سرطان های پوست

پوست بزرگترین اورگان بدن است و از بدن در برابر گرما، نور خورشید، صدمات، و ورود انواع میکروب محافظت میکند. همچنین پوست به کنترل درجه حرارت بدن و به ذخیره ی آب، چربی و ویتامین D کمک می کند.

سرطان پوست( Skin cancer) سرطانی است که از پوست ناشی می‌شود. این دسته سرطان‌ها به دلیل رشد غیرعادی سلول‌ها که توانایی حمله یا انتشار به دیگر قسمت‌های بدن را دارند، به‌وجود می‌آیند.

سرطان پوست شایعترین نوع سرطان است که حداقل ۴۰ درصد از موارد انواع سرطان در جهان را تشکیل می‌دهد. به ویژه بین افراد با پوست روشن این نوع سرطان بسیار شایع است. در این مقاله با دکتر مهناز شکروی همراه باشید تا با انواع سرطان پوست آشنا شوید .

انواع سرطان پوست

 1 . سرطان سلول پایه ای ( Carcinoma Cell Basal ): سرطان سلول پایه ای و یا  BCC شایع ترین نوع سرطان پوستی است. این سرطان در سلول‌های پایه‌ای پوست که در زیر اپیدرم وجود دارند، به‌وقوع می‌پیوندد. در این سرطان ، ضایعات معمولا به شکل برجستگیهای پوستی قرمز و براق با حاشیه مروارید مانندی هستند که با گذر زمان خوب نمیشوند. این نوع سرطان پوست بیشتر در نواحی در معرض آفتاب مانند سر و گردن و گاهی اندام ها و تنه دیده می شود. رشد بسیار کندی دارد و به ندرت اعضای دیگر را درگیر میکند، با این حال ممکن است با تهاجم موضعی به بافت های اطراف، سبب تخریب آنان شود. برای مثال ممکن است موجب شود که فرد قسمتی از بینی یا گوش خود را از دست بدهد. لذا تشخیص به موقع و درمان آن اهمیت دارد.

از جمله علائم سرطان سلول پایه ای عبارتند از:

• وجود لکه‌های قرمزرنگ در سطح پوست که ممکن است با خارش، درد و پوسته‌پوسته شدن همراه باشند و به‌راحتی خونریزی کنند .

• زخم‌هایی که با گذشت ۷ تا ۱۰ روز بهبود نمی‌یابند .

• ضایعات صورتی‌رنگی که اطراف‌شان کمی بالاتر از سطح پوست و مرکزشان فرورفته است.

• توده‌هایی به رنگ‌های صورتی، قرمز و سفید در افرادی که پوست روشنی دارند و توده‌هایی به رنگ قهوه‌ای، سیاه و قهوه‌ای مایل به زرد در افرادی که پوست‌شان تیره است .

2 .  سرطان سلول های سنگفرشی(Carcinoma Cell Squamous) : سرطان سلولهای سنگفرشی دومین نوع شایع سرطان های پوستی است و بیشتر در نواحی گوشها، صورت، لبها، بینی و دهان دیده میشود. این نوع سرطان پوست می تواند متاستاز داده و اعضای دیگر را هم درگیر نماید. به همین دلیل تشخیص و درمان به موقع آن از اهمیت زیادی برخوردار است .

تومورهای حاصل از سرطان سلول سنگفرشی می‌توانند به شکل‌های مختلفی بروز کنند، از جمله:

     - زخم‌های بازی که خونریزی می‌کنند، پوسته‌پوسته می‌شوند و بهبود نمی‌یابند.

     - لکه‌های زِبر و قرمزی که ممکن است خونریزی کنند.

     - ضایعه‌ای شبیه به زگیل که پوسته‌پوسته می‌شود و خونریزی می‌کند.

     - ضایعات کوچک و پیش‌رونده‌ای که مرکزشان خونریزی می‌کند.

