حتما برای شما هم پیش آمده که در قسمت پلک چشم دچار لرزش شده اید یا اصطلاحا دچار پریدگی پلک شده اید. بروز لرزش پلک چشم می تواند دلایل متعددی داشته باشد و پس از مدت کوتاهی نیز برطرف می شود. اما حالت دیگری نیز ممکن است اتفاق بیفتد و آن لرزش غیر طبیعی پلک چشم است که ممکن است مدت ها ادامه داشته باشد. در ادامه این مطلب از دکتر مهناز شکروی شما را با مهمترین دلایل لرزش پلک چشم آشنا خواهیم نمود.
پرش پلک چیست؟
پرش پلک که در پزشکی میوکیمیا (Myokymia) نام دارد به وضعیتی اطلاق میشود که طی آن پلک یا پلک ها بصورت غیرارادی و غیرقابل کنترل دچار کشیدگی و انقباض میشوند. اکثر پرشهای پلک در اثر بیماری یا وضعیت مشخصی ایجاد نمیشوند و یک پلک را درگیر میکند. پرش پلک ممکن است در اثر استرس و اضطراب به وجود بیاید و بصورت خودبخودی نیز رفع شود. معمولا پرش پلک، پلک بالا را درگیر میکند اما در پلک پایین نیز ممکن است مشاهده شود.
انواع پرش پلک
سه نوع رایج پرش پلک وجود دارد:
● پرش چشم خفیف اغلب ناشی از مسائل روزمره مانند خستگی، استرس یا مصرف زیاد کافئین است. این حالت ممکن است در اثر تحریک قرنیه‌ی چشم یا غشاء آستری پلک‌ها نیز ایجاد شود.
● بلفارواسپاسم اساسی خوش‌خیم اغلب در اواسط تا اواخر بزرگسالی بروز پیدا میکند و به‌مرور زمان بدتر میشود. زنان دوبرابر بیش از مردان در خطر ابتلا به این مشکل هستند. این نوع از تیک عصبی چشم خطرناک نیست؛ اما موارد شدید آن می‌تواند در فعالیت‌های روزانه‌ی شما اختلال ایجاد کند. این نوع از پرش پلک با پلک زدن‌های بی‌وقفه یا تحریک چشم آغاز میشود. با تشدید این حالت، ممکن است نسبت به نور حساس‌تر شوید، دیدتان تار شود و دچار اسپاسم صورت شوید. این اسپاسم‌ها ممکن است به‌قدری شدید شوند که پلک‌های‌تان بسته شوند. علت این نوع از پرش پلک به‌درستی مشخص نیست؛ اما احتمالاً عوامل ژنتیکی و محیطی در آن نقش دارند.
● اسپاسم یک‌طرفه‌ی صورت بسیار نادر است. این حالت در عضلات اطراف دهان و پلک رخ می‌دهد. بر خلاف دو نوع قبلی، این حالت اغلب فقط یک طرف صورت را درگیر میکند. علت این حالت اغلب فشار شریان بر عصب صورت است.
علت پرش پلک
پلک شما ممکن است به خاطر یک سیگنال یا علامت غیرطبیعی در مغز یا عضلات صورت بپرد. بسیاری از مسائل روزمره می‌توانند منجربه تحریک پرش پلک شوند:
- استرس
کم‌خوابی و استرس مي‌توانند علت پریدن پلک چشم باشند. روش‌های تن‌آرامی (ریلکسیشن) مثل یوگا و تنفس عمیق به کاهش استرس و خواب راحت کمک می‌کنند. با رفع استرس، پرش پلک نیز خودبهخود رفع میشود.
