هپاتیت C یک عفونت ویروسی است که سبب التهاب کبدی می شود و گاهی اوقات باعث آسیب جدی کبد می شود. ویروس هپاتیت C از طریق خون آلوده گسترش می یابد. از نشانه ها و علائم هپاتیت C می توان به زردي (زرد شدن سفيدي چشم و پوست)، خستگی مفرط، درد مفاصل، دل درد، خارش پوست، درد عضلاني و تيره شدن ادرار اشاره کرد. در ادامه با دکتر مهناز شکروی همراه باشید تا با این بیماری بیشتر آشنا شوید.
هپاتیت C چیست؟
هپاتیت C یک عفونت ویروسی است که باعث التهاب و آسیب کبد می‌شود. التهاب به شرایطی می‌گویند که بر اثر عوامل مخرب، بافت‌های بدن دچار آسیب و نقص عملکرد شوند و اگر بلندمدت باشد ممکن است به اندام‌ها آسیب برساند. ویروس هپاتیت C با ورود به بدن به سلول‌های کبد حمله کرده و در آنجا تکثیر می‌شود. این ویروس در صورت حذف نشدن در کبد، وارد گردش خون شده و می‌تواند از فردی به فرد دیگر از راه خونی منتقل گردد.
اگرچه تاکنون واکسنی برای پیشگیری از ابتلا به هپاتیت C ساخته نشده است اما می‌توانید با رعایت بعضی نکات بهداشتی از خود در برابر ابتلا به بیماری محافظت نمائید. خوشبختانه درمان هپاتیت C با داروهای تجویزشده در بیشتر موارد موفقیت‌آمیز است و سبب بهبودی کامل می‌شود. هپاتیت سی شامل دو نوع مزمن و حاد است.
هپاتیت C حاد
بیماری هپاتیت سی حاد یک عفونت کوتاه‌مدت است که علائم آن ممکن است تا ۶ ماه ادامه داشته باشد. گاهی سیستم ایمنی قادر است ویروس را به‌طور کامل از بدن حذف کند.
شایع‌ترین علائم هپاتیت C حاد
شایع‌ترین علائم هپاتیت C حاد شامل موارد زیر است:
۱- تب
۲- خستگی
۳- از دست دادن اشتها
۴- درد در ناحیه شکم و معده
۵- زردی چشم و پوست
همانطور که اشاره شد، از هر ۴ نفر مبتلا به هپاتیت C، سیستم ایمنی در یک نفر از مبتلایان ویروس را از بین می برد و فرد علائمی نخواهد داشت اما در باقی موارد (حدود ۷۵% ) ویروس بعد از ۶ ماه همچنان داخل بدن می ماند که به آن هپاتیت مزمن گفته می شود.
در موارد پیشرفته و بیماران مبتلا به هپاتیت مزمن علائم متفاوت بوده و تاثیر قابل توجهی بر زندگی مبتلایان داشته همچنین علائم گاها برای مدتی طولانی از بین رفته و دوباره ظاهر می شوند.
هپاتیت C مزمن
هپاتیت سی مزمن یک عفونت طولانی‌مدت است و زمانی رخ می‌‌دهد که بدن قادر نیست ویروس واردشده به کبد را به‌طور کامل از بین ببرد. حدود ۷۵ تا ۸۵ درصد از افراد مبتلا به هپاتیت C حاد وارد مرحله مزمن هپاتیت می‌شوند. البته می‌توان با تشخیص به‌موقع و شروع روند درمان از آسیب به کبد جلوگیری کرد.
علائم هپاتیت سی مزمن
علائم هپاتیت مزمن شامل موارد زیر می شود:
۱- احساس خستگی دائمی
۲- تیره شدن رنگ ادرار
۳- درد عضلانی و درد مفاصل
۴- مشکلاتی در حافظه کوتاه مدت، تمرکز و انجام کار های پیچیده ذهنی مانند محاسبات ذهنی
۵- نوسانات خلقی
۶- افسردگی و اضطراب
۷- سوء هاضمه
۸- نفخ و درد شکم
۹- خارش پوست
در صورت عدم درمان هپاتیت مزمن، عفونت می تواند باعث فیبروز و در نهایت سیروز کبدی شود.
از علائم سیروز می توان یرقان، استفراغ خون، مدفوع تیره و تجمع مایع در پا یا شکم را نام برد.
هیچ یک از علائم مطرح شده به طور قطع به معنی هپاتیت نیست اما در صورت تداوم این علائم، توصیه می شود که فرد حتما به پزشک مراجعه کند.
بیماری هپاتیت c با بدن ما چه می کند؟
ویروس ها عملکردی موذیانه و پر سرعت در بدن ما دارند. تفاوتی ندارد که یک ویروس کم خطر مانند سرماخوردگی باشد یا یکی از خطرناک ترین هم خانواده آن ها مانند ویروس اچ آی وی، در هر حال این ذرات کوچک میکروسکوپی می توانند با تجمع بر بافت ها و اعضای بدن به سرعت تکثیر شوند و در فعالیت ارگان های مختلف اختلال ایجاد کنند.
ویروس هپاتیت c نیز همین عملکرد را دارد. بعد از ورود ویروس هپاتیت سی به کبد، این عضو از بدن شروع به التهاب می‌کند. متورم شدن کبد باعث می‌شود که این عضو فعال، نتواند به درستی وظیفه خود، یعنی دفع سموم از بدن را انجام دهد. این فرایند در نهایت باعث ایجاد علائم دردناکی می‌شود که در طولانی مدت و در صورت پیشرفت بیماری، برای فرد دردسرساز خواهند شد. چراکه ممکن است به ایجاد سرطان کبد بیانجامد.
