علت، کنترل و درمان انواع تب در کودکان
بالاتر بودن دمای بدن از حد طبیعی آن، تب نامیده می‌شود. تب در افراد و به ویژه کودکان معمولاً نشانۀ آن است که بدن در حال مبارزه با عفونت است یا التهابی در بدن وجود دارد. گرفتن دقیق درجه حرارت بدن کودک می‌تواند شما را از وجود تب مطمئن کند و همین اندازه‌گیری درجه حرارت بدن هم اغلب بهترین راه موجود برای تشخیص جدی بودن تب به شمار می‌رود. در این مطلب از دکتر مهناز شکروی می‌توانید با علائم تب در کودکان، درمان و راهکارهایی برای بهبود سریع‌تر تب در کودکان و عوارض ناشی از تب آشنا شوید.
تب در کودکان چیست؟
به افزایش دمای بدن بیش از حد معینی تب گفته می‌شود. تب پاسخ طبیعی به شرایط مختلف است، که شایع ترین آنها عفونت می‌باشد.
به طور کلی، تب به معنای دمای بالاتر از ۳۸ درجه سانتیگراد است. ممکن است بسته به نحوه اندازه‌گیری دمای بدن (دهان، زیربغل، گوش، پیشانی یا مقعد) اعداد کمی متفاوت باشد.
اندازه‌گیری دمای زیربغل، گوش و پیشانی آسان‌تر از دمای مقعدی یا دهانی است. اگر فکر کنیم که فرزندمان تب دارد و بیمار به نظر می‌رسد، ممکن است پزشک از ما بخواهد که درجه حرارت او را اندازه بگیریم.
تقریباً هر کودکی در مقطعی دچار تب می‌شود. چالش اصلی این است که بدانیم چه زمانی باید نگران باشیم.
تب باعث فعال شدن سیستم ایمنی بدن می‌شود و درواقع یکی از مکانیسم‌های دفاعی بدن است.
اغلب تب‌های بین ۳۸ تا ۴۰ درجه برای کودکان بیمار مفید هستند و به بدن آنها کمک می‌کنند تا با عفونت مبارزه کند. اما کودکان با سن کمتر از دو ماه از این قانون مستثنی هستند. در صورت ایجاد تب در این سن، کودک باید بلافاصله توسط یک پزشک بررسی شود.
به‌طور کلی تب پدیده خطرناکی نیست، ولی کودک ما ممکن است به علت عفونتی که تب را ایجاد می‌کند، احساس ناخوشایندی داشته باشد. تب ناشی از عفونت باعث صدمه به مغز نمی‌شود، فقط تب بالای ۴۲ درجه سانتیگراد می‌تواند باعث آسیب‌های مغزی شود.
در صورتی کودک ما تب‌دار محسوب می‌شود که دمای دهانی (بالاتر از ۳۷،۵) یا دمای رکتال کودک (بالای ۳۸ درجه) باشد. دمای رکتال با قرار دادن یک دماسنج مخصوص مقعد، در مقعد کودک اندازه‌گیری می‌شود. دمای دهانی کودک را از طریق قرار دادن یک دماسنج مخصوص اندازه‌گیری دما می‌سنجیم. دماسنج از راه دهان زیر زبان کودک هنگامی که دهان او بسته است، قرار می‌گیرد.
دلایل تب در کودکان
عفونت شایع‌ترین علت تب در کودکان است. بیماری‌های رایج ویروسی و باکتریایی بیشترین بیماری‌هایی هستند که باعث تب می‌شوند. این بیماری‌ها عبارت‌اند از:
- سرماخوردگی
- گاستروانتریت
- عفونت‌های گوش
- خروسک
-التهاب مجاری هوایی (برونشیول‌ها)
پیچاندن کودک زیر سه ماه در لباس یا پتوی زیاد می‌تواند درجه حرارت کودک را اندکی افزایش دهد. با این حال، دمای مقعدی 5/38 درجه سانتیگراد یا بالاتر به احتمال زیاد مربوط به پوشاندن زیاد نیست و باید مورد ارزیابی قرار گیرد. برخی از واکسن‌های دوران کودکی می‌توانند باعث تب شوند. بسته به نوع واكسیناسیون، زمان تب متفاوت است.
علت قطع نشدن تب در کودکان چیست؟
تداوم تب با وجود اقدامات لازم، ممکن است نشانه ابتلای کودک به بیماری‌های باکتریایی جدی از جمله موارد زیر باشد:
مننژیت: عفونت غشاهای محافظی که مغز و نخاع را احاطه کرده‌اند.
