کلاژن فراوان ترین پروتئین در بدن ما و ماده اصلی تشکیل دهنده بافت های پیوندی است. ماده ای حیاتی در بدن که عملکردهای مهمی را بر عهده دارد. ایجاد ساختار پوست و تقویت استخوان ها از مهم ترین کاربردهای کلاژن هستند. اما مهم ترین چیزی که بیشتر در مورد کلاژن شنیده می‌شود، مربوط به جوانسازی پوست و به تعویق انداختن روند پیری است. در این مقاله از دکتر مهناز شکروی می‌توانید با همه فواید کلاژن برای بدن آشنا شوید. و یاد بگیرید که مکمل قرص و پودر کلاژن چیست و مصرف آن چه فواید و عوارضی دارد.
کلاژن چیست؟
کلاژن نوعی از پروتئین است که در پوست، مو، ناخن، ماهیچه‌ها و استخوان بدن وجود دارد و سبب محکم بودن آنها می‌شود؛ این پروتئین عامل خاصیت کشسانی پوست است که با افزایش سن کاهش یافته و خاصیت کشسانی آن نیز از بین می‌رود. بدن انسان نمی‌تواند کلاژن بسیاری را به خود جذب کند؛ از طرفی نمی‌توان گفت که مصرف قرص‌های کلاژن رشد استخوان، مو و سلامت پوست و مو را بهبود می‌بخشد زیرا این ماده در سیستم هاضمه تجزیه به آمینواسیدها تبدیل و در مناطق مورد نیاز بدن استفاده می‌شود که این به معنی شفاف شدن بلافاصله پوست نیست، اما دانشمندان ثابت کرده‌اند استفاده از قرص‌های کلاژن بدن را تحریک به تولید بیشتر آن می‌کند که این امر برای استخوان‌ها و مفاصل مفید است.
کلاژن چه کاری در بدن انسان انجام می دهد؟
حداقل 16 نوع از کلاژن وجود دارند. چهار نوع اصلی آن شامل نوع یک (I)، نوع دو (II)، نوع سه(III)، و نوع چهار (IV) می شوند. در ادامه نگاه دقیق‌تری به چهار نوع اصلی کلاژن و نقش آنها در بدن داریم:
نوع یک: این نوع حدود 90 درصد از کلاژن موجود در بدن انسان را تشکیل می دهد و از دسته های فیبر متراکم شکل گرفته است. این نوع از کلاژن ساختار پوست، استخوان ها، غضروف فیبری، بافت همبند و دندان ها را فراهم می کند.
نوع دو: این نوع از دسته های فیبر کم تراکم‌تر شکل گرفته و در غضروف ارتجاعی که همانند یک بالشتک برای مفاصل عمل می کند، یافت می شود.
نوع سه: این نوع کلاژن از ساختار عضلات، اندام ها و عروق پشتیبانی می کند.
نوع چهار: این نوع کلاژن به پالایش کمک می کند و در لایه های پوست یافت می شود.
با افزایش سن انسان، بدن شما کلاژن کمتر و با کیفیت پایین‌تر نسبت به گذشته تولید می کند. یکی از نشانه های قابل مشاهده این شرایط در پوست انسان رخ می دهد که به تدریج شادابی و انعطاف پذیری خود را از دست می دهد. غضروف ها نیز با افزایش سن ضعیف‌تر می شوند.
مکمل کلاژن چیست؟
اغلب مکمل‌های کلاژن از طریق هیدرولیز کردن کلاژن حیوانی ساخته می‌شود یعنی شکستن مولکول‌های کلاژن و تبدیل آن به پپتید‌ها که جذب آن به این فرم برای بدن راحت‌تر است. سپس کلاژن هیدرولیز شده یا پپتیدی به فرم قرص، کپسول یا پودر تحت عنوان مکمل کلاژن ارائه می‌شود.
