ساختار دستگاه ادراری به گونه‌ای است که معمولاً از ورود باکتری‌های مهاجم جلوگیری می‌کند؛ اما بعضی اوقات باکتری‌ها از دیوار دفاعی می‌گذرند و از طریق مجرای ادراری وارد می‌شوند و پس از آن به سمت مثانه حرکت می‌کنند. در این میان، عواملی هم وجود دارند که ورود باکتری‌ها را آسان‌تر می‌کنند. عفونت ادراری توسط پزشکان اغلب عفونت دستگاه ادراری (UTI) نامیده می‌شود. طبق آمار، زنان به میزان ۵۰% بیشتر از مردان در معرض ابتلا به عفونت ادراری قرار دارند. عفونت‌های ادراری در مردان زیر 50 سال نادر است و بیشتر در مردان مسن دیده می‌شوند. عفونت ادراری می‌تواند باعث مشکلاتی در ادرار کردن مانند ادرار کردن بیشتر از حد معمول و نشت ادرار شود.
در مقاله "علائم و علل ابتلا به عفونت ادراری" از دکتر مهناز شکروی درباره علل ، علائم و عوارض عفونت ادراری به طور کامل توضیح داده ایم در این مقاله به تشخیص ، درمان و پیشگیری از عفونت ادراری خواهیم پرداخت .
تشخیص عفونت ادراری
آزمایش‌ها و روش‌های مورد استفاده برای تشخیص عفونت‌های دستگاه ادراری عبارتند از:
- آنالیز نمونه ادرار: ممکن است پزشک برای بررسی گلبول‌های سفید، گلبول‌های قرمز یا باکتری‌ها، بررسی آزمایشگاهی نمونه ادرار را تجویز کند.
- کشت باکتری‌های دستگاه ادراری در آزمایشگاه: تجزیه و تحلیل آزمایشگاهی ادرار گاهی اوقات با کشت ادرار دنبال می‌شود. این آزمایش به پزشک می‌گوید که چه باکتری‌هایی باعث عفونت شده‌اند و کدام داروها موثرتر خواهند بود.
- عکس برداری از دستگاه ادراری: اگر دچار عفونت‌های مکرر می‌شوید که پزشک فکر می‌کند ممکن است ناشی از یک ناهنجاری در دستگاه ادراری شما باشد، ممکن است پزشک یک سونوگرافی، توموگرافی کامپیوتری (CT) اسکن یا تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI) تجویز کند. همچنین ممکن است از رنگ کنتراست برای برجسته کردن ساختارهای دستگاه ادراری استفاده شود.
استفاده از یک اسکوپ برای دیدن داخل مثانه: اگر عفونت ادراری مکرر دارید، پزشک ممکن است سیستوسکوپی را با استفاده از یک لوله بلند و نازک با عدسی (سیستوسکوپ) برای دیدن داخل مجرای ادرار و مثانه انجام دهد. سیستوسکوپ به مجرای ادرار وارد می‌شود و به مثانه منتقل می‌شود.
درمان عفونت مجاری ادراری
درمان عفونت ادرار به دلایل ایجاد آن بستگی دارد. پزشک می‌تواند از نتیجه آزمایش تشخیص دهد که چه عاملی (باکتری، ویروس و …) باعث ایجاد عفونت شده است. البته درمان عفونت ادرار در کودکان با درمان عفونت ادرار در زنان و مردان متفاوت است. با این حال در بسیاری از موارد، علت عفونت باکتریایی است. عفونت مجاری ادراری که منشا باکتریایی داشته باشد، با مصرف آنتی‌بیوتیک درمان می‌شود.
در برخی موارد ویروس‌ها و قارچ‌ها عامل ایجاد عفونت هستند. عفونت مجاری ادراری ویروسی با مصرف داروهای ضد ویروسی درمان می‌شود؛ معمولا داروی ضد ویروسی «سیدوفوویر» انتخاب پزشکان برای درمان این نوع عفونت است. داروهای ضد قارچ (یا قارچ‌کش) نیز درمان عفونتی است که منشا ایجاد آن قارچ باشد.
آنتی‌بیوتیک‌های مناسب برای درمان عفونت ادراری
نوع آنتی بیوتیکی که برای درمان این عفونت استفاده می‌شود، بسته به قسمتی دارد که دچار عفونت شده است. معمولا برای درمان عفونت دستگاه ادراری تحتانی از قرص‌های آنتی‌بیوتیک استفاده می‌شود. عفونت دستگاه ادراری فوقانی هم اغلب با آمپول‌های آنتی‌بیوتیک درمان می‌شود. این آنتی‌بیوتیک‌ها مستقیما در رگ تزریق می‌شوند.
