اگر چه با افزایش سن تغییراتی در ظاهر ناخن ها ایجاد می گردد و حالتی برجسته و شکننده به خود می گیرند اما در صورت سالم بودن، دارای ظاهری صاف هستند. ناخن ها گاهی اوقات دچار تغییر در رنگ، شکل و بافت می شوند که در بسیاری از مواقع جای هیچ گونه نگرانی نیست اما با این حال می تواند زنگ خطر یک بیماری خاصی را به صدا درآورد. بیماری ناخن معمولا خود را به صورت تغییر در رنگ، جدا شدن از بافت و ظهور لکه نمایان می کند که می تواند بنا به دلایل مختلف ایجاد گردد. با مراقبت می توان ناخن هایی سالم و زیبا داشت اما اگر آسیب دیدگی شدید باشد و ظاهری ناخوشایند داشته باشند بهتر است که به یک متخصص پوست مراجعه کرد تا با تشخیص درست راهکارهای درمانی را نیز ارائه بدهد. در این مقاله از دکتر مهناز شکروی می خواهیم در مورد شایع ترین بیماری های ناخن و علل آنها صحبت نماییم، پس با ما همراه شوید.
ساختار ناخن
ناخن از بند انتهائی انگشتان محافظت می‌کند، برداشت اشیاء کوچک را تسهیل می‌کند و در افزایش لمس ظریف شرکت می‌کند. انگشت فاقد ناخن كارائي كمتري نسبت به انگشت ناخن‌دار دارد. برای بعضی افراد، از لحاظ آرایشی و زیبایی اهمیت بسیار دارد. ناخن‌ها هنگامي كه در شرايط ايده‌آلي باشند بسيار جـذاب هستند، همچنين ناخن‌ها منعكس كننده عادت‌هاي خوب و بد فـرد هستند. جدا از جاذبه آرايشي، ناخن‌هـا وظايف ديگري نيز بعهده دارند؛ از جمله كمك به بــلند كردن اجـسـام با ايجاد تكيه‌گاه براي بافت انگشتـان و يا دسـتكاري اجــسام و از هـمـه مــهم‌تر آن كه ناخن‌هـا منعکس کننده‌ی سلامت عمومي بدن می‌باشند. به هر حال دليل اصلي شكايت در بیماران مبتلا به بدشكلي‌هاي ناخن از نظر زيبائي است.
صفحه ناخن از کراتین سخت تشکیل شده که از احاطه کردن اپیدرم به سطح پشتی انگشت مشتق شده و بر روی یک بستر قرار می‌گیرد، جائی که اتصال محکمی به اپیدرم دارد. ناخن از طریق یک ماتریکس رشد می‌کند و این ماتریکس از اتصال قسمت فوقانی و تحتانی چین ناخن خلفی به قسمت پیشین یا جلوتر توسعه می‌یابد. ماهک یا لانولا کمرنگ‌تر از بقیه بستر ناخن است زیرا کراتینیزاسیون در این محل ناقص است که احتمالاً بدلیل وجود بافت پیوندی است که بصورت شل‌تری در آن قرارگرفته است. کوتیکول امتداد و بسط طبقه شاخی قسمت پشتی انگشت به داخل صفحه ناخن است و بخش مهمی را در حفاظت فضای بالقوه بین سقف چین ناخن و کف آن دارد.
آشنایی با انواع بیماری ناخن
دلایل مختلفی در مشکلات ناخن دخیل هستند که در ادامه به شرح برخی از این دلایل خواهیم پرداخت.
1-بیماری تغییر رنگ ناخن
یکی از رایج ترین انواع مشکلات در ناخن، تغییر رنگ در صفحه این عضو است. در صورت سالم بودن ناخن، صفحه آن دارای رنگ صورتی ملایم و مایل به سفید می باشد اما بنا به دلایلی از جمله موارد زیر شاهد تغییر رنگ در ظاهر ناخن خواهیم بود.