راههای انتقال :
1-انتقال از راه خون :
این ویروس درمحیط خارج از بدن ودرون خون خشک تا 3ماه زنده می ماند ولی با جوشاندن در 100 درجه سانتیگراد به مدت 5دقیقه از بین می رود.در حال حاضر تمام خونها از نظر انواع بیماریهای عفونی از جمله هپاتیت C مورد بررسی قرار می گیرند وتنها در صورت سالم بودن اجازه تزریق داده می شود.
2-انتقال در بین معتادین به مواد مخدرتزریقی:
اعتیاد به مواد مخدر تزریقی از علل مهم ابتلا به ویروس می باشد .استفاده از سرنگ به صورت مشترک بین معتادان به مواد مخدر تزریقی یکی از راههای انتقال هپاتیت C ,B HIV,(ایدز) می باشد.
3-خالکوبی :
انجام خالکوبی به جهت زیبائی چهره نظیر خالکوبی ابرو یا Tattoing نیز یکی از راههای انتقال ویروس می باشد.
4-انتقال از راه تماس جنسی در خارج از چارچوب خانواده :
هپاتیت C بدنبال تماس جنسی درداخل خانواده شایع نیست آمارهای موجود خطر کمتر از 5 درصد را نشان می دهند (خیلی کمتر از خطر انتقال HIV وهپاتیت B)
تماس غشاها وپرده های مخاطی (مثل سطح چشم )باخون وسایر ترشحات آلوده به خون (مثل بزاق )یکی از راههای احتمالی انتقال بیماری است باید دقت نمود تا درصورت بروز زخم های سطحی بر روی پوست آن را با چسب زخم محافظت کرد.
درمان
بعد از بروز علائم هپاتیت C و مراجعه به پزشک، اگر تشخیص داده شود که فرد به این ویروس مبتلا شده یکی از روش های زیر بسته به شدت و مرحله بیماری مورد استفاده قرار می دهند:
داروهای ضد ویروسی
عفونت هپاتیت C با داروهای ضد ویروسی می توان از بدن پاک کرد. هدف درمان این است که ویروس هپاتیت C در بدن شما حداقل ۱۲ هفته پس از اتمام درمان، تشخیص داده نشود. اخیرا پژوهشگران پیشرفت قابل توجهی در درمان هپاتیت C با استفاده از داروهای جدید ضد ویروسی پیدا کرده اند. به عنوان نتیجه، افراد نتایج بهتر، عوارض جانبی کمتر و زمان درمان کمتر را تجربه می کنند. انتخاب داروها و طول درمان بستگی به ژنوتیپ هپاتیت C، وجود آسیب های موجود کبد، سایر شرایط پزشکی و درمان های قبلی دارد. با توجه به سرعت تحقیق، توصیه های مربوط به داروها و رژیم های درمان به سرعت در حال تغییر است؛ بنابراین بهترین است که در مورد گزینه های درمان خود را با یک متخصص صحبت کنید.
پیوند کبد
اگر عوارض جدی را از عفونت مزمن هپاتیت C ایجاد کرده باشید، پیوند کبدی ممکن است یک گزینه باشد. در طی پیوند کبد، جراح کبد آسیب دیده را برداشته و آن را با یک کبد سالم جایگزین می کند. در اکثر موارد پیوند کبدی به تنهایی هپاتیت C را درمان نمی کند. احتمال دارد که این عفونت مجددا بازگشت یابد و درمان با داروهای ضد ویروسی برای جلوگیری از آسیب به کبد پیوند داده شده ادامه می یابد. مطالعات متعدد نشان داده است که رژیم های جدید ضد ویروسی مستقیم مستقیم در درمان پس از پیوند هپاتیت C موثر هستند.
واکسیناسیون
اگر چه واکسن برای هپاتیت C وجود ندارد، پزشک شما احتمالا توصیه می کند که واکسن ها را در برابر ویروس های هپاتیت A و B دریافت کنید. اینها ویروس های جداگانه هستند که همچنین می توانند آسیب کبدی را ایجاد کرده و دوره هپاتیت مزمن C را پیچیده تر کنند.
پیشگیری از هپاتیت c
هپاتیت C واکسن ندارد، بنابراین پیشگیری از آن به میزان ریسک قرار گرفتن در معرض این ویروس در محیط‌های درمانی و پزشکی و گروه‌های پرخطر بستگی دارد. یعنی افرادی که سرنگ مشترک استفاده می‌کنند یا مردانی که با همجنس خود ارتباط برقرار می‌کنند و مبتلایان به اچ آی وی. سازمان بهداشت جهانی اقدامات اولیه زیر را برای پیشگیری توصیه می‌کند:
- استفاده درست و امن از سرنگ‌ها
- مصرف درست تیغ‌ها و دفع مناسب زباله و پسماندها
- ارائه خدمات کم‌خطر به معتادان تزریقی
- تست خون اهدایی از نظر وجود ویروس اچ بی وی و اچ سی وی، سفلیس، و اچ آی وی
- آموزش کادر درمان
- پیشگیری از تماس با خون حین انجام عمل جنسی.