سپتی سمی: عفونت شدید خون
ذات‌الریه: عفونت و التهاب بافت ریه
در صورت عدم کنترل تب (بدون علائم دیگر طی ۲۴ ساعت و همراه با سایر علائم طی ۷۲ ساعت) باید به پزشک مراجعه کنیم.
عفونت‌های ویروسی
سرماخوردگی: ویروس سرماخوردگی باعث بروز تب می‌شود.
آنفولانزا: این بیماری شایع است اما موجب بروز تب‌های شدید می‌شود.
گاستروانتریت (Gastroenteritis) یا بیماری التهاب معده‌ای روده‌ای: اسهال و استفراغ ممکن است با تب همراه باشد.
عفونت‌های گوش: این عفونت‌ها در کودکان شایع هستند و ممکن است باعث بروز تب شوند اما در بیشتر موارد بدون درمان بهبود می‌یابند.
عفونت‌های باکتریایی
عفونت‌های باکتریایی عموما باعث بیماری‌های خفیف مانند گلودرد و عفونت گوش می‌شوند ولی اگر با تب همراه باشند، ممکن است شرایط را برای نوزاد خطرناک کنند.
اشریشیا کلی (coli) که نوعی عفونت باکتریایی به شمار می‌رود، شایع‌ترین علت تب شدید اطفال است.
مانند عفونت‌های ویروسی، عفونت‌های باکتریایی علاوه بر تب، علائم دیگری نیز دارند. مراقب اسهال و استفراغ نوزاد خود همراه با کاهش اشتهای او باشید. کم آبی ناشی از اسهال، به‌ویژه در نوزادان تازه متولد شده تب را تشدید می‌کند.
راهکارهای کنترل تب بالا در کودکان
برای کنترل تب بالای کودک چند راهکار ساده وجود دارد که به شما در پایین آوردن تب او کمک خواهند کرد. تعدادی از راهکارها به این شرح هستند:
- استفاده از لباس‌های خنک
به کودک لباس‌های نخی و نازک بپوشانید تا بدن او راحت‌تر خنک شود.
- نوشیدن مایعات فراوان
کودک با نوشیدن مایعات مانند آب و آبمیوه دچار کم‌آبی نمی‌شود
-حمام آب ولرم
حمام آب ولرم دمای بدن کودک را به‌حد قابل‌توجهی کاهش خواهد داد و به کنترل تب او کمک خواهد کرد.
- خنک نگه داشتن دمای محیط
دمای اتاق کودک را بین ۱۸ تا ۲۲ درجه سانتیگراد قرار دهید.
- استفاده از دستمال یا کمپرس سرد
- استراحت کافی
احتمالاً با این روش‌ها تب کودک بعد از یک یا دو روز کاهش پیدا می‌کند؛ اما اگر تب او بیشتر از سه روز طول کشید هرچه سریع‌تر به پزشک اطفال مراجعه کنید.
چگونه تب بیشتر از سه روز در کودکان را درمان کنیم؟
اگر بعد از سه روز کودک همچنان تب بالایی داشت، زمان بیشتری را برای انجام راهکارهای کنترلی صرف نکنید و هر چه سریع‌تر کودک را به نزد پزشک متخصص اطفال ببرید. شرایط و علائمی که با مشاهده آنها همراه تب در کودک، باید به پزشک مراجعه کنید عبارت‌اند از:
- تب بالای ۳۸.۵ درجه در کودک
- تب بیشتر از سه روز در کودکان
- نوزاد شیرخوار کوچک‌تر از سه‌ماهه
اگر همراه با تب بالا علائمی مانند بی‌حالی، کم‌اشتهایی، لرز، درد عضلات، گریه شدید، اسهال و استفراغ نیز در کودک وجود دارد، به نزد پزشک بروید.
کلام آخر
در این مطلب به بررسی تعدادی از دلایل قطع نشدن تب در کودکان پرداختیم. آنفولانزا، عفونت ادراری و درآوردن دندان از علل احتمالی قطع نشدن تب در کودک هستند. البته امکان دارد دلایل دیگری نیز علت قطع نشدن تب در کودکان باشند. از این رو هنگام مشاهده تب بیشتر از سه روز در کودکان هرچه سریع‌تر به پزشک متخصص مراجعه کنید.
