دیسک کمر وضعیتی است که بیشتر در قسمت تحتانی کمر اتفاق می‌افتد اما با این حال ممکن است در هر قسمتی از ستون فقرات رخ دهد. دیسک‌های فتق‌دار کمر از جای خود در کانال نخاعی جابجا می‌شوند. این جابجایی باعث فشار دیسک بر روی اعصاب نخاعی شده و باعث درد در ناحیه از بدن می‌گردد. این وضعیت می‌تواند نشان دهنده پارگی یا از هم گسیختگی باشد و معمولاً در مرحله اولیه دژنراسیون اتفاق می‌افتد. بیشتر موارد دیسک کمر در مراحل اولیه بصورت دیسک‌های برآمده و بیرون‌زده خود را نشان می‌دهند که مرور زمان تشدید می‌شوند. در ادامه این مطلب با دکتر مهناز شکروی همراه باشید تا با علائم و درمان دیسک کمر بیشتر آشنا شوید .
دیسک کمر چیست؟
دیسک کمر عارضه‌ای است که در اثر ضربه یا فشار به عضلات کمر ایجاد می‌شود. انسان ۲۶ مهره در ستون فقرات خود دارد که ۴ تای آن در کمر قرار دارد و با استخوان خاجی و استخوان دنبالچه که زیر استخوان خاجی قرار دارد به پایان می‌رسد. این مهره‌ها به وسیله صفحات غضروفی به نام دیسک بین مهره‌ای از هم جدا می‌شوند. دیسک در مقابل فشار زیاد به کمر یا آسیب، نقش محافظتی دارد و درصورتی که ضربه یا آسیبی شدید به کمر وارد شود یا با بالارفتن سن، این صفحه‌ها جابجا شوند و یا بیرون بزنند فتق دیسک کمر اتفاق می‌افتد و با درد همراه است. به این حالت دیسک کمر گفته می‌شود که البته اصطلاح درست آن فتق دیسک کمر است. این عارضه ربطی به جنسیت فرد مبتلا ندارد و در هر دو جنس دیده می‌شود و درمان آن به شدت درد و آسیب واردشده بستگی دارد. می توانید با متخصص استخوان و اورتپد صحبت کنید .
وظیفه دیسک کمر چیست؟
دیسک کمر ضربه های وارد شده به ستون فقرات را گرفته و باعث می شود تا ما بتوانیم به صورت یکنواخت راه برویم.
دیسک کمر باعث می شود ما بتوانیم به جلو، عقب، چپ و راست خم شویم و بچرخیم در واقع دیسک کمر یک بلبرینک زنده است.
دیسک کمر باعث می شود ما بتوانیم اجسام سنگین را بلند کنیم. در واقع دیسک کمر مثل یک اهرم کوچک در حرکت های ستون فقرات عمل می کند.
در زمان بلند کردن اجسام سنگین، فشار زیادی به دیسک که ساختمان آن قابل فشرده شدن است، وارد می شود و به این شکل از شکستگی مهره ها جلوگیری می شود.
علائم دیسک کمر
اصلی‌ترین نشانه برای دیسک کمر درد است و این درد در پایین یا بالای کمر بروز می‌کند و می‌تواند از مچ تا باسن هم منتشر شود. علائم دیسک کمر در موارد خفیف در یک بازه‌ی زمانی کوتاه از بین می‌روند اما وقتی بیرون زدگی دیسک بر روی اعصاب نخاع فشار وارد کند، درد آن با نشانه‌های زیر همراه است
کرختی و گزگز کردن پاها
ضعف عضلانی در یک یا هر دو پا
در موارد شدید فلج از کمر به پایین
کمر درد
درد عصب و علائم عصبی مانند ضعف و احساس سوزن سوزن شدن
احساس گرفتگی در پاها بخصوص در پشت زانو
بی اختیاری ادرار و از دست رفتن کنترل روده و گاهی فلج شدن
درد در پایین کمر که به علت فشار به عصب سیاتیک است و با درد در پا همراه است
علت دیسک کمر
دیسک کمر اغلب در نتیجه فرسودگی و ساییدگی طبیعی ستون فقرات که ناشی از افزایش سن است اتفاق می‌افتد. به این پروسه تحلیل رفتن یا دژنراسیون دیسک (Disk degeneration) می‌گویند.
به‌طورکلی دیسک‌ها در کودکان و افراد جوان دارای محتوای آب بسیار بالایی هستند. هر چه سن بالاتر می‌رود، محتوای آب موجود در دیسک‌ها کاهش پیدا می‌کند و دیسک‌ها خاصیت انعطاف‌پذیری کمتری خواهند داشت. در این شرایط دیسک کمر شروع به منقبض و جمع‌شدن می‌کنند و فضای بین مهره‌ها نیز باریک و کوچک‌تر می‌شود. این پروسه پیری طبیعی، باعث می‌شود که دیسک‌ها در معرض بیرون زدن قرار داشته باشند.
گاهی یک رویداد آسیب‌زا همچون زمین‌خوردن یا تصادف نیز می‌تواند باعث بروز دیسک کمر شود.
علاوه بر این اگر برای بلندکردن اجسام سنگین، به‌جای پاها از عضلات ناحیه کمر استفاده کنید، این وضعیت می‌تواند سبب بروز دیسک کمر شود. چرخیدن هنگام بلندکردن اجسام سنگین نیز می‌تواند کمر را آسیب‌پذیرتر کند.
روش های تشخیص دیسک کمر
یکی از رایج ترین روش های معاینه این بیماری، معاینه فیزیکی میباشد ولی به غیر این روش،روش های دیگری نیز برای معاینه و تشخیص دیسک کمر وجود دارد:
آزمایش اشعه ایکس: آزمایشی که از پرتوهای انرژی الکترومغناطیسی نامرئی برای تولید تصاویری از بافت‌های داخلی، استخوان‌ها و اندام‌ها بر روی فیلم استفاده می‌کند.
