هپارین، که به عنوان هپارین شکسته نشده (UFH) شناخته می شود، یک دارو ضد اعقاد طبیعی است.از آنجایی که هپارین ها به فعالیت آنتی ترومبین بستگی دارند، ضد انعقاد محسوب می شوند و به طور خاص در درمان حملات قلبی و آنژین ناپایدار نیز استفاده می شود.این دارو به صورت داخل وریدی یا تزریق زیر پوستی تجویز می شود.از دیگر کاربردهای خواص ضد انعقادی آن می‌توان به استفاده آن در داخل لوله‌های آزمایش خون و دستگاه‌های دیالیز اشاره کرد.
هپارین یک ضد انعقاد است و برای کاهش توانایی لخته شدن خون و کمک به جلوگیری از تشکیل لخته های مضر در رگ های خونی استفاده می شود. این دارو گاهی اوقات رقیق کننده خون نامیده می شود، اگرچه در واقع خون را رقیق نمی کند. هپارین لخته‌های خونی را که قبلاً تشکیل شده‌اند حل نمی‌کند، اما ممکن است از بزرگ‌تر شدن لخته‌ها و ایجاد مشکلات جدی‌تر جلوگیری کند.در این مطلب از دکتر مهناز شکروی شما را با داروی هپارین آشنا میکنیم.
علت تجویز این دارو چیست؟
هپارین برای جلوگیری از تشکیل لخته های خون در افرادی که شرایط پزشکی خاصی دارند یا تحت اقدامات پزشکی خاصی هستند که احتمال تشکیل لخته را افزایش می دهد، استفاده می شود. هپارین همچنین برای جلوگیری از رشد لخته‌هایی که قبلاً در رگ‌های خونی ایجاد شده‌اند استفاده میشود، اما نمی‌توان از آن برای کاهش اندازه لخته‌هایی که قبلاً تشکیل شده‌اند استفاده کرد. هپارین همچنین در مقادیر کم برای جلوگیری از تشکیل لخته‌های خون در کاتترها (لوله‌های پلاستیکی کوچکی که می‌توان از طریق آن دارو تجویز کرد یا خون گرفت) که در طی یک دوره زمانی در رگ‌ها باقی می‌مانند، استفاده میشود. هپارین در دسته ای از داروها به نام داروهای ضد انعقاد (رقیق کننده خون) قرار دارد و با کاهش توانایی لخته شدن خون عمل می کند.
مواردمصرف هپارین
داروی هپارین برای موارد زیر استفاده میشود:
پیشگیری و درمان ترومبوآمبولی وریدی و آمبولی ریه
فیبریلاسیون دهلیزی همراه با آمبولیزاسیون
درمان انعقاد حاد و مزمن مصرفی (انعقاد داخل عروقی منتشر)
پیشگیری از لخته شدن در جراحی عروق و قلب
پیشگیری و درمان آمبولی شریان محیطی
استفاده از داروهای ضد انعقاد در انتقال خون و دیالیز
نکات مهم قبل از مصرف هپارین
در صورت داشتن شرایط خاص، برای اطمینان از ایمن‌بودن مصرف هپارین با پزشک مشورت کنید. این شرایط عبارت‌اند از:
عفونت پوشش قلب (اندوکاردیت باکتریایی)
فشار خون بالا یا کنترل‌نشده
اختلال خونریزی یا لخته‌شدن خون
اختلال معده یا روده
بیماری کبدی
دوره قاعدگی
استفاده از رقیق‌کننده خون (وارفارین، کومادین، جانتاون) و انجام مرتب آزمایش زمان پروترومبین
نحوه مصرف هپارین
هپارین میتواند بصورت زیر پوستی یا داخل وریدی تزریق شود.ممکن است بخواهید تزریق را داخل خانه انجام دهید.در صورت عدم درک نحوه صحیح تزریق دارو به هیچ عنوان این کار را انجام ندهید.
اگر رنگ این دارو تغییر کرده و یا داخل آن ذراتی میبینید از آن استفاده نکنید.
ممکن است لازم باشد که به جای هپارین تزریقی از یک داروی رقیق کننده خوراکی استفاده کنید. استفاده از هپارین را تا زمانی که پزشکتان نگفته متوقف نکنید. ممکن است لازم باشد تا برای مدت کوتاهی از هر دو شکل خوراکی و تزریقی هپارین استفاده کنید.
هپارین ممکن است با افزایش خونریزی ،زندگی شما را تهدید کند. برای اندازه گیری زمان لخته شدن خون، به آزمایش های مکرر نیاز خواهید داشت. زمان بندی این آزمایش ها به پزشک شما کمک میکند تا تعیین کند که آیا شما برای ادامه استفاده از هپارین ایمن هستید یا خیر.
درصورت دریافت هرگونه خدمات درمانی پزشک، دندانپزشک یا جراح را از مصرف هپارین مطلع سازید.
این دارو باید در دمای اتاق و دور از گرما و رطوبت نگهداری شود.
فقط یک بار از سوزن و سرنگ یکبار مصرف استفاده کنید.
