ید چیست؟
ید یک ماده مغذی ضروری است که باید از راه مصرف مواد غذایی به بدن برسد. بدن انسان برای انجام برخی از واکنش های حیاتی به ید نیاز دارد. ید برای رشد و تکامل طبیعی و عملکرد مغز و جسم ضروری است. نقش حیاتی ید در بدن، شرکت در ساختمان هورمون های تیروئیدی است که این هورمون ها در رشد و تکامل جسمی و عصبی، عملکرد طبیعی مغز و سیستم عصبی، حفظ دمای بدن، تولید انرژی و سوخت و ساز تاثیر می گذارد. وقتی ید به اندازه کافی به بدن نرسد، غده تیروئید نمی تواند به اندازه کافی هورمون بسازد. ناهنجاری های مادرزادی، عقب ماندگی رشد، کری و لالی، سقط و مرده زایی، هیپوتیروئیدی مادرزادی، کاهش ضریب هوشی، اختلال در قدرت یادگیری و اُفت تحصیلی، خستگی و تضعیف سیستم ایمنی از عوارض کمبود ید است.
در ادامه این مطلب از دکتر مهناز شکروی با علائم و نشانه های کمبود ید در بدن بیشتر آشنا خواهید شد ؛ پس تا انتها با ما همراه باشید.
کمبود ید چیست؟
کمبود ید زمانی اتفاق می‌افتد که ید کافی در بدن فرد وجود نداشته باشد. یک بدن سالم برای متابولیسم و عملکرد خوب غده تیروئید به مقدار مناسبی از ید نیاز دارد.
کمبود ید شایع‌ترین علت بیماری‌های مربوط به غده تیروئید است. ازجمله این بیماری‌ها می‌توان به کم‌کاری و پرکاری تیروئید اشاره کرد. این بیماری‌ها در صورت عدم درمان ممکن است به مغز کودکان آسیب جدی وارد کنند و باعث ناتوانی ذهنی در آنها شوند. ید یک ماده معدنی است که به‌طور طبیعی در آب دریا و خاک وجود دارد. بدن برای ساخت هورمون تیروئید به این ماده معدنی نیاز دارد. هورمون تیروئید بر متابولیسم بدن تأثیر می‌گذارد و برای رشد و عملکرد مغز، اعصاب و استخوان‌ها ضروری است.
افرادی که بیشتر در معرض خطر کمبود ید هستند
▪ خانم های باردار
▪ افرادی که در کشورهایی زندگی می کنند که خاک کمی داره، مثل آسیای جنوبی، آسیای جنوب شرقی، نیوزیلند و کشورهای اروپایی
▪ افرادی که از نمک یددار استفاده نمی کنند
▪ افرادی که رژیم گیاهخواری دارند
علائم کمبود ید چیست؟
1- متورم شدن گردن
متورم شدن گردن از آشکارترین نشانه‌های کمبود ید است. اگر با گردن متورم مواجه شدید هر چه سریعتر به پزشک مراجعه کنید. به این مشکل گواتر گفته می‌شود. وقتی ید به میزان کافی نداشته باشید دچار گوارتر می‌شوید. بهتر است گواتر هر چه سریعتر درمان شود تا جلوی پیشرفت بیشتر اختلالات ناشی از آن گرفته شود.
2-افزایش وزن غیرمنتظره
افزایش وزن غیرمنتظره نشانه دیگری از کمبود ید است. اگر بدن ید کافی برای تولید هورمونهای تیروئید نداشته باشد، ممکن است این وضعیت رخ دهد. این به این دلیل است که هورمونهای تیروئید به کنترل سرعت متابولیسم شما کمک می کنند، فرایندی که بدن شما غذا را به انرژی و گرما تبدیل می کند.
وقتی سطح هورمون تیروئید پایین باشد، بدن شما در حالت استراحت کالری کمتری می سوزاند. متأسفانه، این بدان معنی است که کالری بیشتری از غذاهایی که می خورید به عنوان چربی ذخیره می شود. افزودن ید بیشتر به رژیم غذایی ممکن است به اثرات متابولیسم آهسته کمک کند، زیرا می تواند بدن را مجبور سازد تا هورمون های تیروئید بیشتری تولید کند.
3- پوست خشک و پوسته‌پوسته
پوست خشک و پوسته‌پوسته یکی دیگر از علائم کمبود ید است. در واقع، برخی از مطالعات نشان داده‌اند که تا ۷۷ درصد از افراد با سطوح پایین هورمون تیروئید ممکن است پوست خشک و پوسته‌پوسته را تجربه کنند.
هورمونهای تیروئید که حاوی ید هستند، به بازسازی سلول‌های پوست شما کمک می‌کنند. هنگامی که سطح هورمون تیروئید پایین است، این بازسازی به میزان کافی اتفاق نمی‌افتد و احتمالاً منجر به خشکی و پوسته‌پوسته‌شدن پوست می‌شود.
علاوه بر این، هورمونهای تیروئید به بدن در تنظیم عرق کمک می‌کنند. افرادی که سطح هورمون تیروئید پایین‌تری دارند، نسبت به افرادی که سطح هورمون تیروئید طبیعی دارند، کمتر عرق می‌کنند.
