ملاتونین یکی از هورمون‌های اصلی است که در تنظیم و مدیریت چرخه خواب بدن نقش مهمی را ایفا می‌کند. در این مطلب از وبسایت دکتر مهناز شکروی قصد داریم به پاسخ سوال قرص ملاتونین چیست بپردازیم و تمام اطلاعات لازم در این خصوص را با شما به اشتراک بگذاریم. پس تا انتهای مطلب همراه ما باشید.
ملاتونین چیست ؟
ملاتونین هورمونی است که توسط غده کوچکی در مغز که «غده صنوبری» نام دارد، تولید می شود. این هورمون کارهای زیادی در بدن ما انجام می دهد؛ اما کار اصلی آن، تنظیم چرخه خواب و بیداری است.
به عبارتی دیگر، زمانی که این هورمون در بدن ما تولید می شود، ما خسته و خواب آلود می شویم. در صورتی که چرخه خواب ما طبیعی باشد، میزان ترشح این هورمون، در شب ها به حداکثر می رسد و در طول روز بسیار کم می شود.
در انسان، «ساعت بیولوژیک بدن» در قسمت هسته سوپراکیاسماتیک (SCN) مغز تنظیم می شود. هسته سوپراکیاسماتیک، با استفاده از الگوی روشنایی – تاریکی، چرخه خواب و بیداری ما را تنظیم می کند.
پس از آنکه این هسته اطلاعات مربوط به الگوی روشنایی – تاریکی را دریافت کرد، به غده صنوبری مغز دستور می دهد که ملاتونین را ترشح کند یا ترشح آن را متوقف سازد.
برخی از غذاها حاوی مقدار بسیار اندکی ملاتونین هستند. علاوه بر این، می توانید مکمل های خوراکی حاوی ملاتونین را از داروخانه تهیه و مصرف کنید و چرخه خوابتان را بهبود ببخشید.
مکمل ملاتونین انواع مختلفی دارد. این مکمل به صورت آدامس، قرص های جویدنی و قرص های معمولی در داروخانه ها موجود است.
از آنجایی که برخی از افراد ممکن است مکمل ملاتونین را خریداری کنند، مهم است که درباره این دارو، اثرات و عوارضش به طور کامل اطلاع داشته باشند ، تا با آگاهی کامل آن را تهیه و مصرف کنید.
فواید مصرف قرص ملاتونین
تا به اینجا گفتیم که افرادی که دچار اختلالات خواب هستند می‌توانند از ملاتونین در قالب مکمل استفاده کنند اما در برخی موارد دیگر نیز می‌توان از این قرص بهره گرفت. مثلا بعضی از اشخاص با مشکل اختلال تاخیر در فاز خواب مواجه هستند به این معنا که به عنوان مثال قبل از ساعت ۲ بامداد نمی‌توانند به خواب روند. افرادی نیز هستند که مشاغلی دارند که در خواب اختلال ایجاد می‌کند مثلا شب‌کار هستند و یا ساعات خوابشان به دلیل مشکلات کاری قابل پیش‌بینی نیست.
به هنگام سفر و یا تغییر در مکان خواب نیز بسیاری از افراد دچار بی‌خوابی و یا بدخوابی می‌شوند. در این نوع موارد نیز قرص ملاتونین می‌تواند چاره‌ساز باشد. همچنین ممکن است در موارد زیر نیز بتواند موثر واقع شود اما هنوز به تحقیقات بیشتری نیاز است:
- اختلال خواب ناشی از داروی فشار خون
- کاهش درد در زنان مبتلا به آندومتریوز
- کاهش فشار خون
- درمان جت لگ (نوعی اختلال خواب)
- نگرانی و استرس قبل از انجام عمل جراحی
- کاهش سایز تومورها
- کم کردن درد مفاصل
- کاهش تعداد پلاکت خون (در بیماری سرطان)
- ارتقاء سلامت چشم و بینایی
- بهبود زخم معده
- برطرف کردن وز وز گوش
- افزایش سطح هورمون رشد در مردان
نحوه مصرف قرص ملاتونین
بهترین روش برای مصرف ملاتونین خوراکی، شروع کردن از دوزهای پایین است. در واقع هدف نهایی این است که هر کسی بتواند با کمترین میزان دارو به بهترین کیفیت خواب برسد. برای شروع می‌توانیم از پایین‌ترین دوز موثر، یعنی حدود 1 میلی‌گرم یا کمترین میزان در دسترس شروع کنیم و در صورت بی‌اثر بودن این مقدار به تدریج مصرف را بیشتر کنیم. از آنجا که ملاتونین بر سیستم اعصاب اثر مستقیم نمی‌گذارد مصرف میزان زیادی از آن اثر دارو را افزایش نمی‌دهد.
