خشکی واژن از آن مشکلات رایجی است که به دلایل مختلفی ایجاد می‌شود. اگرچه این خشکی بیشتر در سنین یائسگی رخ می‌دهد اما امکان وقوعش در سنین دیگر هم وجود دارد. برای رفع این مشکل باید به پزشک زنان مراجعه کنید. دلیل اصلی خشکی در واژن ریشه در کاهش سطح استروژن دارد اما عوامل دیگری هم می‌توانند باعث آن شوند. در این مقاله از دکتر مهناز شکروی به شما می‌گوییم که دلایل خشکی واژن چیست و چطور باید آن را با روش‌های مختلف درمان کنید.
خشکی واژن چیست؟
خشکی واژن یا آتروفی واژن (Vaginal atrophy) یکی از رایج‌ترین و در عین حال آزاردهنده‌ترین بیماری‌ها در بین بانوان است که در اثر عوامل مختلفی به وجود می‌آید.
برخلاف تصور برخی از مردم این بیماری علاوه بر زنان یائسه، بانوان بالغ را نیز قبل از یائسه شدن درگیر می‌کند. اما رواج آن پس از یائسگی بیشتر است.
در حالت عادی واژن بانوان به دلیل ترشح هورمون زنانه استروژن مرطوب است. این رطوبت فواید زیادی دارد و از ایجاد زخم مهبل در اثر خشکی بیش از حد جلوگیری می‌کند.
در مواردی ممکن است تولید این هورمون در بدن کاهش یابد و در نتیجه رطوبت واژن کم شود یا به‌طور کلی از بین رود.
معمولا پس ازیائسه شدن تولید هورمون استروژن بسیار کاهش مییابد و همین امر خشکی واژن را در این سنین بیشتر می‌کند.
تولید استروژن دیواره واژن را مرطوب، سفت و کشسان می‌کند اما در صورتی که تولید این هورمون در بدن کم شود، واژن حالت طبیعی خود را از دست می‌دهد و نازک، خشک و غیر قابل انعطاف خواهد شد.
علت خشکی واژن چیست؟
: خشکی واژن می‌تواند ناشی از موارد زیر باشد
-شرایط اندام تناسلی زن در زمان زایمان و شیردهی
-مصرف قرص‌های ضدبارداری یا هر نوع کنترل هورمونی
-مراحل مختلف درمان انواع سرطان از جمله شیمی درمانی و هورمون درمانی
-دیابت
-استرس
-مشکلات روحی
-کاهش رطوبت بدن در اثر استفاده از داروهای تاموکسفین، مدروکسی پروژسترون و داروهای مشابه
-زایمان
-یائسگی
-مصرف داروها، از جمله داروهای ضداستروژن (برای درمان فیبروم رحم یا آندومتریوز)، برخی داروهای ضد افسردگی و آنتی‌هیستامین‌ها (درمان خارش چشم و آبریزش بینی(
-برداشتن تخمدان‌ها (اووفورکتومی)
-بیماری سندرم شوگرن (یک اختلال خود ایمنی که می‌تواند باعث خشکی تمام بدن شود)
-عدم تحریک جنسی
-استفاده از صابون‌های معطر، اسپری‌ها و شستشوی اطراف یا داخل واژن
علائم و نشانه‌های ابتلا به خشکی واژن
بانوانی که به این بیماری مبتلا می‌شوند نشانه‌های خاصی دارند. این نشانه‌ها به تشخیص و شناسایی بیماری کمک بسیاری می‌کند. تعدادی از نشانه‌های این بیماری عبارتند از:
- تنگی واژن
- لذت نبردن در هنگام رابطه جنسی
- احساس درد شدید در حین انجام رابطه جنسی
- خونریزی و ایجاد زخم در واژن پس از اتمام رابطه جنسی
- خارش شدید مهبل
- دفع ادار همراه با درد و سوزش
- افزایش عفونت رحمی
- کاهش میل جنسی
- تکرر ادرار
- التهاب واژن
- نازک شدن لبه‌های بیرونی واژن
- ایجاد آکنه و جوش‌های پوستی
- کاهش اعتماد به نفس جنسی
- گر گرفتگی و تعریق شبانه در زنان یائسه
- بی‌خوابی و خستگی در زنان یائسه
همه بانوان مبتلا به آتروفی واژن لزوما از همه علائم ذکر شده یا حتی بعضی از آن‌ها برخوردار نیستند. در مواردی ممکن است فردی خشکی واژن داشته باشد اما علائم خاصی نشان ندهد یا تنها از یک الی دو نشانه رنج بکشد. با این حال، در مجموع بیشتر افراد مبتلا به خشکی واژن از بیشتر علائم بالا رنج می‌برند.
تشخیص خشکی واژن
چنانچه در ناحیه واژن خود احساس خشکی، سوزش یا ناراحتی می کنید، حتما به یک پزشک زنان مراجعه کنید. پزشک ممکن است در ابتدا در مورد سابقه پزشکی شما شرح حال تهیه کند. با توجه به علائم پزشک اقدام به بررسی های زیر می‌کند:
معاینه بالینی: اندام تناسلی مانند واژن و دهانه رحم توسط پزشک مورد بررسی قرار می گیرد.
تست پاپ اسمیر: در این روش از دهانه رحم و دیواره های آن نمونه تهیه و از نظر التهاب و عفونت مورد بررسی قرار می‌گیرد.
آزمایش هورمونی: کاهش سطح استروژن باعث کاهش رطوبت و خشکی واژن می شود. بنابراین اندازه گیری سطح استروژن یک روش تشخیصی است.
آزمایش ادرار: آزمایش ادرار نیز در صورت شک به عفونت های ادراری مورد بررسی قرار می گیرد.