با توجه به اینکه عرق به مرطوب و هیدراته نگه‌داشتن پوست شما کمک می‌کند، کمبود تعریق می‌تواند دلیل دیگری باشد که چرا پوست خشک و پوسته‌پوسته یکی از علائم کمبود ید است.
4- اختلال در یادگیری و حافظه
هورمونهای تیروئید برای رشد سلول‌های مغز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار هستند. کمبود ید می‌تواند باعث کاهش این هورمون‌ها شده که در نتیجه، اختلال در حافظه و یادگیری آموزش‌های جدید را به دنبال دارد. یک مطالعه در سال ۲۰۱۴ نشان داد که هیپوکامپ در افرادی که کم‌کاری تیروئید دارند، نسبت به سایر افراد کوچکتر است. هیپوکامپ بخشی از مغز است که در حافظه تاثیر بسزایی دارد.
5- احساس سرما
همان‌طور که گفتیم، غده تیروئید برای تولید هورمونهای مورد نیاز بدن از ماده معدنی ید بهره می‌گیرد، کمبود آن منجر به کاهش سطح هورمونهای تیروئید می‌گردد. با توجه به اینکه هورمونهای تیروئید، متابولیسم بدن را کنترل می‌کنند، سطح پایین هورمون‌ها باعث کاهش متابولیسم و سوخت و ساز می‌شود. کندی متابولیسم به کاهش تولید انرژی و گرما در بدن منتهی می‌گردد، که در نتیجه، افرادی که مبتلا به کم‌کاری تیروئید و کمبود ید هستند، نسبت به سایرین احساس سرمای بیشتری را تجربه می‌کنند.
6- ریزش مو
هورمون های تیروئید به کنترل رشد فولیکول های مو کمک می کنند.هنگامی که سطح هورمون تیروئید شما پایین است، فولیکول های مو ممکن است نتوانند بازسازی شوند. با گذشت زمان این ممکن است منجر به ریزش مو شود.به همین دلیل افراد مبتلا به کمبود ید ممکن است از ریزش مو رنج ببرند.
اگر به دلیل کمبود ید دچار ریزش مو می شوید، دریافت کافی این ماده معدنی ممکن است به اصلاح سطح هورمون تیروئید شما و توقف ریزش مو کمک کند.
7- خستگی و ضعف
مطالعات نشان داده است که حدود 88٪ از افراد با هورمون تیروئید کم این مشکل را دارند. اگر می بینید که کارهایی که قبلاً انجام می دادید اکنون خسته کننده هستند ، اما به اندازه کافی می خوابید و تمایل به اضافه کاری بیش از حد ندارید، کمبود ید ممکن است مشکل شما باشد. خستگی مداوم و ضعف علائم دیگری است که باید متابولیسم کند را مقصر آنها بدانیم که سبب می شود انرژی کافی برای فعال ماندن نداشته باشیم.
8- تغییرات در ضربان قلب
ضربان قلب ممکن است تحت تأثیر سطح ید قرار گیرد. مقدار بسیار کم این ماده معدنی می‌تواند باعث کندتر شدن ضربان قلب شود، در حالی که مقدار بسیار زیاد ید در بدن می‌تواند باعث ضربان قلب بالا شود.
روش های پیشگیری از کمبود ید
- مکمل یاری و استفاده از قرص های یدات پتاسیم، محلول لوگل، روغن یده تزریقی یا خوراکی
- غنی سازی شامل افزودن ید به نان، نمک، شیر، آب و غذای کودک
- تغییر در عادت های غذایی مانند استفاده بیشتر از غذاهای دریایی و جلبک ها و مصرف کمتر مواد گواتر زا
- استفاده از کودهای شیمیایی دارای ید و غذای دامی یددار
علت کمبود ید چیست؟
در برخی از مناطق ایران ید بسیار کمی در خاک وجود دارد، بنابراین افرادی که در آنجا زندگی می‌کنند بیشتر در معرض خطر کمبود ید قرار می‌گیرند. برای مقابله با کمبود ید معمولاً نمک‌ها را یددار می‌کنند. بسیاری از افراد معمولی می‌توانند ید موردنیاز خود را از مواد غذایی تأمین کنند، اما زنان باردار و شیرده باید ید بیشتری مصرف کنند.
برخی از افراد به اندازه کافی ید دریافت نمی‌کنند، زیرا غذاهای حاوی ید مانند غذاهای دریایی کمی گران هستند و همه نمی‌توانند از آنها بخورند. خوردن نمک مخصوص یا بدون ید نیز به این معنی است که ید در رژیم غذایی برخی افراد جایی ندارد.
جمع بندی
کمبود ید بسیار شایع است به ویژه در اروپا و کشورهای جهان سوم، جایی که خاک و مواد غذایی دارای سطح ید پایینی هستند.
بدن شما از ید برای ساخت هورمون های تیروئید استفاده می کند. به همین دلیل است که کمبود ید می تواند باعث کم کاری تیروئید شود – وضعیتی که در آن بدن نمی تواند به اندازه کافی هورمون تیروئید بسازد.
خوشبختانه پیشگیری از کمبود ید بسیار آسان است. افزودن مقداری نمک یددار به وعده های غذایی اصلی به شما کمک می کند تا نیازهای خود را برآورده کنید.
