میگرن یکی از شایع‌ترین انواع سردردهای مزمن است که با درد شدید و ضربان‌دار، معمولاً در یک طرف سر و همراه با علائمی مانند حالت تهوع، استفراغ و حساسیت به نور و صدا ظاهر می‌شود. در ادامه با دکتر مهناز شکروی همراه باشید تا با این بیماری و راه های درمان آن بیشتر آشنا شوید.
میگرن چیست؟
میگرن یک نوع سردرد عصبی و مزمن است که با درد شدید، ضربان‌دار و معمولاً در یک طرف سر همراه است. این سردردها به طور معمول با علائم حسی و عصبی مانند حساسیت به نور، صدا، و حتی بو، و همچنین حالت تهوع و استفراغ همراه می‌شوند. میگرن‌ها ممکن است چند ساعت تا چند روز طول بکشند و به‌طور قابل‌توجهی بر کیفیت زندگی افراد تأثیر بگذارند.
انواع میگرن
میگرن به دو نوع اصلی تقسیم می‌شود:
میگرن بدون اورا (میگرن ساده): این نوع میگرن شایع‌تر است و شامل سردرد شدید و ضربان‌دار می‌شود، اما بدون علائم عصبی پیش‌درآمد (اورا) رخ می‌دهد.
میگرن با اورا: اورا مجموعه‌ای از علائم عصبی مانند اختلالات بینایی، بی‌حسی یا گزگز در دست‌ها یا صورت است که معمولاً قبل از شروع سردرد یا هم‌زمان با آن رخ می‌دهد. این علائم معمولاً ۵ تا ۶۰ دقیقه طول می‌کشند و پس از آن سردرد شروع می‌شود.
علل و محرک‌های میگرن
اگرچه علت دقیق میگرن هنوز به‌طور کامل شناخته نشده است، اما برخی از عوامل می‌توانند آن را تحریک کنند:
تغییرات هورمونی: تغییرات سطح هورمون استروژن در زنان، به‌ویژه در دوران قاعدگی، بارداری یا یائسگی می‌تواند میگرن را تحریک کند.
استرس و اضطراب: استرس‌های روانی یا فیزیکی می‌توانند عامل تحریک میگرن باشند.
الگوهای نامنظم خواب: کمبود خواب، خواب بیش از حد یا تغییرات در الگوی خواب.
رژیم غذایی: برخی غذاها و نوشیدنی‌ها مانند الکل، شکلات، پنیرهای کهنه، غذاهای فرآوری‌شده و مواد حاوی کافئین می‌توانند محرک میگرن باشند.
عوامل محیطی: نورهای شدید، صداهای بلند، بوهای قوی و حتی تغییرات در آب و هوا.
راه های درمان میگرن
میگرن می‌تواند بر کیفیت زندگی افراد تأثیر زیادی بگذارد، اما روش‌های متعددی برای درمان و کاهش علائم آن وجود دارد. این روش‌ها به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند: درمان‌های دارویی و درمان‌های غیردارویی.
۱. درمان‌های دارویی
درمان‌های دارویی شامل داروهایی است که برای تسکین حملات حاد میگرن یا پیشگیری از بروز حملات میگرنی استفاده می‌شوند:
الف) داروهای تسکین‌دهنده حاد
این داروها زمانی استفاده می‌شوند که فرد دچار حمله میگرن شده است و هدف آن‌ها کاهش درد و علائم دیگر است:
داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAIDs): مانند ایبوپروفن، ناپروکسن و آسپرین که به کاهش درد کمک می‌کنند.
تریپتان‌ها: مانند سوماتریپتان و ریزاتریپتان که با تأثیر بر روی گیرنده‌های سروتونین در مغز، عروق خونی مغز را منقبض کرده و درد میگرنی را کاهش می‌دهند.
ارگوتامین‌ها: مانند دی‌هیدروارگوتامین که معمولاً در موارد شدیدتر استفاده می‌شوند و می‌توانند انقباض عروق خونی مغز را تقویت کنند.
ضد تهوع‌ها: مانند متوکلوپرامید و دومپریدون که برای کاهش حالت تهوع و استفراغ ناشی از میگرن تجویز می‌شوند.
ب) داروهای پیشگیری‌کننده
این داروها برای افرادی که به طور مکرر دچار حملات میگرنی می‌شوند و حملات آن‌ها شدید است، تجویز می‌شود تا از بروز حملات جلوگیری کند:
بتابلاکرها: مانند پروپرانولول و متوپرولول که می‌توانند فشار خون را کاهش داده و از بروز حملات میگرنی پیشگیری کنند.