اوردوز کردن با ملاتونین یک اتفاق شایع نیست با این حال در مورد کودکان باید احتیاط بیشتری به خرج داد. یک دوز 5 میلی‌گرمی ملاتونین در کودکان ممکن است تشنج ایجاد کند ولی در افراد بزرگسال تا 10 میلی‌گرم در روز هم مشکلی ایجاد نمی‌کند. در افراد بزرگسال دوز ملاتونینی که می‌تواند عوارض آزاردهنده داشته باشد در حدود 30 میلی‌گرم است که میزان خیلی بالایی است. اوردوز ملاتونین ممکن است باعث خواب‌های خیلی واضح و آزاردهنده در شب شود یا سردرد و حالت تهوع ایجاد کند. تحریک پذیری زیاد در طول روز، اسهال و درد مفصلی هم از دیگر نشانه‌های مصرف بیش از اندازه ملاتونین هستند.
جدول دوز توصیه شده
|
دوز ملاتونین |
سن |
|
۰/۵ تا ۶ میلی گرم، ۳۰ تا ۶۰ دقیقه قبل از خواب، شروع با پایین‌ترین و افزایش در صورت نیاز |
کودکان |
|
بین ۰/۲ تا ۵ میلی گرم، ۶۰ دقیقه قبل از خواب |
بزرگسالان |
|
۱ تا ۶ میلی گرم |
افراد مسن |
تداخلات قرص ملاتونین
وقتی این قرص را مصرف می‌کنید، به دلیل بالا رفتن هورمون ملاتونین در بدن، احساس خواب‌آلودگی خواهید داشت. از همین رو، از مصرف نوشیدنی‌های حاوی الکل همراه با قرص ملاتونین اجتناب کنید.
بارداری و شیردهی: مصرف ملاتونین به زنان باردار یا شیرده بدلیل نبود شواهد کافی در مورد ایمن و بی خطر بودن ملاتونین توصیه نمی شود.
بیماران کلیوی: بدلیل خطر عوارض جانبی ناشی از ناتوانی در دفع ملاتونین، به بیماران کلیوی و دیالیزی توصیه می شود که نسبت به مصرف مکمل ملاتونین احتیاط کنند.
بیماری هپاتیت: به بیماران با نارسایی کبدی بدلیل ناتوانی در تجزیه ملاتونین توصیه می شود که در مصرف مکمل ملاتونین احتیاط کنند. مطالعات بیشتری در مورد اثرات و مزایای این مکمل موردنیاز است.
بیماری های خودایمن: به بیماران با بیماری های خودایمنی مثل آرتریت روماتوئید یا پیوند اعضا توصیه می شود که در مصرف مکمل ملاتونین احتیاط کنند.
عوارض قرص ملاتونین چیست ؟
همان‌طور که دارو ها و مکمل ها اثرات درمانی زیادی دارند، ممکن است عوارضی را هم در بدن افراد مختلف داشته باشند. دانستن این عوارض سبب می شود تا پزشکان بهتر بتوانند استفاده از دارو را مدیریت کنند. عوارض قرص ملاتونین بسیار محدود است. برخی از این عوارض به شرح زیر می باشد :
1- سرگیجه
2- سردرد
3- حالت تهوع
4- خواب آلودگی شدید
مصرف این مکمل گاهی عوارض شدیدی را ایجاد می کند. مانند :
-افسردگی و اضطراب
-افزایش تحریک پذیری
-اسهال
-درد مفاصل
-درد معده
-افت فشار خون
در صورت بروز هر یک از علائم بالا، باید سریعاً مصرف این قرص را قطع نموده و به پزشک مراجعه شود.
چه افرادی نباید ملاتونین مصرف کنند؟
درحالی‌که مصرف ملاتونین برای برخی افراد نجات‌دهنده و بسیار کمک‌کننده است، دسته دیگری از افراد با شرایط خاص مجاز به مصرف آن نیستند. افرادی که نباید از این دارو استفاده کنند، افرادی با تجربه مشکلات زیر هستند:
-افسردگی
-زوال عقل
-تشنج
-دیابت
-تشنج
-سابقه آلرژیک به ملاتونین
-مصرف‌کنندگان داروهای خواب‌آور دیگر
-هموفیلی
سخن آخر
قرص ملاتونین یکی از مهم‌ترین داروهای روانشناختی برای تنظیم خواب و کمک به هماهنگی ساعت زیستی بدن است. این دارو را فقط باید به تشخیص و با تجویز پزشک یا داروساز مصرف کرده و از مصرف یا قطع مصرف ناگهانی آن خودداری کنید.
می توانید سوالهای خود را در مورد مصرف قرص ملاتونین از دکتر مهناز شکروی (داروساز) بپرسید .