سرطان سلول سنگفرشی موجب ناراحتی و خارش شدید می‌شود و پوست را تحریک و ملتهب می‌کند. خاراندن این ضایعه‌ها، می‌تواند منجر به بروز عفونت‌هایی شود که برای درمان‌شان به مصرف آنتی‌بیوتیک نیاز است.

عدم درمان سرطان سلول سنگفرشی می‌تواند موجب بزرگ‌تر شدن آن شود و در موارد نادری نیز به غدد لنفاوی یا سایر اندام‌ها گسترش می‌یابد.

3 . ملانوم بدخیم (Melanoma Malignant) : ملانوم بدخیم و یا بطور خلاصه ملانوم، وخیم ترین نوع سرطان پوست است و می تواند در هر قسمتی از پوست بدن یا در نزدیکی یک خال پوستی ایجاد شود. این نوع سرطان پوست از سلولهای رنگدانه ای تشکیل میشود و در نتیجه معمولا قهوه ای و یا مشکی رنگ است هرچند ممکن است به رنگهای دیگر نظیر قرمز یا سفید هم دیده شود. ملانوم در زنان معمولا بر روی پا و در مردان معمولا بر روی سینه، پشت، سر و گردن بروز می‌کند. بااین‌حال احتمال بروز این سرطان در سایر نقاط بدن حتی چشم نیز وجود دارد.جهت تشخیص به موقع این سرطان و جلوگیری از عواقب وخیم بعدی آن لازم است که تمامی خالها و نقاط تیره رنگ بدن ابتدا توسط خود فرد و در صورت نیاز توسط پزشک مورد بررسی قرار گیرند.

ملانوما شبیه یک خال معمولی است اما در بیشتر موارد ظاهری غیر معمولی دارد.نشانه های زیر ممکن است بیانگر سرطانی شدن یک خال باشد. پس، به این موارد حساس باشید:

☼ نامتقارن بودن خال؛ قسمتی از خال یا نشانه‌های مادرزادی با دیگر بخش‌های آن تقارن نداشته باشد.

☼ ناهماهنگی رنگ خال در قسمت‌های مختلف آن؛ خال در برخی قسمت‌ها سیاه و قهوه‌ای باشد یا تکه‌های صورتی، قرمز، سفید یا آبی داشته باشد.

☼ اگر اندازه‌ی خال بزرگتر از ۶ میلی متر باشد؛ تقریباً اندازه‌ی پاک کن تهِ مداد، گرچه ممکن است ملانوما گاهی کوچکتر از این باشد.

☼ اگر لبه‌ها و مرزهای خال نامنظم، ناصاف، فرو رفته یا محو باشد.

☼ اگر اندازه، شکل و رنگ خال یا لکه تغییر کند.

عوامل ایجاد سرطان پوست چیست ؟

مواردی که ممکن است خطر ابتلای شما به سرطان پوست را افزایش دهند عبارت اند از:

■ زیاد قرارگرفتن در معرض آفتاب: قرارگرفتن طولانی مدت در زیر آفتاب، بخصوص بدون ضدآفتاب و لباس محافظ، ممکن است منجر به ایجاد سرطان پوست شود. اشعه‌ی ماوراء بنفش به DNA پوست آسیب می‌رساند و سبب تکثیر غیرطبیعی DNA سلول‌های پوستی می‌شود. برنزه کردن پوست از طریق سولاریوم و لامپ های برنزه کننده نیز ریسک ابتلا به سرطان پوست را افزایش می دهد.

■ سابقه آفتاب سوختگی: داشتن سابقه تاول در اثر آفتاب سوختگی در دوران کودکی یا نوجوانی، احتمال ابتلای شخص به سرطان پوست در بزرگسالی را افزایش می دهد. آفتاب سوختگی در دوران بزرگسالی نیز یکی از ریسک فاکتورهای سرطان پوست است.