داروهای ضدافسردگی: مانند آمی‌تریپتیلین و ونلافاکسین که با تنظیم سروتونین و نوراپی‌نفرین می‌توانند اثرات پیشگیرانه داشته باشند.
داروهای ضدتشنج: مانند توپیرامات و والپروات که در پیشگیری از میگرن مؤثر هستند.
داروهای CGRP آنتاگونیست: این دسته از داروها مانند ارموناب و فریموناب، به‌طور خاص پروتئین‌های مرتبط با التهاب در میگرن را مهار می‌کنند و به پیشگیری از حملات کمک می‌کنند.
۲. درمان‌های غیردارویی
در کنار داروها، روش‌های غیردارویی نیز نقش مهمی در مدیریت و کاهش شدت و تعداد حملات میگرن دارند:
الف) تغییرات سبک زندگی
مدیریت استرس: استفاده از تکنیک‌های مدیریت استرس مانند مدیتیشن، تنفس عمیق، یوگا و تای‌چی می‌تواند به کاهش فراوانی حملات میگرنی کمک کند.
ورزش منظم: ورزش‌های هوازی مانند پیاده‌روی، دوچرخه‌سواری و شنا می‌توانند استرس را کاهش داده و باعث افزایش اندورفین شوند، که به نوبه خود به کاهش میگرن کمک می‌کند.
رژیم غذایی مناسب: اجتناب از غذاهای تحریک‌کننده مانند شکلات، قهوه، الکل، پنیرهای کهنه و غذاهای فرآوری‌شده و همچنین نوشیدن آب کافی به جلوگیری از بروز میگرن کمک می‌کند.
خواب کافی: تنظیم ساعت‌های خواب و بیداری و پرهیز از کمبود خواب یا خواب بیش از حد به کاهش حملات میگرنی کمک می‌کند.
ب) روش‌های مکمل و جایگزین
درمان‌های فیزیکی: ماساژ، فیزیوتراپی و روش‌هایی مانند طب سوزنی می‌توانند به کاهش تنش‌های عضلانی و تسکین سردردهای میگرنی کمک کنند.
بیوفیدبک: این تکنیک با استفاده از دستگاه‌هایی که فعالیت‌های بدنی و عصبی را پایش می‌کنند، به افراد کمک می‌کند که بر تنش‌های بدنی خود کنترل بیشتری داشته باشند و به این ترتیب از حملات میگرنی پیشگیری کنند.
مدیتیشن و ذهن‌آگاهی: تمرین‌های ذهن‌آگاهی و تمرکز بر تنفس و آرام‌سازی ذهن می‌توانند در کاهش استرس و اضطراب مؤثر باشند و از بروز میگرن جلوگیری کنند.
ج) رژیم‌های غذایی خاص
رژیم کتوژنیک: برخی مطالعات نشان داده‌اند که رژیم کتوژنیک (با کربوهیدرات بسیار کم و چربی بالا) ممکن است در کاهش تعداد حملات میگرنی مؤثر باشد، هرچند باید تحت نظر پزشک انجام شود.
مکمل‌های ویتامینی: مصرف مکمل‌هایی مانند منیزیم، ویتامین B2 (ریبوفلاوین) و کوآنزیم Q10 ممکن است در برخی افراد به کاهش شدت و فراوانی میگرن کمک کند.
۳. درمان‌های جدید و نوآورانه
پیشرفت‌های علمی اخیر باعث توسعه روش‌های جدیدی برای درمان میگرن شده‌اند:
تزریق بوتاکس: تزریق بوتاکس در نواحی مختلف سر و گردن می‌تواند به کاهش تعداد حملات میگرنی در افرادی که به میگرن مزمن مبتلا هستند، کمک کند.
تحریک عصب واگ: استفاده از دستگاه‌های الکتریکی که به‌طور غیرتهاجمی عصب واگ را تحریک می‌کنند، به کاهش شدت و مدت زمان حملات میگرنی کمک می‌کند.
تحریک مغناطیسی جمجمه (TMS): این روش با ارسال پالس‌های مغناطیسی به بخش‌های خاصی از مغز می‌تواند به کاهش حملات میگرنی کمک کند.
نتیجه‌گیری
مدیریت و درمان میگرن نیازمند یک رویکرد چندجانبه است که شامل استفاده از داروهای مناسب، تغییرات سبک زندگی، و در صورت لزوم استفاده از روش‌های مکمل و نوآورانه می‌شود. انتخاب درمان مناسب به شدت و فراوانی حملات، پاسخ بدن به داروها و همچنین شرایط زندگی فرد بستگی دارد. برای یافتن بهترین روش درمان، همکاری نزدیک با پزشک متخصص مغز و اعصاب ضروری است تا برنامه درمانی شخصی‌سازی‌شده‌ای تنظیم شود.