آسیب به تخت ناخن
لاک زدن
مصرف برخی از داروهای خاص
عفونت قارچی
کشیده شدن صفحه ناخن
پسوریازیس
برداشتن ناگهانی ناخن مصنوعی
2-بیماری ناخن برآمده
این بیماری حالتی است ناخن های دست و پا برآمده، ضخیم و خم می شوند. این تغییر شکل ناخن در ابتدا ناخن را نرم می کند و سپس ناخن خم می شود. بیماری ناخن برآمده نتیجه کمبود اکسیژن در خون است و می تواند نشانه های بیماری قلبی عروقی؛ بیماری التهابی روده، بیماری کبدی، بیماری ریوی و یا ایدز باشد.
3-خطوط روی ناخن
خطوط بر روی ناخن می تواند دلایل مختلفی داشته باشد. این خطوط شامل خطوط عمودی و افقی هستند. دلایل بوجود آودن این خطوط شامل :
- سوء تغذیه
- بالا رفتن سن
- بیماری هایی که باعث تب بالا می شود مانند: سرخک، اریون
- بیماری های عروقی
- ذات الریه
- دیابت کنترل نشده
- کمبودی روی
- کم خونی
- روماتیسم مفصلی
- نارسایی حاد کلیه
4-تغییر شکل ناخن
تغییر شکل و یا شکسته شدن ناخن به ویژه ناخن پا نیز وضعیتی بسیار ناخوشایند ایجاد می کند. با افزایش سن ناخن ها حالتی ضخیم، رگه رگه و شکننده به خود می گیرند که با مراجعه به متخصص پوست، کوتاه کردن و مراقبت می توان سلامت ناخن ها را تا حدودی بهبود بخشید.
5-ناخن قاشقی
زمانی که شکل ناخن ها همانند قاشق گود و فرو رفته می شوند، اصطلاحا به این بیماری ناخن قاشقی می گویند. در این صورت ناخن ها ضعیف، شکننده و نرم می شوند. دلایل ایجاد ناخن قاشقی عبارتند از: کمبود آهن، بیماری قلبی، اختلالات کبدی، لوپوس، کم کاری تیروئید، بیماری رینود، سابقه ارثی و خانوادگی، جویدن ناخن ها و عفونت ناخن.
اگر تغییر شکل بعد از گذشت 2 هفته بهبود پیدا نکرد، لازم است حتما به پزشک مراجعه نمایید تا علل این بیماری شناسایی شود. اگر فرو رفتگی سطح ناخن به دلیل کم خونی باشد، با مصرف مکمل های آهن و تغییر در رژیم غذایی این بیماری درمان می شود.
6-حفره در ناخن
افرادی که درگیر بیماری پسوزیاریس هستند بر روی بستر ناخن هایشان ممکن است که چال و یا حفره هایی ایجاد گردد. این بیماری پوستی موجب خشک شدن، قرمزی و التهاب پوست اطراف ناخن هم می شود.
7-لکه های سفید بر روی ناخن
لکه های سفید روی ناخن لکوونیشیا نامیده می شود. در این بیماری خطوط یا لکه های سفید بر روی ناخن انگشت ایجاد می گردد. این مورد بسیار رایج است و خطری برای سلامتی بدن ندارد. گاهی اوقات این سفید به دلیل واکنش های آلرژیک، عفونت قارچی، زخم و آسیب دیدگی ناخن و کمبود مواد معدنی ایجاد می شود.
دلایلی دیگری نیز وجود دارد که احتمال بسیار کمتری دارند از جمله: بیماری قلبی، نارسایی کلیوی، پسوریازیس یا اگزما. خطوط سفید عمودی نشانگر مسمومیت با آرسنیک می تواند باشد.
8-فرورفتن ناخن در گوشت پا
یکی از شایع‌ترین بیماری های ناخن پا که متخصصان درمانش می‌کنند فرورفتن ناخن در گوشت پاست، به‌خصوص انگشت شست پا بیشتر دچار این بیماری دردناک میشود. عوامل مختلفی در این مسئله نقش دارند، از جمله:
کوتاه‌کردن نادرست ناخن؛
آسیب (مثل ضربه‌زدن به انگشت پا)؛
ناخنی که به‌طور طبیعی در یک طرف انحنا دارد و به داخل پوست فرو می‌رود.