آیا باید کلاژن مصرف کنیم؟
به طور کلی همه افرادی که علاقه دارند از پیری پوست پیشگیری کنند و پوست مرطوبی داشته باشند می توانند از انواع کلاژن استفاده کنند. مصرف مکمل های کلاژن یا کرم های آن هیچ ضرری ندارد. اما باید در نظر داشته باشید که قرار نیست این محصولات معجزه کنند و تنها می توانند نقش پیشگیری کننده ظریفی داشته باشند. تحقیقاتی در مورد کلاژن هیدرولیز شده انجام شده است که می تواند به راحتی جذب بدن شود.
کلاژن موضعی و همچنین کلاژن خوراکی می توانند به صورت روزانه استفاده شوند و حتی در طول روز نیز استفاده از آنها اشکالی ندارد زیرا به نور آفتاب حساس نیستند.
اگر هدف شما از استفاده از محصولات مراقبت از پوست کلاژن، تحریک تولید کلاژن است، می توانید همراه آن از یک رتینوئید یا رتینول به عنوان تحریک کننده استفاده کنید که می تواند با نقش پیام رسان به سلول ها برای ایجاد کلاژن کمک کند. برای جلوگیری از تجزیه بیشتر کلاژن، ویتامین C و ضد آفتاب با محافظت UVA توصیه می شود.
کلاژن چه فوایدی برای سلامت دارد؟
در سال‌های اخیر، مکمل‌های کلاژن محبوبیت زیادی پیداکرده‌اند. بیشتر آنها هیدرولیز شده هستند، این به این معنی است که کلاژن شکسته شده است؛ این کار جذب آن را آسان‌تر می‌کند. همچنین غذاهای متعددی مانند پوست خوک و آبگوشت استخوان وجود دارد که می‌توانید برای افزایش میزان جذب کلاژن مصرف کنید. مصرف کلاژن ممکن است مزایای سلامتی زیادی، از تسکین درد مفاصل گرفته تا بهبود سلامت پوست داشته باشد. در ادامه مزیت سلامتی با تأییدشده علمی از مصرف کلاژن موردبحث قرار خواهد گرفت.
1-تاثیر کلاژن روی پوست
75 درصد از وزن خالص پوست، متعلق به کلاژن است. با افزایش سن، لایه‌های داخلی پوست، کلاژن خود را از دست می‌دهند و علاوه بر از دست دادن انعطاف پذیری خود، آسیب پذیر‌تر هم می‌شوند.
در یک مطالعه در سال 2015، دانشمندان به بررسی نقش مکمل‌های کلاژن در بهبود تراکم کلاژن پوست پرداختند. نتایج بدست آمده نشان داد مصرف مکمل، می‌تواند ضمن بهبود رطوبت پوست، شبکه‌ی کلاژن را هم تقویت کند که بطور بالقوه با علائم پیری مبارزه خواهد کرد.
2-اثرات کلاژن در تسکین درد مفصلی
کلاژن، به افزایش تولید غضروف (ساختمانی قابل ارتجاع که استخوان‌ها را می‌پوشاند و از آنها محافظت می‌کند و به مفاصل کمک می‌کند راحت‌تر حرکت کنند) کمک می‌کند.
تولید غضروف و کلاژن با افزایش سن، کاهش می‌یابد. شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد مصرف مکمل‌های کلاژن (از جمله پودر کلاژن کلاژینو) به کاهش درد مفصلی و کنترل علائم آرتروز کمک می‌کند.
3-کلاژن می تواند مانع از پوکی استخوان شود
استخوان‌ها عمدتاً از کلاژن ساخته‌شده‌اند که به آنها ساختار می‌دهد و در حفظ استحکام آنها کمک می‌کند. همان‌طور که با افزایش سن کلاژن در بدن روبه‌زوال می‌گذارد، توده استخوانی نیز کاهش می‌یابد. این وضعیت ممکن است شرایطی مانند پوکی استخوان را در پی داشته باشد که با تراکم استخوانی اندک مشخص می‌شود و با خطر بیشتر شکستگی استخوان در ارتباط است. مطالعات نشان داده‌اند که مصرف مکمل‌های کلاژن ممکن است اثرات خاصی در بدن داشته باشد که به جلوگیری از تخریب استخوان منجر شونده به پوکی استخوان کمک می‌کند.
