آیا به‌تازگی متوجه شده‌اید که نمی‌توانید یک لیوان را با دست‌های خود ثابت نگه دارید؟ یا گاهی اوقات دست‌های شما به‌قدری می‌لرزند که برای انجام کارهای روزمره دچار مشکل می‌شوید؟ به حرکات غیرارادی دست «لرزش دست» می‌گویند. بروز این مشکل در سنین میانسالی و سالمندی شایع است و معمولا تهدید جدی محسوب نمی‌شود. اما گاهی ممکن است لرزش دست نشان از مشکلی جدی باشد یا فرد را برای انجام فعالیت‌هایی مانند غذا خوردن، لباس پوشیدن و رانندگی کردن دچار مشکل کند.
لرزش دست ممکن است هر چند وقت یکبار رخ دهد یا به‌طور مداوم مشاهده شود. معمولا لرزش به دو دسته‌ی کلی تقسیم می‌شود. لرزش در حالت استراحت در هنگام شل بودن عضلات، مانند زمانی که دست‌ها روی پاها قرار دارند، رخ می‌دهد. اما لرزش عملی هنگامی اتفاق می‌افتد که عضلات به دلیل حرکت ارادی منقبض می‌شوند. اگر شما هم با مشکل لرزش دست مواجه هستید، این مقاله از دکتر مهناز شکروی (داروساز) را تا انتها دنبال کنید تا با مهم‌ترین دلایل بروز این اختلال آشنا شوید.
لرزش چیست؟
لرزش یک اختلال حرکتی شایع است. انقباض عضلانی غیر ارادی و ریتمیک باعث لرزش می شود. لرزش در دست ها بیشتر دیده می شود ، اما می تواند در بازوها ، سر ، تارهای صوتی ، تنه و پا نیز ایجاد شود. لرزش ها می توانند متناوب باشند ، هر چند وقت یکبار یا ثابت اتفاق می افتد. بعضی مواقع لرزه‌ها به خودی خود بروز می کنند و در بعضی مواقع مسئله اصلی سلامت را نشان می دهد.
دست های لرزان ممکن است به مشکل در نوشتن و نقاشی منجر شود. همچنین ممکن است فرد در نگهداری و استفاده از ابزار و وسایل نظیر کارد و چنگال مشکل داشته باشد.
بیش از 20 نوع لرزش وجود دارد ، اما بیشتر آنها در دو دسته قرار می گیرند:
لرزش در حال استراحت: این حالت در هنگام شل شدن عضلات رخ می دهد ، مانند زمانی که دست ها در دامان استراحت می کنند.
لرزش های عملی: اکثر لرزه‌ها لرزهای عملی هستند. آنها هنگام انقباض عضلات اتفاق می افتند.
علل لرزش دست چیست؟
به طور معمول مسائل مربوط به مغز به عنوان مسئول لرزش شناسایی می‌شوند. در برخی موارد علت بروز آن ناشناخته است، اما اغلب لرزش ناشی از شرایط عصبی، اختلالات حرکتی یا سایر مشکلات سلامتی است.
شرایط عصبی
برخی از شرایط عصبی که می‌توانند باعث لرزش دست شوند عبارتند از:
مولتیپل اسکلروزیس (MS): بسیاری از مبتلایان به ام اس تا حدی دچار لرزش می‌شوند، این امر اغلب هنگامی ایجاد می‌شود که بیماری به مناطقی از مسیر سیستم عصبی مرکزی آسیب برساند که حرکت را کنترل می‌کند.
سکته مغزی: سکته مغزی ایسکمیک زمانی رخ می‌دهد که لخته خون باعث انسداد شریان شود و از رسیدن خون به مغز جلوگیری کند. این عارضه می‌تواند باعث آسیب پایدار به مسیر‌های عصبی و منجر به لرزش شود.
ضربه مغزی: آسیب دیدگی مغزی همچنین می‌تواند به اعصابی که در هماهنگی حرکت نقش دارند آسیب برساند. لرزش دست احتمال می‌رود هنگامی رخ دهد که صدمه‌ای روی اعصاب خاصی تاثیر بگذارد.
بیماری پارکینسون: بیش از ۲۵ درصد از افراد مبتلا به پارکینسون دارای لرزش مربوط به عمل هستند، همچنین لرزش حین استراحت شایع تری در یک یا هر دو دست دارند. لرزش به طور معمول از یک طرف بدن شروع می‌شود و به احتمال زیاد به طرف دیگر بدن
گسترش می‌یابد. لازم به ذکر است لرزش در دوره‌های استرس یا احساسات شدید بارزتر می‌شود.
