سرطان خون یکی از انواع سرطان است. سرطان به‌واسطه‌ی تکثیر مهارنشدنی یک سری از سلول‌ها به وجود می‌آید. به عبارتی سلولهای سرطانی از سازوکار منظم و دقیق سایر سلولهای بدن جدا شده‌اند. تمامی قسمت‌ها ممکن است به‌نوعی متناسب با حال خویش دچار سرطان شوند. یکی از این قسمت‌ها خون است. به عبارتی خون یکی از ارگان‌هایی می‌باشد که درگیر این بیماری می‌شود، برای آشنایی با سرطان خون در ادامه با دکتر مهناز شکروی همراه باشید.
سرطان خون یا لوسمی چیست؟
لوسمی سرطان بافت خون‌ساز بدن، یعنی مغز استخوان و دستگاه لنفاوی است. واژه‌ی لوسمی یا درست‌تر آن، لوکمیا (leukemia) از واژه‌ای یونانی به معنای "خون سفید" گرفته شده است. این بیماری به طور معمول در سلولهای سفید خون (گلبول‌های سفید) آغاز می‌شود.
در شرایط نرمال، سلولهای سفید خون به نبرد با عوامل بیماری‌زا می‌پردازند. این سلول‌ها به طور عادی رشد می‌کنند و به شیوه‌ای منظم و برنامه‌ریزی شده و به اندازه‌ی نیاز بدن، تقسیم می‌شوند. در لوسمی این فرایند به هم می‌ریزد.
در لوسمی، مغز استخوان شمار زیادی سلول سفید غیرعادی تولید می‌کند. آنها از سلولهای سفید عادی متفاوت به نظر می‌رسند و کار خود را به درستی انجام نمی‌دهند. سرانجام، این سلولهای نارس از تولید سلولهای سفید عادی جلوگیری می‌کنند و در نتیجه توانایی بدن در رویارویی با عوامل بیماری‌زا کاهش می‌یابد.
سلولهای لوسمی در تولید انواع دیگر سلول های خون در مغز استخوان، از جمله سلولهای قرمز خون (گلبول‌های قرمز) که اکسیژن را به بافت‌های بدن می رسانند و پلاکت‌هایی که به تشکیل لخته‌ی خون کمک می‌کنند، اختلال ایجاد می‌کنند. هم چنین، انباشت سلولهای لوسمی در غده‌های لنفاوی، طحال، کبد و گاهی مغز باعث نارسایی‌هایی در کارکرد این اندام‌ها می‌شود.
علائم سرطان خون
از علائم لوسمی یا سرطان خون می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد:
-لکه‌های بنفش یا جوش های ریز و قرمز روی پوست
-سردرد
-درد استخوان و مفصل
-افت میزان گلبول‌های قرمز سالم
-خونریزی بدون دلیل
-کاهش قدرت سیستم ایمنی بدن
-از دست دادن اشتها
-کمبود اکسیژن
-تورم کبد یا طحال
در سالهای اخیر، با به کارگیری داروهای ضد سرطان موثرتر، طول عمر بیماران مبتلا به لوسمی افزایش پیدا کرده است.
این داروها موجب فروکش کردن نشانه‌های بیماری می‌گردند به طوریکه نشانه‌ها در جریان درمان بیماری بدتر نمی‌شود و حتی بیماران تا اندازه‌ای درمان می‌شوند.
درمان لوسمی بستگی به نوع لوسمی، وضعیت بیماری در شروع درمان، سن، سلامت عمومی و چگونگی واکنش بیمار به نوع درمان دارد که گاهی منجر به سلامت کامل این بیماران می‌شود.
از مهمترین عوامل در بهبود بیماری برخوردار بودن بیمار از روحیه بالا جهت مقابله با این بیماری است.
علت سرطان خون و ریسک فاکتور های آن
هیچ کس به طور دقیق نمی داند که چه چیزی باعث سرطان خون می شود. همه‌ی انواع سرطان خون از یک تغییر (جهش) در ژن شروع می‌شوند. در عمل، تمام این جهش‌های ژنی به‌دلایلی رخ می‌دهند که ما آنها را به طور کامل نمی‌دانیم یا نمی‌توانیم کنترلشان کنیم. به نظر می‌رسد ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی باعث پدیدآمدن این بیماری می‌شوند. عوامل خاصی ممکن است بروز آن را تحریک کنند که در ادامه به آن عوامل اشاره شده :
- سیگار
- سن
- قرار گرفتن در معرض تابش نور زیاد یا برخی مواد شیمیایی
- قرار گرفتن تحت درمان سرطان شامل پرتودرمانی یا شیمی درمانی
- سابقه خانوادگی در ابتلا به سرطان خون
- ابتلا به اختلال ژنتیکی مانند سندرم داون
درمان سرطان خون
درمان به نوع سرطان ، میزان شیوع و وضعیت سلامتی شما بستگی دارد. برخی از انواع سرطان خون به آرامی رشد می‌کنند و نیازی به درمان فوری ندارند. با این حال، معمولا گزینه های اصلی عبارتند از:
-شیمی درمانی
-رادیوتراپی
-پیوند سلول های بنیادی
-درمان بیولوژیکی یا ایمنی
-عمل جراحی
● شیمی درمانی یا کموتراپی
در شیمی درمانی از داروهایی برای از بین بردن سلولهای سرطانی موجود در خون و مغز استخوان استفاده می شود. دارو را می توانید از طریق زیر دریافت کنید:
- از طریق تزریق به ورید یا عضلات
- مصرف به عنوان قرص
- تزریق به مایع اطراف نخاع
● رادیوتراپی
رادیوتراپی از اشعه ایکس با فرکانس بالا برای از بین بردن سلول های سرطان خون یا جلوگیری از رشد آنها استفاده می کند. شما می توانید آن را در سراسر یا فقط در یک قسمت از بدن خود که در آن تعداد زیادی سلول سرطانی وجود دارد، دریافت کنید.
● درمان بیولوژیک
درمان بیولوژیک که به آن ایمنی درمانی نیز گفته می شود، به سیستم ایمنی بدن شما کمک می کند سلول های سرطانی را پیدا کرده و به آنها حمله کند. داروهایی مانند اینترلوکین ها و اینترفرون می توانند به تقویت دفاع طبیعی بدن در برابر سرطان خون کمک کنند.
● پیوند سلول های بنیادی
در پیوند سلول های بنیادی، سلول های لوسمی مغز استخوان شما را با سلول های جدید خون ساز جایگزین می کنند. پزشک می تواند سلول های بنیادی جدید را از بدن خود فرد یا اهدا کننده دریافت کند. اول، شما دوزهای زیادی از شیمی درمانی را برای از بین بردن سلول های سرطانی در مغز استخوان خود خواهید داشت؛ سپس، سلولهای بنیادی جدید را از طریق تزریق به یکی از رگ های خود دریافت خواهید کرد. آنها به سلول های خونی جدید و سالم تبدیل می شوند.
● جراحی
اگر طحال پر از سلول های سرطانی باشد و به اندام های اطراف فشار وارد کند، پزشک می تواند آن را از بین ببرد. به این عمل اسپلنکتومی گفته می شود.
جمع بندی
سرطان خون یکی از انواع سرطان است که در بین بزرگسالان و کودکان شایع می باشد. شناخت علائم و نشانه های این نوع سرطان، عوامل خطر سازی که می توانند احتمال ابتلا به این سرطان را افزایش دهند و شناخت راههای تشخیص و درمان آن، همه از موارد مهمی هستند که داشتن آگاهی از آنها ضروری به نظر می رسد.