- کمبود مواد مغذی
تغذیه نامناسب و پایین بودن سطح مواد مغذی مهم در بدن می‌تواند منجر به پرش پلک شود. مثلا کمبود منیزیم می‌تواند علت پرش پلک باشد. داشتن کلسیم خیلی زیاد یا خیلی کم در بدن، کمبود ویتامین B۱۲، کمبود ویتامین D و کمبود فسفر نیز می‌تواند موجب پرش پلک شود؛ اما برای درک کامل چگونگی ارتباط کمبود مواد مغذی و پرش پلک به پژوهش‌های بیشتری نیاز است. البته کمبود مواد مغذی می‌تواند با این علامت‌ها نیز همراه باشد: خستگی، بی‌اشتهایی، یبوست، ضعف و گرفتگی‌های عضله.
رژیم غذایی متعادل و متنوعی از انواع میوه و سبزی، غلات کامل، گوشت‌های کم‌چرب و بنشن و حبوبات داشته باشید که همگی سرشار از ویتامین‌ها و املاح‌اند.
- خشکی چشم
خشکی چشم عارضه‌ای است که در آن غدد اشکی به اندازه کافی اشک تولید نمی‌کنند تا چشم‌ها مرطوب بمانند. خشکی چشم می‌تواند ناشی از این علت‌ها باشد: کاهش تولید اشک در اثر افزایش سن، افزایش تبخیر اشک به دلیل آلرژی چشم، کمتر پلک زدن مثلا وقتی که مطالعه یا رانندگی می‌کنید.
خشکی چشم می‌تواند باعث فشار چشم و بیشتر پلک زدن شود و پرش پلک ایجاد کند. دیگر علائم خشکی چشم شامل قرمزی چشم، تاری دید، حساسیت به نور، احساس سوزش یا زبری در چشم‌ها میشود.
می‌توانید از قطره‌های اشک مصنوعی استفاده کنید تا چشم‌ها مرطوب بمانند. خشکی چشم در صورت عدم درمان می‌تواند تشدید شده و منجر به التهاب چشم و آسیب به قرنیه شود. در این مورد، تجویز قطره چشم توسط پزشک لازم است.
- مصرف سیگار، الکل و قهوه
مصرف نیکوتین گردش خون را مختل میکند و مانند الکل، نیکوتین یک سم عصبی است که می‌تواند باعث پرش پلک شود. همچنین مشاهده شده است که الکل لایه اشکی را مختل میکند و منجر به خشکی چشم میشود. از طرف دیگر کافئین یک محرک است. تحریک و نیرو می‌بخشد که در صورت مصرف زیاد می‌تواند منجر به تشنج‌های غیرقابل کنترل به دلیل افزایش توان عضلانی شود. بنابراین این محرک‌ها باید فقط در مقادیر کم مصرف شوند یا به طور کلی از مصرف آن‌ها اجتناب شود.
- بیماری‌های عمومی
بیماری‌های مختلف چشمی مانند کوتاه بینی، آستیگماتیسم و پیرچشمی می‌توانند باعث پرش پلک شوند. این انقباض نیز زمانی رخ می‌دهد که سرماخوردگی در حال دمیدن است و بدن ضعیف است. اعصاب چشم نیز به عفونت‌هایی مانند ورم ملتحمه یا آلرژی واکنش نشان می‌دهند.
- خستگی چشم
اگر زمان زیادی را خیره به مانیتور یا صفحه‌ی گوشی می‌مانید ممکن است دچار خستگی چشم شوید. این عارضه می‌تواند منجر به پرش پلک شود. برای جلوگیری از این مشکل قانون ۲۰/۲۰/۲۰ را رعایت کنید: هر ۲۰ دقیقه که به مانیتور نگاه می‌کنید، برای ۲۰ ثانیه به جسمی در فاصله‌ی ۲۰ فوتی (۶ متری) خود نگاه کنید. با این کار خستگی چشم‌های شما رفع میشود و احتمال پرش پلک کاهش می‌یابد. عینک‌های محافظ نور آبی نیز می‌توانند خستگی چشم را بهبود دهند.