اختلالات حرکتی
موارد زیر نمونه‌ای از اختلالات حرکتی است که باعث لرزش دست می‌شود:
لرزش اساسی: این یکی از شایع‌ترین اختلالات حرکتی است که علت آن هنوز ناشناخته است. لرزش به طور معمول دو طرف بدن را درگیر می‌کند، اما در اکثر مواقع در دست بیشتر دیده می‌شود. هنگامی که شخص در حال حرکت است، همچنین هنگام ایستادن به طور معمول رخ می‌دهد. ژنتیک معمولا مسئول نیمی از موارد لرزش اساسی است.
لرزش دیستونیک: در یک فرد مبتلا به دیستونی مغز پیام‌های نادرستی ارسال می‌کند که در نتیجه آن عضلات بیش از حد فعال می‌شوند و در آنها حالت‌های غیرطبیعی و حرکات نامطلوب پایدار ایجاد می‌شود. بزرگسالان جوان و افرادی که در سنین میانسالی هستند به احتمال زیاد دچار لرزش دیستونیک می‌شوند که می‌تواند در هر عضله‌ای ایجاد شود.
موارد زیر نیز می‌تواند باعث بروز لرزش در دست شود:
- شرایط روانی مانند افسردگی یا اختلال استرس پس از سانحه
- اختلالات دژنراتیو ارثی مانند آتاکسی ارثی یا سندرم ایکس شکننده
- سوءمصرف یا ترک الکل
- مسمومیت با جیوه
- پرکاری تیروئید
- نارسایی کبد یا کلیه
- اضطراب یا وحشت
همچنین برخی از دارو‌ها نیز می‌توانند باعث بروز لرزش در دست‌ها شوند، مانند:
- برخی از داروهای آسم
- آمفتامین‌ها
- کافئین
- کورتیکواستروئید‌ها
- دارو‌هایی که برای درمان برخی اختلالات روانپزشکی و عصبی استفاده می‌شود
درمان لرزش دست چیست؟
اگر لرزش دست شما به حدی است که موجب آزار خود و اطرافیانتان می شود می توانید با مراجعه به پزشک متخصص اعصاب یا نورولوژیست و انجام آزمایش های لازم درمان متناسب با مشکل خود را شروع کنید. آنچه مهم می باشد این است که اگر پزشک برای شما دارو و یا تمرینات فیزیکی ای تجویز کرد آن را به طور کامل و به درستی انجام دهید.
در صورتی که پزشک علت اصلی لرزش دست را بیماری های زمینه ای مثل پر کاری تیروئید و یا نارسایی های کبد و کلیه( به طور مثال با توجه به میزان کراتینین بالای خون شما) تشخیص دهد می تواند یا برایتان دارو تجویز کرده و یا شما را به متخصص دیگری ارجاع دهد. همچنین اگر این دوز دارو های شما است که مشکل ساز شده است می توانید با مشورت پزشکتان دوز آن را تا حدی کاهش دهید.
در بعضی موارد نکته ی مهم این است که شما اراده ی کافی داشته باشید تا اگر لرزش دستتان به علت روش زندگی غلط شماست آن را برطرف کنید. به طور مثال از آنجایی که مصرف کورتیکواستروئید ها ،یا به عبارتی کورتون، از جمله محرک های لرزش دست است باید بتوانید خود را کنترل کرده و به محض احساس سرماخوردگی یا درد از آنها مصرف نکنید.
همچنین اگر فردی عصبی هستید، مصرف مواد محرک مثل کافئین موجود در قهوه یا چای نه تنها شما را عصبی تر می کند بلکه لرزش دستتان هم تشدید می شود. به علاوه اگر شما به مواد مخدر و یا الکل اعتیاد دارید باید با کمک پزشک و یا روانپزشک و به آرامی اعتیاد خود را ترک کنید تا دچار علائم خطرناکی نشوید.
اگر که طبق نظر پزشک لرزش دست شما نیاز به مداخله ی فیزیوتراپیست داشته باشد، می توانید با مراجعه به کلینیک های مخصوص طریقه ی انجام حرکات اصلاحی را یاد بگیرید. کار فیزیوتراپیست این است که با روش های مخصوصی تعادل، هماهنگی و ظرافت را به بدن شما برگرداند. به طور مثال اگر لرزش دستتان ناشی از گرفتگی ماهیچه باشد می توان با حرکات مخصوصی عملکرد و قدرت عضلات دست را تقویت کرد.