گاهی اوقات باکتری‌ها در مقابل آنتی‌بیوتیک‌ها مقاومت نشان می‌دهند. نتیجه آزمایش کشت ادرار می‌تواند با توجه به مشخص شدن نوع باکتری در ادرار، به پزشک برای انتخاب بهترین نوع آنتی‌بیوتیک به منظور درمان عفونت کمک کند.
درمان عفونت ادراری در خانه
هیچ درمان خانگی برای درمان عفونت مجاری ادراری وجود ندارد، اما کارهایی مثل اصول درمان عفونت ادرار در طب سنتی وجود دارد که می‌توانید در کنار درمان‌های پزشکی برای کمک به روند درمان انجام دهید. این درمان‌ها می‌توانند به از بین رفتن سریع‌تر عفونت کمک کنند. مثلا زیاد ادرار کنید و آب زیادی بنوشید. خود را گرم نگه دارید و از رزماری، گیاه تربچه، گل گز روغنی، سیر و آب آنانس و زغال اخته زیاد استفاده کنید.
پیشگیری از عفونت ادراری
عفونت ادراری بیماری ای است که نسبتا قابل پیشگیری است. برای این که خطر ابتلا به عفونت‌های ادراری را تا حد زیادی کاهش دهید می‌توانید این اقدامات پیشگیرانه را انجام دهید:
- مایعات (به‌خصوص آب) زیادی بنوشید. نوشیدن آب به رقیق شدن ادرار کمک می‌کند و این اطمینان را ایجاد می‌کند که تعداد دفعات دفع ادرار بیشتری خواهید داشت. این موضوع باعث می‌شود که باکتری‌ها قبل از این که سبب بروز عفونت شوند از دستگاه ادراری خارج شوند. توصیه می‌شود روزانه ۶ الی ۸ لیوان آب بنوشید.
- پس از استفاده از توالت، از قسمت جلو به عقب پاک کنید. انجام این کار پس از ادرار و دفع مدفوع، به جلوگیری از منتقل شدن باکتری‌های ناحیه مقعد به واژن و پیشاب‌راه کمک می‌کند.
- بلافاصله پس از برقراری رابطه جنسی مثانه‌تان را خالی کنید. به‌علاوه یک لیوان آب بنوشید، زیرا این کار به پاک‌سازی باکتری‌ها کمک می‌کند.
- زنان باید در طول دوره قاعدگی اقدامات بهداشتی را رعایت کنند تا از بروز عفونت جلوگیری کنند. تعویض مکرر پد و تامپون در این دوره، به پیشگیری از عفونت کمک زیادی می‌کند.
- از مصرف محصولات زنانه که تحریک‌کننده و سوزش‌آور هستند خودداری کنید. اگر از اسپری‌های خوشبوکننده یا سایر محصولات زنانه (همچون دوش‌های واژینال و پودر) روی ناحیه تناسلی استفاده کنید، ممکن است پیشاب‌راه تحریک شود.
- سعی نکنید ادرار را به مدت طولانی نگه دارید. هر زمانی که احساس کردید به دفع ادرار نیاز دارید، مثانه‌تان را خالی کنید. به‌هیچ‌عنوان عجله نکنید و مطمئن شوید که مثانه‌تان را کاملا تخلیه کرده‌اید.
- به‌جای حمام‌های طولانی، دوش‌های کوتاه را انتخاب کنید.
- قبل از رابطه جنسی، ناحیه تناسلی‌تان را به‌خوبی تمیز کنید.
- با پوشیدن لباس زیر نخی و لباس‌های گشاد، ناحیه تناسلی‌تان را خشک نگه دارید. به‌هیچ‌عنوان شلوار جین تنگ و لباس زیر نایلونی نپوشید. این لباس‌ها می‌توانند رطوبت را به دام بیندازند و محیط مناسبی را برای رشد باکتری‌ها فراهم کنند.
- استفاده از پروبیوتیک‌های واژینال نظیر لاکتوباسیلوس نیز ممکن است به پیشگیری از عفونت‌های ادراری کمک کند. برخی از مطالعات نشان داده‌اند که استفاده از شیاف‌های واژینال پروبیوتیک می‌تواند با تغییر باکتری‌های موجود در واژن، احتمال وقوع و بازگشت عفونت‌های ادراری را تا حد زیادی کاهش دهد. البته قبل از استفاده از این روش پیشگیری حتما با پزشکتان مشورت کنید.
کلام آخر
با جدی گرفتن علائم و رفتن به موقع به پزشک متخصص عفونت ادراری را به موقع درمان کرده تا علاوه بر تسکین درد و رفع رنج و سوزش ،از عوارض تداوم آن و تاثیرات آسیب زا بر مسائل دیگر جلوگیری کنید.