درمان به شدت بیماری بستگی دارد، اما میتواند شامل برداشتن بخش فرورفته ناخن با استفاده از بی‌حسی موضعی باشد.
چند پیشنهاد برای جلوگیری از فرورفتن ناخن در گوش پا وجود دارد، از جمله:
کوتاه‌کردن ناخن به‌صورت صاف نه منحنی؛
پوشیدن کفش راحت و اندازه که به انگشت پایتان فشار وارد نکند.
9-خونمردگی
وارد شدن ضربه به ناخن موجب پارگی مویرگهای بستر ناخن میشود. خون حاصل ما بین صفحه ناخن و بستر آن به دام افتاده، خونمردگی (هماتوم) تشکیل میشود. هماتوم میتواند موجب جداشدن و افتادن ناخن شود. همچنین ممکن است موجب عفونت شود، زیرا بافت هماتوم برای رشد باکتری ها و قارچها مناسب است. جذب شدن خودبخود هماتوم ممکن است مدتی طول بکشد و گاهی موجب تغییر شکل ناخن میشود.
10-قارچ ناخن
قارچ ناخن یک بیماری شایع است که به صورت یک لکه سفید یا زرد در زیر نوک ناخن دست یا ناخن پا شروع می شود. با عمیق شدن عفونت قارچی ، قارچ ناخن ممکن است باعث تغییر رنگ ناخن ، ضخیم شدن و خرد شدن لبه آن شود. همچنین می تواند چندین ناخن را تحت تاثیر قرار دهد. اگر وضعیت شما خفیف است و شما را آزار نمی دهد ، ممکن است نیازی به درمان نباشد. اگر قارچ ناخن شما دردناک است و باعث ضخیم شدن ناخن ها شده است ، اقدامات مراقبت از خود و داروها ممکن است کمک کند. اما حتی اگر درمان موفقیت آمیز باشد ، قارچ ناخن اغلب برمی گردد.
11-ریش ریش شدن ناخن ها
در این شرایط، صفحه ناخن شکسته می شود و یا لایه لایه از بستر ناخن جدا می شود. علل رایج ناخن های شکننده عبارتند از:
▪ مرطوب بودن دائم دست ها
▪ استفاده مکرر و پاک کردن لاک ناخن
▪ ضربه ملایم و مداوم به ناخن ها مانند استفاده کردن از ناخن به عنوان ابزار ( برای مثال زدن بین دندان ها )
چگونه از ناخن های خود مراقبت کنیم؟
- به ناخن ها ضربه نزنید.
- همیشه از ناخن گیر استفاده کنید و بعد از حمام که ناخن نرم است آن را مرتب کنید.
- ناخن های خود را خشک و تمیز نگه دارید.
- اگر ناخن های شکننده و ضعیفی دارید، آن ها را همیشه کوتاه نگه دارید تا از شکستگی آن جلوگیری شود..
- از لوسیون و تقویت کننده بر روی ناخن استفاده کنید.
- پوشیدن دستکش در حین انجام کار
- پرهیز از بیش از حد تمیز کردن زیر ناخن
- پرهیز از جویدن ناخن
- پرهیز از سیگار
- علائم پوستی و اگزما را جدی بگیرید.
- استفاده از حوله شخصی برای جلوگیری از عفونت ناخن.
کلام پایانی
ناخن عضوی مهم در بدن است که هر گونه آسیب دیدگی به آن می تواند علاوه بر زیبایی، موجب سلب سلامتی در فرد نیز شود. با مراقبت و رسیدگی به ناخن می توان تا حد زیادی مانع ار بروز انواع بیماری در این عضو مهم از بدن شد.
می توانید سوالهایتان را در بخش تماس با ما از دکتر مهناز شکروی(داروساز) بپرسید