4-فواید کلاژن برای پیشگیری از بیماریهای قلبی
محققان نظریه‌ای مبنی بر اینکه مصرف مکمل‌های کلاژن ممکن است در کاهش خطر ابتلا به بیماریهای قلبی کمک‌کننده باشد، مطرح کرده‌اند. کلاژن در ساختار عروق، یعنی رگ‌های خونی که خون را از قلب به سایر بخش‌های بدن منتقل می‌کنند، مشارکت دارد. بدون داشتن کلاژن کافی، شریان‌ها ممکن است ضعیف و شکننده شوند. این مسئله ممکن است آترواسکلروز را در پی داشته باشد، بیماری‌ای که با باریک شدن شریان‌ها مشخص می‌شود. آترواسکلروز این پتانسیل را دارد که منجر به حمله قلبی و سکته مغزی شود.
5- توده عضلانی را میتوان با مصرف مکمل های کلاژن ساز تقویت کرد
بین 1-10٪ از بافت عضلانی از کلاژن تشکیل‌شده است. این پروتئین برای تقویت ماهیچه‌ها و عملکرد مناسب آنها لازم است. مطالعات نشان می‌دهد که مکمل‌های کلاژن به تقویت توده عضلانی در مبتلایان به سارکوپنی (پدیده کاهش توده عضلانی که با افزایش سن روی می‌دهد) کمک می‌کند. در یک مطالعه، 27 مرد نحیف و لاغر هم‌زمان با شرکت در یک برنامه ورزشی، برای مدت 12 هفته روزانه 15 گرم کلاژن مصرف کردند. در مقایسه با مردانی که ورزش می‌کردند اما کلاژن نمی‌گرفتند، آنها توده عضلانی قابل‌توجه و قدرت بیشتری کسب کردند.
محققان عنوان کرده‌اند مصرف کلاژن ممکن است سنتز پروتئین‌های عضلانی مانند کراتین را تقویت کند و همچنین می‌تواند در تحریک رشد عضلات نقش داشته باشد.
6-جلوگیری از آسیب به فولیکول مو
کلاژن از آسیب ها و بیماری هایی که فولیکول موها را تحت تاثیر قرار می دهد جلوگیری می کند. زیرا در نقش یک آنتی اکسیدان با رادیکال های آزاد موجود در اطراف فرد مبارزه می کند و از فولیکول ها محافظت می نماید. میزان نقش آنتی اکسیدانی این ماده در بدن نامشخص است اما با این حال چنین کاربردی دارد. یکی از دلایلی که به مرور زمان موها نازک تر شده و دیگر قدرت قبل را ندارند کاهش این پروتئین در سطح پوست (جایگاه قرارگیری فولیکول ها) است. بنابراین با ترمیم پوست سر، ریزش مو نیز متوقف می شود. در موارد اندکی مشاهده شده که افزایش کلاژن روند سفید شدن موها را کند کرده باشد و این موضوع به دلیل خاصیت آنتی اکسیدانی آن اتفاق می افتد.
7-سایر مزایای مصرف مکمل های کلاژن ساز
مکمل‌های کلاژن ممکن است مزایای سلامتی دیگری داشته باشند، اما این موارد به‌طور گسترده موردمطالعه قرار نگرفته است.
مو و ناخن: مصرف کلاژن ممکن است با جلوگیری از شکنندگی، استحکام ناخن‌های شمارا افزایش دهد. علاوه بر این، ممکن است موها و ناخن‌های شمارا برای رشد بیشتر تحریک کند.
سلامت روده: اگرچه هیچ مدرک علمی برای حمایت از این ادعا وجود ندارد، اما برخی از پزشکان استفاده از مکمل‌های کلاژن را برای درمان نفوذپذیری روده یا سندرم نشت روده توصیه می‌کنند.