درصورت فراموش کردن مصرف دارو برای نحوه ادامه مصرف با پزشک مشورت کنید.
درصورت مصرف بیش از حد (اووردوز) فورا به اورژانس مراجعه کنید. علائم استفاده زیاد ممکن است شامل کبودی آسان، خونریزی از بینی، وجود خون در ادرار یا مدفوع، مدفوع تیره رنگ یا هرگونه خونریزی بدون توقف باشد.
تداخلات دارویی:
- خطر بروز خونریزی به دنبال همزمان این دارو با داروهایی که بر فعالیت پلاکت ها اثر می گذارند .(آسپیرین ، داروهای ضدالتهابی غیر استروئیدی ، دیپریدامول ، دکستران ) و افزایش می دهند .
- خطر خونریزی به دنبال مصرف همزمان این دارو با داروهایی که باعث هیپوپروترومبینی می گردند (کینیدین ، سفامندول ، سفوپرازون) افزایش می یابد .
- مصرف همزمان داروهای ترومبولیتک (استرپتوکیناز و اروکیناز) باعث تشدید اثر خونریزی دهندگی این دارو می گردد .
- هپارین روز نتیجه تست کنترل زمان پرویرومبین مورد استفاده جهت بررسی واکنش بدن به وارفارین اثر می گذارد.
عوارض جانبی هپارین چیست؟
هپارین ممکن است عوارض جانبی ایجاد کند. اگر هر یک از این علائم شدید است یا از بین نمی رود، به پزشک خود اطلاع دهید:
- قرمزی، درد، کبودی یا زخم در محل تزریق هپارین
- ریزش مو
-کبودی یا خونریزی غیر معمول
-استفراغ خونی یا شبیه تفاله قهوه
-مدفوع حاوی خون قرمز روشن یا سیاه و قیری شکل است
-خون در ادرار
-خستگی مفرط
-حالت تهوع
-استفراغ
-درد قفسه سینه، فشار، یا ناراحتی در فشار دادن
-احساس ناراحتی در بازوها، شانه، فک، گردن یا پشت
-سرفه کردن خون
-تعرق مفرط
-سردرد شدید ناگهانی
-سبکی سر یا غش
-از دست دادن ناگهانی تعادل یا هماهنگی
-مشکل ناگهانی در راه رفتن
-بی حسی یا ضعف ناگهانی صورت، بازو یا پا، به ویژه در یک طرف بدن
-گیجی ناگهانی، یا مشکل در صحبت کردن یا درک گفتار
-مشکل در دیدن یک یا هر دو چشم
-تغییر رنگ پوست بنفش یا سیاه
-درد و تغییر رنگ آبی یا تیره در بازوها یا پاها
-خارش و سوزش به خصوص در قسمت پایین پا
-تب و لرز
-کهیر
-خس خس سینه
-تنگی نفس
-مشکل در تنفس یا بلع
-گرفتگی صدا
-نعوظ دردناک که ساعت ها طول می کشد
هپارین ممکن است باعث پوکی استخوان شود (شرایطی که در آن استخوان ها ضعیف می شوند و ممکن است به راحتی بشکنند)، به خصوص در افرادی که برای مدت طولانی از دارو استفاده می کنند. در مورد خطرات استفاده از این دارو با پزشک خود صحبت کنید.
هپارین ممکن است عوارض جانبی دیگری ایجاد کند. در صورت بروز هرگونه مشکل غیرعادی در حین استفاده از این دارو با پزشک خود تماس بگیرید.
اطلاعات مهم
اگر خون ریزی شدید دارید یا با کمبود شدید پلاکت در خونتان مواجه هستید به هیچ وجه از هپارین استفاده نکنید.
هپارین خطر خونریزی شما را افزایش می دهد و ممکن است زندگی شما را با خطر مرگبار مواجه کند .برای اطلاع از میزان لخته شدن خونتان نیاز به آزمایش های مکرر است.
در صورت ظاهر شدن علائمی همچون خونریزی غیرمعمول یا کبودی، درد شدید معده یا پشت، خستگی غیر معمول، خون در ادرار یا مدفوع، خونریزی شدید و غیرمعمول و یا سرفه همراه با خون، حتما به پزشک خود مراجعه کنید.
سخن آخر…
هپارین یک ضد انعقاد (رقیق کننده خون) است که از تشکیل لخته خون جلوگیری می کند. هپارین برای درمان و پیشگیری از لخته شدن خون ناشی از برخی شرایط پزشکی یا اقدامات پزشکی استفاده می شود. هپارین برای مدیریت و درمان لخته های خونی که ممکن است در قلب، پاها و ریه ها ایجاد شود استفاده می شود. این دارو همچنین برای جلوگیری از لخته شدن خون پس از جراحی، در حین انتقال خون، در حین دیالیز کلیه یا زمانی که خون در یک لوله نمونه جمع آوری می شود، استفاده می شود. هپارین سطح پروتئین ضد انعقاد خون را افزایش می دهد که جریان خون را روان نگه می دارد.
اگر در مورد نحوه مصرف داروی هپارین سوالی دارید می توانید از دکتر مهناز شکروی (داروساز) بپرسید .
