خون برای تمامی افراد یکسان نیست و نحوه انجام این آزمایش باید توسط پزشک متخصص معتمد تعیین شود.
افرادی که به دیابت نوع ۱ مبتلا هستند، لازم است تا این تست را ۴ الی ۱۰ بار در طول روز تکرار کنند. این افراد باید قبل و بعد از غذا، قبل و بعد از خواب، قبل و بعد از میان وعده و ورزش این آزمایش را انجام دهند.
تست قند خون دیابت برای افرادی که به دیابت نوع ۲ دچار هستند و از انسولین استفاده می کنند، معمولاً پیش از غذا و هنگام خواب انجام می شود.
چنانچه به دیابت نوع ۲ مبتلا هستید و از انسولین استفاده نمی کنید، ممکن است نیازی به تست روزانه قند خون نداشته باشید.
لازم به ذکر است که رعایت نکات فوق زمانی الزام آور است که مورد تایید پزشک متخصص باشد. بنابراین بدون اطلاع از نظر پزشک و سرخودانه اقدامی برای انجام آزمایش قند خون نکنید.
تفسیر نتیجه آزمایش قند خون به شرح است:
نرمال: 99 میلی گرم در دسی لیتر یا کمتر
پیش دیابت: 100 تا 125 میلی گرم در دسی لیتر
دیابت: 126 میلی گرم در دسی لیتر یا بالاتر
تست تحمل گلوکز ۲ ساعته: برای انجام این تست بعد از آزمایش قند خون ناشتا، به فرد نوشیدنی حاوی ۷۵ گرم گلوکز داده می‌شود و ۲ ساعت بعد از آن، نمونه‌گیری انجام می‌شود. نتیجه آن نیز به این ترتیب تفسیر می‌شود:
نرمال: کمتر از 140 میلی گرم در دسی لیتر
پیش دیابت: 140 تا 200 میلی گرم در دسی لیتر
دیابت: بالاتر از 200 میلی گرم در دسی لیتر
نوع دیگری از آزمایش قند خون، سنجش هموگلوبین خون است که متوسط میزان قند خون را در دو تا سه ماه اخیر نشان می‌دهد. برای افراد مبتلا به دیابت میزان هموگلوبین باید کمتر از ۷ باشد. تحقیقات نشان داده است که هر چه نتیجه آزمایش هموگلوبین به عدد ۷ نزدیک‌تر باشد احتمال ابتلا فرد به عوارض و مشکلات دیابت نظیر ناراحتی‌های بینایی، کلیوی و اعصاب کمتر است. نتیجه آزمایش هموگلوبین با اندازه‌گیری قند خون روزانه در افرادی که قند خون آنها بالاست، مرتبط است. اما در افرادیکه نتیجه آزمایش هموگلوبین آنها کمتر از ۷ باشد، قند خون روزانه‌شان (قبل از غذا) در طول سه ماه گذشته بندرت بالای ۱۵۰ میلی‌گرم در سی لیتر خواهد بود و از سوی دیگر حداقل قند خون آنها کمتر از ۶۰ تا ۷۰ میلی‌گرم در سی لیتر نخواهد بود.
غربالگری دیابت بارداری: در این نوع از آزمایش قند خون، نمونه بعد از نوشیدن 50 گرم گلوکز گرفته می‌شود و نتیجه آن به این شرح است:
نرمال: کمتر از 140 میلی گرم در دسی لیتر
غیرطبیعی: 140 میلی گرم در دسی لیتر و بالاتر که نیازمند آزمایشات بعدی است
کلام آخر
آزمایش قند روشی می باشد که میزان قند یا گلوکز را در خون شما اندازه گیری می کند.پزشک شما امکان دارد این آزمایش را برای کمک به تشخیص دیابت تجویز کند.افراد مبتلا به دیابت نیز می توانند از این آزمایش برای مدیریت وضعیت خود استفاده نمایند.