■ پوست روشن: هر کسی، صرف نظر از رنگ پوستی که دارد، ممکن است به سرطان پوست مبتلا شود. با این حال با توجه به نقش حفاظتی رنگدانه (ملانین) در برابر اشعه UV، در صورت کمتر بودن میزان ملانین، امکان آسیب دیدن پوست بیشتر است. افرادی با موهای بلوند یا قرمز و چشم هایی روشن که پوستشان به آسانی آفتاب سوخته گشته و لکه دار می شود، در مقایسه با افرادی با پوست تیره، با احتمال بیشتری به سرطان پوست مبتلا می شوند.

■ ضایعات پوستی پیش سرطانی: داشتن ضایعات پوستی کراتوز اکتینیک، خطر ابتلا به سرطان پوست را افزایش می دهد. این ضایعات پوستی پیش سرطانی، معمولاً به شکل لکه هایی سفت و پوسته-پوسته مشاهده می شوند و رنگ آن ها از قهوه ای تا صورتی تیره متغیر است. این ضایعات، عمدتاً در صورت و دست های افرادی مشاهده می شود که پوست روشنی داشته و این پوست، در اثر تابش آفتاب آسیب دیده است.

■ زندگی در مناطق مرتفع یا آفتابی: افرادی که در آب و هوای گرم و آفتابی زندگی می کنند، در مقایسه با افرادی که در مکان های خنک تری زندگی می کنند، بیشتر در معرض نور خورشید قرار دارند. در صورت زندگی در ارتفاعات نیز به دلیل قوی تر بودن توان پرتوهای خورشید، در معرض اشعه بیشتری قرار می گیرند.

■ خال: در صورت داشتن خال های غیر طبیعی دیسپلاستیک، یا داشتن تعداد زیادی خال، در معرض خطر ابتلا به سرطان پوست هستید. خال های دیسپلاستیک- که ظاهری غیرمعمول داشته و غالباً بزرگتر از خال های نرمال هستند- در مقایسه با خال های دیگر، به احتمال بیشتری سرطانی خواهند شد. اگر در گذشته خال های غیرطبیعی داشته اید، جهت کسب اطلاع از تغییراتشان، به طور منظم آن ها را بررسی کنید.

■ سابقه خانوادگی ابتلا به سرطان پوست: اگر والدین یا یکی از خواهرها یا برادرهایتان مبتلا به سرطان پوست بوده باشد، احتمال ابتلای شما به این بیماری بالاست.

■ سابقه ابتلا به سرطان پوست: اگر در گذشته به سرطان پوست مبتلا بوده اید، احتمال آن وجود دارد که مجدداً به آن مبتلا شوید.

■ قرار گرفتن در معرض بعضی مواد مخصوص: تماس با برخی مواد خاص مانند آرسنیک ممکن است خطر ابتلا به سرطان پوست را افزایش دهد.

■ سیستم ایمنی ضعیف: افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، نظیر افراد مبتلا به ایدز/HIV و نیز افرادی که برای دریافت عضو پیوندی، از داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی استفاده می کنند، با احتمال بیشتری به سرطان پوست مبتلا خواهند شد.

■ قرارگرفتن در معرض تشعشعات: افرادی که جهت درمان بیماری های پوستی نظیر اگزما و آکنه، تحت پرتودرمانی قرار گرفته اند، با احتمال بیشتری به سرطان پوست، خصوصاً کارسینوم سلول های قاعده ای مبتلا خواهند شد.

راه های پیشگیری از سرطان پوست

بیشتر انواع سرطان های پوست قابل پیشگیری هستند. جهت مراقبت از خود، به نکات زیر توجه نمایید :

• در نیمه های روز از قرار گرفتن زیر آفتاب خودداری کنید: در بیشتر نقاط ، در ساعات 10 صبح الی 4 بعد از ظهر، تابش خورشید در قوی ترین حالت خود است. حتی در فصل زمستان و در صورت ابری بودن هوا نیز ساعات دیگری را جهت خروج از منزل انتخاب کنید. شما همواره در حال جذب اشعه UV هستید و ابرها تنها به میزان اندکی مانع از رسیدن اشعه های آسیب رسان می شوند. اجتناب از قرار گرفتن در معرض تابش خورشید در این ساعات روز، مانع از آفتاب سوختگی و برنزه شدن و در نتیجه آسیب های پوستی منتهی به سرطان پوست می شود. قرار گرفتن در معرض آفتاب، در طولانی مدت ممکن است باعث سرطان پوست شود.