- حساسیت‌ها
افراد مبتلا به آلرژی‌ها یا حساسیت چشمی، دچار خارش، تورم و اشک چشم زیاد میشوند. فرد به دلیل داشتن حساسیت چشم خود را زیاد می مالد و همین باعث آزاد شدن هیستامین از پلک شده و در نتیجه به پرش پلک چشم می انجامد.
در برخی از مواقع قطره‌های چشمی که برای کاهش علایم حساسیت ساخته شده‌اند، کمک کننده خواهند بود. اما آنتی هیستامین موجود در این قطره‌ها منجر به خشکی چشم خواهد شد. پیش از مصرف هرگونه ماده‌ای اگر علائم حساسیت و یا پرش چشم دارید با پزشک خود مشورت کنید.
چه زمانی به دکتر مراجعه کنیم؟
برای تشخیص علت و درمان پرش پلک چشم، تنها در صورتیکه این علامت شما را آزار بدهد و ادامه‌دار شود، به دکتر مراجعه کنید.
پرش پلک به‌ندرت نیاز به اقدامات اورژانسی دارد. با‌این‌حال، اسپاسم مزمن پلک ممکن است نشانه‌ی یک اختلال جدی مغز یا سیستم عصبی باشد.
اگر شما با اسپاسم مزمن پلک به همراه هر یک از علائم زیر مواجه شدید، لازم است دکتر شما را ببیند:
قرمزی، تورم یا ترشحات غیرمعمول چشم
افتادگی پلک بالایی
بسته‌شدن کامل پلک‌ها در هر بار پرش پلک
ادامه یافتن پرش برای چندین هفته
تاثیر پرش پلک بر دیگر قسمت‌های صورت.
درمان پرش پلک چشم چیست؟
پرش پلک با چند روز تا چند هفته استراحت، کاهش استرس و کاهش مصرف کافئین خودبهخود بهتر میشود. اگر این حالت بهتر نشد، با درمان علت به وجود‌آورنده، آن را درمان کنید. پرش پلک دلایل زیادی دارد و نوع درمان و میزان اثر بخشی آن در هر فرد متفاوت است.
۱. درمان خانگی پرش پلک چشم
برای درمان پریدن پلک چشم چپ و راست، موارد زیر را امتحان کنید:
کاهش کافئین مصرفی
خواب کافی
مرطوب نگه‌داشتن سطح چشم با استفاده از قطره‌های چشمی و اشک مصنوعی
استفاده از کمپرس آب گرم با شروع اسپاسم پلک.
۲. جراحی و بوتاکس پرش پلک
اقدامات درمانی و مداخلات پزشکی شامل موارد زیر هستند:
تزریق بوتاکس جهت درمان بلفارواسپاسم خود‌به‌خودی خوش‌خیم استفاده میشود. بوتاکس اسپاسم‌های شدید را برای چند ماه درمان میکند و زمانی که اثر خود را از دست می‌دهد نیاز به تزریق مجدد است.
جراحی جهت برداشتن عضلات و اعصاب پلک‌ها می‌تواند درمان موثری برای بلفارواسپاسم‌های خود‌به‌خودی خوش‌خیم باشد.
جمع بندی
علت پریدن پلک چشم بسیار زیاد است. در واقع عواملی نظیر مصرف بیش از حد کافئین، خستگی، خشکی چشم، مشکلات تغذیه‌ای و استرس می‌تواند نقش بسیار مهمی در پریدن پلک چشم داشته باشند. در واقع برای درمان این مشکل شما ابتدا باید علت نبض زدن پلک چشم پایین و بالا را بیابید. سپس اقدام به رفع مشکل کنید. به عنوان مثال اگر شما از کافئین مانند چای و قهوه زیاد استفاده می‌کنید بهتر است مصرف آن را تا حد امکان به حداقل برسانید. علاوه بر این یکی از علت پریدن پلک چشم می‌تواند ناشی از استرس باشد. لذا برای جلوگیری از نبض زدن پلک چشم بهتر است تمرینات هوازی و یوگا را در برنامه روزانه خود قرار دهید.
