وقتی سخن از بی قراری و نا آرامی به میان می آید، معمولا همه به یاد بی قراری های روحی می افتیم، غافل از اینکه فقط روح انسان از بی قراری رنج نمی برد و گاه پاها نیز دچار نوعی بی قراری می شوند که در بسیاری از موارد صدای بیماران را درمی آورد. این عارضه که به " سندروم پای بیقرار " معروف است در زمان نشسته یا خوابیده باعث احساس ناراحتی در پاها بخصوص عصرها و شب ها می شود به طوری که فرد را وادار می کند از جا برخاسته ، کمی راه برود تا این احساس بد از بین برود. در ادامه با دکتر مهناز شکروی همراه باشید تا با این بیماری بیشتر آشنا شوید.
سندرم پای بی قرار
سندرم پاهای بی قرار (Restless legs syndrome) نوعی اختلال سیستم عصبی است که باعث تحریک بیش از حد و حرکت پاهای افراد مبتلا می شود. همچنین این سندرم به بیماری ویلیس اکبوم (Willis-Ekbom) معروف است.
پزشکان این سندرم را یک اختلال خواب درنظر می گیرند، زیرا معمولاً هنگام استراحت افراد مبتلا اتفاق می افتد یا بدتر می شود.
ممکن است افراد مبتلا برای مدت طولانی با خوابیدن یا نشستن ( مثلا در سینما یا در ماشین) مشکل داشته باشند.
اگر این سندرم درمان نشود ممکن است بدتر شود. همچنین با گذشت زمان، کمبود خواب ناشی از این سندرم می تواند مشکلاتی را در محل کار یا خانه ایجاد کند.
هر كسی می تواند به این سندرم مبتلا شود، اما بهتر است بدانید این سندرم در خانم ها شایع تر است و همچنین افراد میانسال احتمال بیشتری دارند كه علائم شدید این سندرم را نشان دهند.
بعضی اوقات، پزشکان این سندرم را تشخیص نمی دهند، به خصوص زمانی که علائم آن خفیف باشد. اما پس از تشخیص، درمان اغلب می تواند جلوی آن را بگیرد.
علائم سندروم پای بی قرار چیست؟
علامت اصلی در این سندروم تمایل فرد به حرکت‌دادن پاهایش است. با‌این‌وجود شایع‌ترین علائم سندرم پاهای بی قرار شامل موارد زیر است:
- احساسی که بعد از استراحت شروع می‌شود: این احساس معمولا زمانی ایجاد می‌شود که شما برای مدت طولانی نشسته‌اید یا دراز کشیده‌اید. مانند زمانی که مدتی در اتومبیل، هواپیما یا سالن سینما نشسته‌اید.
- برطرف‌شدن علائم با حرکت: حس ناراحتی با حرکت‌هایی مانند کشش، قدم‌زدن یا پیاده‌روی برطرف می‌شود.
- بدتر شدن علائم در شب: علائم معمولا در شب دیده‌می‌شود.
- تکان‌دادن پا در شب: ممکن است با یکی دیگر از حالت‌های رایج‌تر مثل حرکات متناوب اندام در خواب مرتبط باشد که موجب می‌شود پاهای‌تان را در طول شب و زمانی که در خواب هستید، تکان دهید.
- گرفتگی عضلات پا
انواع سندروم پای بیقرار و علل بروز هر یک
سندرم پای بیقرار را به دو نوع سندرم پای بیقرار اولیه و سندرم پای بیقرار ثانویه تقسیم می‌کنند.
1- سندروم پای بیقرار اولیه یا ایدیوپاتیک
علت بروز ایدیوپاتیک ناشناخته است و رایج‌ترین نوع RLS به شمار می‌رود. ایدیوپاتیک دارای ویژگی‌های زیر است:
- معمولا قبل از ۴۰ سالگی شروع می‌شود. (حتی ممکن است قبل از کودکی آغاز شود)
- ممکن علت بروز آن وجود علائم ژنتیکی باشد.
- این بیماری اغلب تا آخر عمر همراه فرد است.
- علائم نوع اولیه هر چند وقت یکبار اتفاق افتاده و ممکن است ناپیوسته باشد.
- علائم ممکن است به تدریج شدت یافته و در طول زمان رایج‌تر شود.
- موارد خفیف ایدیوپاتیک در طولانی مدت ممکن است هیچ علامتی نداشته باشند.
- در دو سوم موارد معمولا یکی از اعضای خانواده‌ی فرد مبتلا به نوع اولیه سندروم پای بیقرار، این اختلال را تجربه کرده است.
2- سندروم پای بیقرار ثانویه
سندروم پای بیقرار ثانویه به دلیل بیماری یا اختلال دیگری بروز پیدا میکند و زمینه ژنتیکی ندارد. ویژگی‌های این نوع از سندروم پای بیقرار عبارت است از:
– معمولا بعد از ۴۵ سالگی بروز پیدا میکند.
– به صورت ناگهانی شروع می‌شود.
– علائم نوع ثانویه با گذشت زمان تشدید نمی‌شوند.
– شدت علائم ممکن است شدیدتر از نوع اولیه باشد.
علل سندروم پای بی قرار چیست؟
بطور کلی می توان علل سندرم پای بی قرار را می توان در عوامل زیر خلاصه کرد؛
- مرحله نهایی بیماری کلیه و همودیالیز
- کمبود آهن
- بارداری، به خصوص در سه ماهه آخر در بیشتر موارد علائم معمولاً طی 4 هفته پس از زایمان از بین میروند.
- داروهای خاص؛ مانند داروهای ضد تهوع و استفراغ (به عنوان مثال پروکلرپرازین یا متوکلوپرامید)، داروهای ضد روان پریشی (به عنوان مثال، مشتقات هالوپریدول یا فنوتیازین)،
- داروهای ضد افسردگی؛ که باعث افزایش سروتونین می‌شوند (به عنوان مثال، فلوکستین یا سرترالین) و برخی از داروهای ضد سرماخوردگی و آلرژی. آنتی هیستامین‌های قدیمی (به عنوان مثال، دیفن هیدرامین)
- کمبود خواب و بطور کلی اختلالات خواب مانند آپنه خواب نیز ممکن است علائم را در برخی افراد تشدید یا تحریک کند
- نوروپاتی (آسیب به اعصاب محیطی)
- مصرف بیش از حد الکل، نیکوتین و کافئین
بهترین دارو برای سندروم پای بیقرار چیست؟
سندروم پای بی قرار در ابتدا باید توسط پزشک تشخیص داده شود. شخص تمایل دارد که پاهای خود را تکان دهد و این رویکرد برای او آزار دهنده است. گزگز شدن و مورمور شدن پا نیز برای پای شخص دیده می شود. درمان در این راستا توسط پزشک و به واسطه بررسی وضعیت آهن و میزان نوروپاتی محیطی ارزیابی می شود. ممکن است پزشک تشخیص کمبود آهن بدهد و برای بیمار قرص آهن تجویز کند. اگر علائم شدیدتر باشد پزشک بعضی داروهای ضد تشنج (مثل گاباپنتین و یا پره گابالین) را تجویز میکند تا بیقراری پا درمان شود. اگر این گروه از داروها هم اثر نکند نیاز به درمان تخصصی خواهد بود.