• همواره از ضدآفتاب استفاده کنید: کرم های ضدآفتاب، از شما در برابر تمامی اشعه های مضر (به خصوص اشعه ای که منجر به ملانوما می شود UVB) محافظت نمی کنند؛ اما نقش مهمی در محافظت کلی پوست ایفا می کنند. حتی در روزهای ابری نیز از ضدآفتاب هایی با SPF حداقل 30 استفاده کنید. ضدآفتاب را سخاوتمندانه به پوست خود بمالید و در شرایط عادی، هر دو ساعت، و در صورت شنا و یا تعریق شدید، زودتر از موعد گفته شده آن را تمدید کنید.

• عینک آفتابی را فراموش نکنید: به دنبال عینک هایی باشید که هر دو نوع اشعه ماورای بنفش ( اشعه UVA و ( UVB را مسدود می کنند.

• از لباس های محافظ استفاده کنید: ضدآفتاب به طور کامل از شما در برابر اشعه UV محافظت نمی-کند. به همین جهت بازو ها و پاهای خود را با لباس هایی که بافت محکمی داشته و تیره رنگ اند، بپوشانید. همچنین از کلاهی با لبة پهن استفاده کنید؛ چنین کلاهی در مقایسه با کلاه بیس بال یا نقاب، قابلیت محافظت بیشتری دارد.

• از سولاریوم استفاده نکنید: لامپ های مورد استفاده در آن ، از خود اشعه UV ساطع کرده و ریسک ابتلا به سرطان پوست را افزایش می دهند.

• از لب هایتان در مقابل آفتاب محافظت کنید : از یک بالم لب استفاده کنید که SPF آن در سطح ضد آفتاب باشد.

• مراقب داروهایی که منجر به افزایش حساسیت نسبت به آفتاب می شوند، باشید: بعضی از داروهای بدون نسخه و یا داروهای معمولی مانند آنتی بیوتیک ها، می توانند پوست شما را نسبت به تابش نور خورشید حساس تر کنند. از پزشک یا داروساز مربوطه در مورد عوارض جانبی داروهای تجویز شده سوال کنید. اگر داروهای مصرفی منجر به افزایش حساسیت پوست در مقابل آفتاب می شوند، حتماً موارد احتیاط را جهت دور ماندن از آفتاب و محافظت از پوست خود رعایت کنید.

• همواره پوست خود را بررسی کرده و تغییرات آن را به اطلاع پزشک پوست و مو برسانید: پوست خود را جهت پی بردن به رشد سلول های جدید و یا تغییرات خال ها، لکه های پوستی، برآمدگی ها و علامت های مادرزادی، با دقت بررسی کنید. به کمک آینه، صورت، گردن، گوش ها و پوست سر خود را چک کنید. قفسه سینه، تنه، سطح فوقانی و تحتانی بازوها و نیز دستان خود را معاینه کنید. جلو و عقب ساق و ران خود و همچنین بخش های مختلف پای خود، از جمله کف پا و فاصله بین انگشتان آن را با دقت نگاه کنید.

سخن پایانی

با توجه به شیوع فراوان و میزان مرگ و میر بالا، سرطان پوست باید جدی گرفته شود. پرهیز از روشهای برنزه سازی پوست، پوشاندن سر و صورت و گردن توسط کلاه و عینک از آفتاب شدید و استفاده از کرم های ضد آفتاب می تواند به این امر کمک نماید.

اگر مقاله سرطان های پوست را خواندید به شما تبریک می‌گیم چون به سلامت خود اهمیت می‌دهید. با نظرات خود به ما بگویید که مقاله‌ی بالا برایتان مفید بود یا نه؟ اگر سؤالی دارید که برایتان بی پاسخ مانده، آن را از دکتر مهناز شکروی بپرسید. مشتاقانه به شما پاسخ می‌دهیم.