خشکی واژن و درمان آن
استروژن درمانی: یکی از روش های مقابله با خشکی واژن استروژن درمانی است. همان طور که قبلا گفته شد کاهش استروژن یکی از دلایل شایع خشکی واژن است. انواع مختلفی از استروژن مانند کرم یا پماد استروژن واژینال، حلقه استروژن واژینال و قرص استروژن واژینال وجود دارد. دقت کنید که مدت و میزان مصرف هریک از این روش ها توسط پزشک زنان تعیین می شود. چنانچه با مصرف داروهای پیشگیری از بارداری هورمونی یا هر داروی دیگری احساس خشکی واژن می‌کنید، حتما با پزشک خود مشورت کنید تا روش دیگری را برای شما انتخاب کند.
مرطوب کننده ها و روان کننده های واژن: این مرطوب کننده ها حاوی موادی هستند که باعث افزایش رطوبت واژن شده و محیط آن را لغزنده می کنند. این مواد به کاهش درد و ناراحتی در حین برقراری رابطه جنسی کمک بسیاری می کنند.
رابطه جنسی منظم و ایجاد تنوع: انجام پیش نوازی قبل از رابطه واژینال به مرطوب شدن محیط واژن بسیار کمک می کند. صحبت با شریک جنسی در مورد رابطه جنسی تان به شما در افزایش کیفیت رابطه کمک می کند.
توجه کنید لوبریکانت‌ها موادی‌اند که از آب یا سیلیکون تشکیل شده‌اند و باعث رطوبت در واژن می‌شوند و کیفیت رابطه جنسی را افزایش می‌دهند، محصولاتی مانند روغن بچه، وازلین و روغن‌های گیاهی روش‌های بهداشتی و سالم برای رفع خشکی واژن نمی‌باشند. در مطالعه‌ای در نشریه زنان و مامایی آمده؛ زنانی که از محصولات روغنی مانند وازلین برای مرطوب نگه داشتن واژن استفاده می‌کردند، نسبت به کسانی که از این روش استفاده نمی‌کردند، بیشتر به واژینوزس باکتریایی مبتلا شدند.
احساس خشکی واژن در حین رابطه جنسی می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد. ممکن است که شما توسط شریک جنسی خود برانگیخته نشده باشید یا اینکه شما دچار کاهش میل جنسی شده باشید. میل جنسی شما تحت تاثیر نوسانات هورمونی در طی سیکل قاعدگی تغییر می‌کند
شما احتمالا در روزهای نزدیک به تخمگ گذاری افزایش میل جنسی و در روزهای بعد از آن کاهش میل جنسی را خواهید داشت. میل جنسی در فاز لوتئال که ترشح پروژسترون زیاد می‌شود، کاهش می یاید.
پیشگیری از خشکی واژن
استفاده از محصولات پاک کننده قوی: آب معمولی برای تمیز کردن واژن کافی می باشد و از دوش گرفتن های بی رویه همراه با مواد شوینده قوی در خارج یا داخل واژن خودداری شود، زیرا که خشکی واژن را بیشتر خواهد کرد.
در حین استحمام از مواد معطر و صابون هایی که حاوی عطر هستند به هیچ وجه استفاده نگردد.
هیدراته نگه داشتن بدن: مصرف زیاد مایعات و نوشیدن آب کمک می کند تا تعرق در بدن رخ دهد و این عارضه خود در جهت حفظ رطوبت واژن مثمر ثمر واقع می شود.
استخر شنای بسیار گرم: استخر بدلیل داشتن کلر بالا به پوست آسیب بالایی وارد می کند. بهترین روش شستشو با آب ولرم و سرد به خصوص در ناحیه تناسلی می باشد.
افزایش تحریک جنسی: داشتن رابطه جنسی بدون تحریک پذیری باعث می شود که خون در ناحیه تناسلی به خوبی جریان پیدا نکند.
مصرف برخی از داروها و قرص ها: برخی داروها مانند قرص ضدافسردگی، قرص های آلرژیک و… باعث خشک شدن غشاء داخلی واژن می شود. بهترین راه مشاوره با متخصص زنان می باشد.
مصرف چربی مناسب و کافی و سویا: امگا 3 و سویا و روغن بذر کتان کمک زیادی در بهبود و جلوگیری از خشکی واژن می نماید.
ورزش کردن منظم: بهترین نوع فعالیت و ورزش، آن دسته از تمرینات ورزشی است که باعث افزایش ضربان قلب و تنفس می شود. می توان گفت که تمرینات هوازی جزء این دسته از ورزش ها به حساب می آید.
عدم مصرف دخانیات و نوشیدن الکل: مصرف بی رویه نیکوتین خشکی واژن را افزایش می دهد.
کلام آخر
خشکی واژن از آن دسته مشکلات آزار‌دهنده‌ای است که ممکن است برای هر خانمی پیش بیاید، اما خوشبختانه راه‌های درمان زیادی دارد. اصلی‌ترین دلیل این مشکل کاهش سطح هورمون استروژن است که در دوره‌های مخالفی از زندگی زنان اتفاق می‌افتد برای مثال بعد از یائسگی یا بعد زا زایمان و غیره. اگر با وجود درمان‌های خانگی هنوز دچار خشکی واژن هستید و نمی‌توانید رابطه جنسی خوبی داشته باشید، باید به متخصص زنان مراجعه کنید.
متخصص باتوجه‌به علائم و نشانه‌های شما علت خشکی را پیدا کرده و درمان مناسب را تجویز می‌کند. اگر به دلیل استفاده از محصول خاصی دچار این مشکل شده باشید، محصول یا داروی دیگری را جایگزین می‌کند. در صورت وجود مشکلات هورمونی داروهای هورمونی تجویز شده تا خشکی به‌مرور برطرف شود.
