قلیان، یکی از ابزارهای مصرف دخانیات است که بهویژه در کشورهای خاورمیانه و جنوب آسیا محبوبیت دارد. برخی افراد به اشتباه فکر میکنند که استفاده از قلیان نسبت به سیگار کمخطرتر است. این باور نادرست میتواند خطرات جدی برای سلامتی مصرفکنندگان به همراه داشته باشد. در ادامه این مطلب از دکتر مهناز شکروی ، به بررسی مضرات قلیان برای بدن میپردازیم.
۱. افزایش خطر بیماریهای قلبی و عروقی
مصرف قلیان با وارد کردن نیکوتین به بدن، منجر به افزایش ضربان قلب و فشار خون میشود. نیکوتین، مادهای اعتیادآور است که در قلیان و سیگار وجود دارد و میتواند به سیستم قلب و عروق آسیب برساند. استفادهی مداوم از قلیان باعث افزایش خطر ابتلا به بیماریهای قلبی، سکته و مشکلات عروقی میشود.
۲. سرطانهای ریه و دستگاه تنفسی
مصرف قلیان همراه با دود و مواد شیمیایی مضری است که به ریهها و دستگاه تنفسی آسیب میزند. تحقیقات نشان میدهد که دودی که از قلیان استنشاق میشود، حاوی مواد سرطانزایی مانند قیر، نیکوتین، و فلزات سنگین است. این مواد باعث افزایش خطر سرطان ریه، دهان، و حلق میشوند.
۳. تضعیف سیستم ایمنی بدن
قلیان مواد شیمیایی زیادی مانند مونوکسید کربن و فلزات سنگینی چون سرب و آرسنیک دارد. این مواد سمی میتوانند عملکرد سیستم ایمنی بدن را تضعیف کنند و باعث افزایش آسیبپذیری بدن در برابر عفونتها و بیماریها شوند. استفادهی منظم از قلیان، بدن را در مقابله با ویروسها و باکتریها ضعیفتر میکند.
۴. افزایش خطر بیماریهای دهان و دندان
دود قلیان بهویژه به دلیل داشتن مواد شیمیایی و اسیدی، به بافتهای دهان و دندان آسیب میزند. این آسیبها شامل التهاب لثه، زرد شدن دندانها، پوسیدگی و افزایش خطر سرطان دهان هستند. همچنین، باکتریهای مضری که در هنگام استفاده از قلیان در دهان رشد میکنند، منجر به بوی بد دهان و عفونتهای دهانی میشوند.
۵. اثرات منفی بر عملکرد تنفسی
مصرف قلیان موجب کاهش عملکرد ریهها و اختلال در تنفس میشود. در اثر استنشاق دود قلیان، ممکن است فرد دچار سرفههای مزمن، خسخس سینه و برونشیت شود. بهعلاوه، افرادی که بهطور مداوم از قلیان استفاده میکنند، مستعد ابتلا به بیماریهای مزمن ریوی، از جمله بیماریهای انسدادی مزمن (COPD) هستند.
۶. انتقال بیماریهای عفونی
در بسیاری از مکانهایی که قلیان استفاده میشود، افراد مختلف از یک شلنگ و دهانه قلیان استفاده میکنند. این امر میتواند موجب انتقال بیماریهای عفونی از جمله هپاتیت، سل و ویروسهای مختلف شود. انتقال باکتریها و ویروسها از طریق استفاده مشترک از قلیان خطرات جدی بهداشتی به همراه دارد.
۷. اثرات مخرب بر سلامت روان
مصرف نیکوتین از طریق قلیان منجر به آزاد شدن دوپامین در مغز میشود که احساس لذت و آرامش کوتاهمدت ایجاد میکند. این مسئله میتواند باعث وابستگی فرد به قلیان شود. وابستگی به نیکوتین میتواند منجر به اضطراب، افسردگی و مشکلات روانی دیگری شود که در صورت عدم دسترسی به قلیان ممکن است افزایش یابد.
۸. آسیب به جنین در زنان باردار
مصرف قلیان در زنان باردار خطرات جدی برای جنین به همراه دارد. دود قلیان میتواند به جریان خون مادر و جنین منتقل شود و باعث کاهش وزن هنگام تولد، زایمان زودرس و حتی ناهنجاریهای مادرزادی شود. همچنین، خطر ابتلا به مشکلات تنفسی و ریوی در نوزادانی که مادرانشان قلیان مصرف کردهاند، بیشتر است.
نتیجهگیری
قلیان بههیچوجه جایگزین سالمی برای سیگار نیست و حتی در برخی موارد به دلیل حجم بیشتری از دود و مواد شیمیایی، خطرات بیشتری برای سلامتی به همراه دارد. آگاهی از مضرات قلیان و اثرات منفی آن بر سلامت فردی و جامعه، میتواند به کاهش مصرف و جلوگیری از پیامدهای ناگوار آن کمک کند. پیشگیری و آگاهسازی عمومی از طریق آموزش و تبلیغات میتواند نقش مهمی در کاهش مصرف این مادهی خطرناک داشته باشد.