سرطان معده (Stomach Cancer) سرطانی است که در هر جایی از معده وجود دارد. معده بخشی از دستگاه گوارش است. به هضم غذا کمک می کند. اینکه سرطان معده چقدر جدی است به بزرگی سرطان، گسترش آن و سلامت عمومی شما بستگی دارد. در این مطلب از دکتر مهناز شکروی به بررسی کامل آن پرداخته و علائم آن را معرفی می کنیم.
سرطان معده چیست؟
مانند دیگر انواع سرطان در سرطان معده نیز رشد غیرطبیعی سلول‌ها عامل ابتلای افراد به بیماری سرطان معده عنوان می‌شود. زمانی که سلول‌های سرطانی و ناقص به‌صورت غیرطبیعی و با سرعت غیرمعمول روی سطح درونی یا مخاطی معده رشد می‌کنند، فرد مبتلا به سرطان معده می‌شود. سرطان معده درصورتی‌که بدخیم باشد می‌تواند مانند سایر سرطان‌ها توسعه یافته، رشد کند و دیگر اعضای موجود در شکم مانند استخوان‌ها، گره‌های لنفاوی، کبد و ریه‌ها را نیز درگیر نماید.
سرطان معده یکی از شایع‌ترین انواع سرطان در دنیا به‌شمار می‌رود. این بیماری دستگاه گوارش را درگیر کرده و در صورت عدم‌تشخیص در طول چند سال می‌تواند به مراحل غیرقابل درمان برسد. این بیماری در اثر رشد غیرطبیعی سلول‌های موجود در لایه داخلی معده به وجود می‌آید. درصورتی‌که سلول‌های سرطانی در مراحل اولیه تشخیص داده نشوند، به‌سرعت رشد کرده و تبدیل به تومورهای خوش‌خیم و بدخیم خواهند شد.
علائم سرطان معده
سرطان معده معمولاً در مراحل اولیه علائمی ندارد. حتی شایع‌ترین علائم اولیه سرطان معده که شامل کاهش وزن غیر طبیعی و درد معده هستند، معمولاً تا زمانی که سرطان پیشرفته‌تر نشده باشد، ظاهر نمی‌شوند.
با این وجود علائم سرطان معده عبارتند از:
- بی‌اشتهایی
- نفخ
- مشکل در بلع
- تهوع و استفراغ
- کاهش وزن غیرطبیعی
- سوزش سر دل
- یبوست یا اسهال
- ضعف و خستگی
- سوء هاضمه
- چشم یا پوست زرد رنگ
- مدفوع سیاه یا استفراغ خونی
- درد معده (اغلب بالای ناف بیمار)
بسیاری از این علائم هنگامی که به بیماری‌های دیگر مبتلا می‌شوید، ظاهر می‌شوند. بنابراین برای بررسی این موضوع که آیا علائم فرد، نشانه سرطان معده است یا بیماری دیگری، باید به پزشک مراجعه کرد.
علت سرطان معده چیست؟
معده اندامی کیسه شکل است که بین روده کوچک و مری قرار دارد و علاوه برگوارش، در ذخیره غذا هم نقش دارد. از نظر آناتومی، معده به ۵ ناحیه دهانه معده، جسم معده، طاق معده، آنتروم و پیلور معده تقسیم می‌شود. همچنین، معده از ۵ لایه دیگر شامل لایه مخاطی، لایه زیر مخاطی، لایه ماهیچه‌ای، لایه زیرسروزی و لایه سروزی تشکیل شده است.
اكثر سرطان‌های معده از لایه مخاطی معده شروع می‌شوند و هر چه سرطان به دیگر بافت‌های زيرين خود نفوذ کند، احتمال بهبودی بیمار كمتر می‌شود. داخلی‌ترین لايه معده كه اهميت بالایی دارد، لايه مخاطی ناميده می‌شود. محققان به درستی نمی‌دانند که چه عواملی باعث رشد سلول‌های سرطانی در معده می‌شوند، هرچند برخی عواملی که ممکن است خطر ابتلا به سرطان معده را افزایش دهند عبارتند از:
- مصرف دخانیات
- ایجاد زخم معده
- اضافه وزن و چاقی
- گاستریت یا ورم معده
- رشد پولیپ‌ها در معده
- رژیم غذایی سرشار از مواد فراوری شده دودی، ترشیجات یا غذاهای شور
- نوعی از کم‌خونی طولانی‌مدت و مداوم به نام کم‌خونی پرنیسیوز یا کم‌خونی فقر ویتامین B12
احساس سوزش در ناحیه شکمی بعد از مصرف غذا و یا سو هاضمه به معنی سرطان معده نیست. اما اگر این علائم را به طور مدام مشاهده می‌کنید، لازم است که درباره علائم خود با متخصص گوارش و کبد مشورت کنید. پزشک احتمالاً نشانه‌ها را بررسی خواهد کرد و علت علائم شما را تشخیص خواهد داد.