در صورتی که شما نتوانستید لرزش دست خود را با کنترل استرس بهتر کنید می توانید با مراجعه به روانپزشک، تغییر دادن سبک زندگی، انجام تکنیک های ریلکسیشین و یا حتی مصرف دارو های تجویز شده توسط پزشک کنترل هیجانات و استرستان را بر عهده بگیرید.
خوب است بدانید که بهتر است هر چه زودتر و در سنین جوانی کنترل استرس خود را بر عهده بگیرید تا هم اثرات زیانباری بر بدنتان نگذارد و هم این که بتوان راحت تر آن را از بین برد.
دارو درمانی برای لرزش دست
خط اول دارو درمانی برای از بین بردن لرزش دست، دارو هایی مثل پروپرانولول، متاپرولول و نادولول که در دسته ی بتابلاکر ها قرار میگیرند هستند. این دارو های بتابلاکر یا مسدود کننده ی بتا برای کاهش علائم بیماری MS هم استفاده می شوند. در خط دوم دارو های ضد تشنج مثل پریمنیدون قرار می گیرند و برای کسانی که مبتلا به پارکینسون هستند دارو هایی مثل لوودوپا یا پرامی پکسول استفاده می شوند.
در بعضی مواقع پزشک نمی تواند علت اصلی لرزش را تشخیص دهد پس یا برای بیمار دارو های آرام بخش تجویز کرده و یا اینکه با تزریق بوتاکس محل اتصال عصب و عضله را فلج کرده و لرزش دست را تضعیف می کند.
درمان های نوین لرزش دست
در مواردی که لرزش دست با هیچ کدام از روش های بالا بهبود پیدا نکرد، باعث اختلال در زندگی و کار فرد شده بود و یا اینکه نیاز به درمان های قوی تری باشد پزشکان روش های جدید تری مثل تحریک مغز با دستگاه TDCS و یا تحریک عمیق مغزی( DBS) را انجام می دهند.
برای درمان با DBS پزشک ژنراتور کوچکی را در زیر پوست سینه ی فوقانی قرار می دهد. این ژنراتور سیگنال هایی به الکترود کاشته شده در هیپوتالاموس مغز می فرستد تا حرکات ارادی بدن با کنترل بیشتری انجام شود. لازم به ذکر است که این روش برای درمان پارکینسون و دیستونی به کار می رود.
همچنین برای استفاده از دستگاه TDCS الکترود هایی بر روی سر قرار داده می شود که با فرستادن سیگنال هایی به قسمت های خاصی از مغز لرزش دست را تعدیل می کند.
در آخر باید گفت مگر در مواردی مثل بیماری های پارکینسون و دیستونی که به شدت کیفیت زندگی بیمار تحت الشعاع قرار می گیرد، در سایر موارد لرزش دست عارضه ی جدی ای نبوده و می توانید با مراجعه به پزشک و بررسی دقیق تر علت زمینه ای این عارضه درمان خود را شروع کنید.
برای پیشگیری از لرزش دست چه کنیم؟
برای رفع خستگی و مواد سمی بین عضلاتتان، آنها را به آرامی ماساژ دهید یا عضلات و انگشتان دستتان را بکشید. نرمش‌های کششی به جریان خون بهتر کمک می‌کنند. همچنین برای پیشگیری می‌توانید اقدامات زیر را به خاطر بسپارید و به عزیزان‌تان نیز توصیه کنید:
-انجام ورزش‌های مرتبط با دست و پا یا ماساژ دادن آنها می‌تواند لرزش دست را کنترل کند.
- یکی از بهترین روش‌های پیشگیری از لرزش دست، حرکت شنا است.
- از شب زنده داری پرهیز کنید. داشتن خواب کافی از هر جهت برای سلامت‌تان ضروری است.
- اگر به الکل یا کافئین، اعتیاد دارید، سعی کنید مصرف آن را کمتر و محدودتر کنید.
- از مصرف بی رویه داروهای روان گردان، محرک‌های مغزی و قرص‌های خواب آور پرهیز کنید.
سخن نهایی
لرزش دست‌ها مشکلی است که ممکن است در هر سن و سالی و به دلایل مختلفی بروز کند. در بسیاری از افراد مصرف کافئین و قرار گرفتن در معرض استرس موجب لرزیدن دست‌ها می‌شود و در برخی افراد نیز ابتلا به بیماری‌ها و مشکلات جدی زمینه‌این مشکل را فراهم می‌کند. به هر حال اگر به تازگی با این مشکل روبرو شده‌اید، بهتر است هر چه سریع‌تر برای پیدا کردن علت بروز این مشکل ، از یک متخصص کمک بگیرید.