MRI: روشی که از ترکیبی از آهنرباهای بزرگ، فرکانس های رادیویی و کامپیوتر برای تولید تصاویر دقیق از اندام ها و ساختارهای بدن استفاده می کند.
میلوگرام: روشی که از رنگ تزریق شده به کانال نخاعی استفاده می کند تا ساختار به وضوح در اشعه ایکس قابل مشاهده باشد.
سی تی اسکن: اسکن توموگرافی کامپیوتری، یک روش تصویربرداری که از اشعه ایکس و فناوری کامپیوتری برای تولید تصاویر افقی یا محوری از بدن استفاده می کنند. سی تی اسکن تصاویر دقیقی از هر قسمت از بدن، از جمله استخوان ها، ماهیچه ها، چربی ها و اندام ها را نشان می دهد،همچنین سی تی اسکن جزئیات بیشتری نسبت به اشعه ایکس عمومی دارد.
الکترومیوگرافی (EMG): آزمایشی که پاسخ عضلانی یا فعالیت الکتریکی را در پاسخ به تحریک عصب عضله را اندازه گیری می کند.
چه زمانی باید به دکتر مراجعه کنیم؟
اگر درد گردن داریو یا در کمر خود دردی را احساس می‌کنید که به سمت پایین و پاهای شما حرکت می‌کند و این درد همراه با احساس ضعف، بی‌حسی و یا مور مور شدن باشد، حتما باید برای درمان به پزشک متخصص اورتوپد مراجعه کنید.
پیشگیری از ابتلا به بیماری دیسک
پیشگیری از ابتلا به فتق دیسک همواره امکان پذیر نیست. با این حال با رعایت نکات زیر می توان احتمال بروز آن را کاهش داد:
1-استفاده از تکنیک های مناسب بلند کردن اجسام: از خم شدن از ناحیه کمر خودداری کنید. در حالی که کمر خود را صاف نگه داشته اید، زانو هایتان را خم کنید. جهت بلند کردن از عضلات قوی پای خود بهره ببرید.
2-حفظ وزن مناسب: داشتن اضافه وزن به ناحیه پایینی کمر فشار وارد می کند.
3-تمرین وضعیت های بدنی مناسب: نحوه صحیح راه رفتن، نشستن، ایستادن یا خوابیدن را یاد بگیرید. داشتن وضعیت بدنی مناسب در حالات گفته شده از فشار وارد بر ستون فقرات کم می کند.
4-تمرینات کششی: در صورت نشستن به مدت طولانی، داشتن وقفه هایی برای انجام کشش عضلات ضروری است.
5- اجتناب از پوشیدن کفش های پاشنه بلند: این نوع کفش ها ستون فقرات را از تراز خود خارج می کنند.
6-ورزش مداوم: بر ورزش هایی تمرکز کنید که با هدف حمایت از ستون فقرات، عضلات کمر و شکم را تقویت می کنند.
7- ترک سیگار: مصرف سیگار دیسک کمر را ضعیف و مستعد پارگی می کند. ترک مصرف سیگار را مد نظر داشته باشید.
درمان
هیچ روش درمانی واحدی وجود ندارد که برای همه بیماران مناسب باشد. گزینه‌های مختلف درمانی برای دیسک گردن یا دیسک کمر وجود دارد. برخی از بیماران ممکن است به این نتیجه برسند که ترکیبی از گزینه‌های درمانی غیر جراحی برای آن‌ها مناسب و موثر است (مانند داروها ، تزریقات و / یا فیزیوتراپی)، در حالی که ممکن است برای سایر بیماران مداخله جراحی اولیه برای تسکین درد و علائم ناشی از بیماری ضروری باشد. بیمارانی که برای درمان فتق دیسک خود با یک متخصص مراقبت از ستون فقرات همکاری می‌کنند، نیاز به تهیه یک برنامه درمانی اختصاصی دارند تا درد آن‌ها را تسکین داده و بهبودی طولانی مدتی را برای آن‌ها فراهم کند.
آیا دیسک کمر باعث سیاتیک می شود؟
در بدن، دو عصب سیاتیک وجود دارد که بزرگترین اعصاب کل بدن ما هستند. این دو عصب از ستون فقرات سرچشمه می گیرند و تا انتهای پا ادامه دارند. دیسک های فتق ممکن است بر عصبهای مجاور فشار وارد کند و باعث بروز علائم عصبی و درد در آن منطقه شود. بنابراین، هنگامی که دیسک فتق در ستون فقرات رخ می دهد، ممکن است منجر به سیاتیک شود.
سخن آخر
بیرون‌زدگی دیسک یکی از شایع‌ترین اختلالات مربوط به ستون فقرات است که به دلایل مختلفی چون کهن‌سالی، اضافه وزن، بلند کردن نادرست اجسام، صدمه به ستون فقرات و … ایجاد می‌شود. دیسک کمر به یک‌باره شدت نمی‌یابد، بلکه مرحله به مرحله میزان پارگی آن افزایش یافته و منجر به بیرون‌زدگی می‌شود. این بیرون‌زدگی تا جایی که به نخاع یا ریشه اعصاب فشاری وارد نکند، مشکلی را برای انسان ایجاد نمی‌کند. در غیر این صورت خطرات بسیاری داشته و حتی ممکن است باعث ناتوانی و فلج شدن انسان شود. بنابراین توصیه می‌شود در صورت مشاهده هرکدام از علائم عنوان شده، سریعا به پزشک مراجعه کرده و در صورت تشخیص دیسک کمر، اقدام به درمان آن در مراحل اولیه نمایید.