تشخیص سرطان معده
اگر پزشکی پس از معاینه بیمار، احتمال ابتلا به سرطان بدهد، آزمایش‌های زیر را برای بررسی بیمار تجویز می‌کند و برای تشخیص سرطان معده از روش‌های زیر کمک می‌گیرد؛
۱. آندوسکوپی – آزمایش تشخیص سرطان معده
آندوسکوپی دستگاه گوارش فوقانی یکی از روش‌هایی است که برای تشخیص سرطان معده کاربرد دارد. متخصص گوارش از طریق آندوسکوپ داخل معده، مری، اثنی‌عشر (ابتدای روده کوچک) را بررسی می‌کند و در صورت نیاز از این اندام‌ها نمونه‌برداری می‌شود. در این بررسی، اگر زخم، خونریزی و یا عفونتی هم وجود داشته‌باشد، مشخص می‌شود. برای انجام آندوسکوپی هم می‌توان فرد را بی‌حس کرد و هم می‌توان از بیهوشی عمومی استفاده کرد.
۲. بیوپسی
نمونه‌برداری یا بیوپسی روش دیگری برای تشخیص سرطان معده است. در این روش، از آزمایشگاه پاتولوژی هم کمک گرفته می‌شود. در واقع بخشی از بافت یا سلول بدن با استفاده از آندوسکوپی برداشته می‌شود و زیر میکروسکوپ مورد بررسی قرار می‌گیرد. اگر تغییرات سرطانی در سلول‌ها دیده‌شود، باید برای درمان اقدام شود.
۳. آزمایشات تصویربرداری
برخی از آزمایش‌های تصویربرداری مانند CT اسکن و اشعه ایکس استفاده می‌شوند تا تصویری از درون بدن شما به پزشک بدهند. دلیل تجویز پزشک برای آزمایش‌های تصویربرداری می‌تواند متنوع باشد و شامل موارد زیر باشد؛
- گاهی ممکن است که پزشک به وجود سرطان در بخشی از بدن بیمار شک کند. تصویربرداری به او کمک می‌کند که این مسئله را رد و یا تایید کند و در صورت لزوم از تست‌های تکمیلی کمک بگیرد.
- در مواقعی پزشک به متاستاز سرطان شک می‌کند و می‌خواهد بررسی کند که سرطان تا کجای بدن منتشر شده‌است. بنابراین آزمایش‌ها و بررسی‌های تصویری را درخواست می‌دهد.
- گاهی پزشک آزمایش‌های تصویربرداری را برای تشخیص این مسئله که درمان سرطان موثر بوده‌است یا نه هم می‌تواند درخواست کند.
- سی‌تی اسکن می‌تواند محل سرطان را در شکم نشان دهد. مثلا زمانی که سرطان فرصت متاستاز دادن به اندام‌ها و گره‌های لنفاوی را داشته‌است، سی تی اسکن برای رد و تایید آن تجویز می‌شود. از طرفی از سی تی اسکن در یک مورد دیگر هم استفاده می‌شود. گاهی برای بررسی توده‌ی سرطانی و بیوپسی گرفتن دقیق از آن، از سی تی اسکن استفاده می‌شود. توسط هدایت و تصویربرداری سی‌تی اسکن، بیوپسی از توده سرطانی گرفته می‌شود.
- عکس‌برداری رنگی با مایعی به‌نام باریم هم ممکن است برای بیمار درخواست شود. بیمار مایع حاوی باریم را می‌خورد و این محلول وارد مری و معده او می‌شود. سپس رادیولوژیست از معده و مری عکس رادیولوژی می‌گیرد.