سلامت مغز: هیچ مطالعه‌ای نقش مکمل‌های کلاژن در سلامت مغز را بررسی نکرده است. بااین‌حال، برخی افراد ادعا می‌کنند مکمل‌های کلاژن روحیه را بهبود می‌بخشند و علائم اضطراب را کاهش می‌دهند.
کاهش وزن: برخی معتقدند که مصرف مکمل‌های کلاژن ممکن است باعث کاهش وزن و سوخت‌وساز سریع‌تر شود. هیچ مطالعه‌ای برای حمایت از این ادعاها صورت نگرفته است.
مقدار و نحوه‌ی مصرف کلاژن
توصیه‌نامه‌های مربوط به مقدار و نحوه‌ی مصرف مختلف هستند. مطالعات نشان داده‌اند برای بهره‌مند شدن از مزایای کلاژن، مصرف 2.5 تا 10 گرم در روز کافیست. با اینحال بعضی تولید کنندگان این مقدار را تا 30 گرم در روز هم مجاز می‌دانند.
پزشک و یا داروساز معتمدترین منابع مشاوره‌ای برای تعیین دوز مصرف هستند.
لازم به ذکر است غذاهایی مانند آبگوشت استخوان و گوشت خوک هم برای افزایش ساخت کلاژن موثر عمل می‌کنند.
عوارض جانبی کلاژن
در حال حاضر، خطرات شناخته شده زیادی در ارتباط با مصرف مکمل‌های کلاژن وجود ندارد.
با این حال، برخی از مکمل‌ها از آلرژن‌های غذایی رایج مانند ماهی، صدف، و تخم مرغ تهیه می‌شوند. افرادی که به این غذاها حساسیت دارند باید از مکمل‌های کلاژن ساخته شده با این مواد برای جلوگیری از واکنش‌های آلرژیک خودداری کنند.
برخی از افراد همچنین گزارش داده اند که مکمل های کلاژن طعم بدی را در دهان آنها باقی می‌گذارد.
علاوه بر این، مکمل‌های کلاژن پتانسیل ایجاد عوارض جانبی گوارشی مانند احساس سیری و سوزش سر دل را دارند، صرف نظر از این، به نظر می‌رسد این مکمل‌ها برای اکثر افراد بی‌خطر هستند.
در پایان باید گفت نتایج اولیه برای استفاده کوتاه مدت و طولانی مدت از مکمل‌های کلاژن خوراکی برای بهبود زخم و پیری پوست امیدوار کننده است. مکمل‌های کلاژن خوراکی همچنین، خاصیت ارتجاعی پوست، آبرسانی و تراکم کلاژن پوست را افزایش می‌دهند.
سخن پایانی
کلاژن مزایای متعددی برای سلامتی شما خواهد داشت و در عین حال، نباید از عوارض پودر کلاژن چشم‌پوشی کرد. از تاثیرات مصرف مکمل کلاژن بر بدن میتوان به کاهش چین‌وچروک و خشکی پوست، افزایش توده عضلانی و جلوگیری از تحلیل‌رفتن استخوان اشاره کرد.
اگر به مواد غذایی حاوی کلاژن حساسیت نشان می‌دهید، احتمال بسیاری برای بروز عوارض مصرف پودر کلاژن هم وجود دارد. این امر دلیلی‌ست تا با پزشک معالج خود یا داروساز مشورت و مصرف درست و مناسبی را برای قرص یا پودر کلاژن انتخاب کنید.
از جمله عوارض پودر کلاژن مشکلات گوارشی‌ست که با استفاده در زمان مناسب و با تجویز پزشک یا داروساز میتوان از بروز این عوارض جلوگیری کرد.
در مورد نحوه مصرف و خرید بهترین مکمل خوراکی کلاژن می توانید در بخش تماس با ما از دکتر مهناز شکروی(داروساز) کمک بگیرید .