۴. آزمایش خون برای تشخیص سرطان معده
آزمایش خون را زمانی پزشک درخواست می‌دهد که می‌خواهد وضعیت سلامت کلی بیمار سرطانی را بررسی کند. مهم‌تر از همه هنگامی که می‌خواهد مطمئن شود که کبد و کلیه‌ها به خوبی در حال فعالیت هستند.
۵. کولونوسکوپی (روده بزرگ)
در صورتیکه سرطان برای بیمار تایید شود، کولونوسکوپی هم برای بررسی روده‌ی بزرگ انجام می‌شود.
۶. آزمایش مدفوع
با آزمایش مدفوع به سادگی می‌توان فهمید که خونریزی در دستگاه گوارش فرد وجود دارد یا نه. با دیدن خونریزی می‌توان به سرطان شک کرد و برای بررسی‌های بیشتر آزمایش‌های دیگر درخواست شود.
تاثیر رژیم غذایی بر علائم سرطان معده
این بیماری در اغلب موارد با التهاب مخاط معده همراه است. بنابراین می‌توان با رعایت رژیم غذایی که کاهش دهنده التهاب هستند، علائم تومور معده را تسکین بخشید. با این حال، تحقیقات به‌طور قطعی نشان نداده است که پیروی یک رژیم غذایی خاص باعث ابتلا به سرطان یا پیشگیری از آن شود. درواقع بهتر است فرد بیمار با داشتن برنامه غذایی متناسب با ذائقه خود در دوران بیماری، از غذاهای تشدیدکننده علائم دوری کند.
پیشگیری از سرطان معده
- وزن سالم داشته باشید. اگر اضافه وزن یا چاقی دارید، با پزشک خود در مورد راهکارهایی برای کمک به کاهش وزن صحبت کنید. کاهش وزن را به صورت آهسته و مداوم پیگیری کنید.
- رژیم غذایی پر از میوه و سبزیجات را انتخاب نمایید. سعی کنید هر روز میوه و سبزیجات بیشتری در رژیم غذایی خود بگنجانید. طیف گسترده ای از میوه ها و سبزیجات رنگارنگ را انتخاب کنید.
- مقدار غذاهای شور و دودی را که می خورید کاهش دهید. با محدود کردن این غذاها از معده خود محافظت کنید.
- سیگار نکشید. اگر سیگار می کشید، آن را ترک کنید. اگر سیگار نمی کشید، شروع نکنید. سیگار کشیدن خطر ابتلا به سرطان معده و همچنین بسیاری از انواع دیگر سرطان را افزایش می دهد. ترک سیگار می تواند بسیار دشوار باشد، بنابراین از پزشک خود کمک بخواهید.
- در مورد خطر ابتلا به سرطان معده از پزشک خود بپرسید. در صورت افزایش خطر ابتلا به سرطان معده با پزشک خود صحبت کنید. برای افرادی که سابقه خانوادگی قوی سرطان معده دارند، ممکن است آزمایشاتی مانند آندوسکوپی را برای یافتن علائم سرطان معده در نظر بگیرند.
- در برخی موارد، پزشکان حتی ممکن است داروهایی را تجویز کنند که می تواند به پیشگیری از سرطان معده و کاهش خطر ابتلا به آن کمک کند. این کار معمولاً برای افرادی که بیماری های دیگری دارند که ممکن است در ایجاد سرطان نقش داشته باشند انجام می شود. همچنین ممکن است بخواهید تست غربالگری زودرس را انجام دهید. این آزمایش می تواند در تشخیص سرطان معده مفید باشد. پزشک شما ممکن است یکی از آزمایش های غربالگری زیر را برای بررسی علائم سرطان معده استفاده کند:
معاینه بدنی
آزمایشات آزمایشگاهی مانند آزمایش خون و ادرار
روش های تصویربرداری مانند اشعه ایکس و سی تی اسکن
آزمایشات ژنتیکی
سخن آخر
زمانی که سلول‌های معده شروع به رشد غیرطبیعی می‌کنند، سرطان معده ایجاد می‌شود. سرطان معده در اغلب موارد قابل پیشگیری نیست اما اگر علائم اولیه آن جدی گرفته شوند، می‌توان با تشخیص به‌موقع بیماری را درمان کرد. جراح متناسب با تشخیص سرطان برای برداشتن سلول‌های سرطانی یا تومور اقدام می‌کند.
