تشنج و سکته مغزی هر دو از مهمترین اختلالات مغزی هستند ولی در اثرات و علل پیدایش تفاوت های زیادی دارند، در ادامه این مطلب از دکتر مهناز شکروی(داروساز) به بررسی این تفاوت ها خواهیم پرداخت.
به طور کلی زمانی که جریان خون به مغز قطع یا دچار اختلال شود سکته مغزی اتفاق می افتد ولی تشنج به دلیل افزایش فعالیت الکتریکی مغز رخ می دهد .همچنین اثرات ناشی از تشنج موقتی هستند ولی سکته مغزی می تواند به طور دائم آسیب های را به جا بگذارد.
این دو عارضه علائم مشترکی نیز دارند از قبیل :
-گیجی
-سردرد
-ناتوانی در صحبت یا درک صحبت دیگران
-احساس گزگز و بی حسی در بخش هایی از بدن
-از دست دادن هوشیاری
علائم سکته مغزی
سکته به طور ناگهانی با سردرد شدید رخ می دهد، برخی از علائم و نشانه های سکته مغزی شامل :
- افتادگی و بی حسی عضلات صورت
- مشکل و اختلال در راه رفتن
- اختلال در صحبت کردن
- مشکلات در درک صحبت های دیگران
- درد و بی حسی در یک سمت بدن
- عدم هماهنگی کلی بدن
می باشد، این علائم اگر کمی ادامه پیدا کند نشان دهنده وقوع سکته مغزی است.
علائم تشنج
بر خلاف سکته مغزی ، تشنج به آرامی و در چند مرحله رخ می دهد. با توجه به علائم تشنج آن را به سه مرحله اصلی تقسیم می کنند. هر مرحله علائم مخصوص به خود را دارد ولی ممکن است تشخیص کمی مشکل باشد.
مرحله شروع: بین چند دقیقه تا چند ساعت قبل از تشنج اصلی آغاز می شود، در این مرحله سرگیجه و اضطراب و اختلال حواس اتفاق می افتد. اختلال بینایی به صورتی که هاله ای از نور دیده شود یا به نور و روشنایی حساس شوید یا اختلال در درک طعم و بو ممکن است اتفاق بیفتد.
مرحله میانی (ایکتال):در این قسمت هوشیاری از دست خواهد رفت و فرد توانایی دیدن و شنیدن را از دست می دهد و ممکن دچار توهم شود.
در طی تشنج، اختلالات زیر ممکن است اتفاق بیفتد:
عرق کردن زیاد
چشمک زدن بدون کنترل و زیاد
عدم توانایی کنترل عضلات
عدم کنترل آب دهان
گاز گرفتن زبان
بی اختیاری موقت
یخ زدگی عضلات و انقباض
عدم توان کنترل عضلات
مرحله پایانی(پستیکتال): علائم و نشانه های مرحله پایانی تشنج عبارتند از:
گیجی
از دست دادن حواس و حافظه
ترس و لرز
فلج موقتی
خوب آلودگی غیر طبیعی
علل وقوع سکته مغزی
دو نوع کلی سکته مغزی ایسکمیک و هموراژیک وجود دارد که هر کدام را به صورت مختصر مرور خواهیم کرد.
سکته مغزی ایسکمیک: این نوع شایع تری از سکته مغزی است که در حقیقت به دلیل انسداد در شریان ها و رگ های خونرسان به مغز رخ می دهد.این انسداد می تواند ناشی از یک لخته خون باشد که جریان خون را در شریان های کناره گردن منتهی به مغز متوقف کره است.
سکته مغزی هموراژیک: این نوع شدیدی از اختلال است و زمانی رخ می دهد که یکی از شریان ها یا رگ های خونی در مغز ترکیده و خون به بافت های اطراف نشت کند که باعث می شود خونرسانی به مغز متوقف شود. مهمترین و شایع ترین علت این نوع از سکته مغزی فشار خون بالا است که به مرور شریان ها را سست و ضعیف می کند و در نهایت احتمال ترکیدن و پاره شده رگ بالا می رود.
به طور کلی بیماری های قلبی عروقی، فشار خون بالا و ریتم های غیر طبیعی قلب از عوامل خطر زای سکته قلبی هستند. دیابت، شریان کاروتید، سن بالا، سیگار کشیدن و مصرف الکل و یا سابقه خانوادگی سکته مغزی یا بیماری قلبی عروقی می تواند زمینه را برای وقوع سکته مغزی در فرد ایجاد کند. بیشتر این عوامل خطر زا با تغییر سبک زندگی و رعایت توصیه های سلامتی و حتی مصرف دارو به سادگی قابل حل شدن هستند.
علل وقوع تشنج
فشار خون بالا در ایجاد تشنج نیز نقش مهمی دارد و یکی از علل بالقوه محسوب می شود. همچنین علل خارجی مانند مارگزیدگی یا ترک مواد یا الکل و... از عوامل وقوع تشنج هستند. بیماری های مانند صرع یا سابقه خوانوادگی نیز احتمال تشنج را بالا می برد. سکته قلبی نیز ممکن است باعث تشنج شود.ممکن ضربه های گذشته به سر طی چند ماه اخیر یا حتی یک سال گذشته باعث تشنج فرد شوند.
تشخیص سکته مغزی و تشنج
در صورتی که مشکوک به سکته مغزی هستید یا علائم مشابه مشاهده کردید فورا به پزشک مراجعه کرده و کمک بگیرید . لازم است فردی که شاهد تشنج و یا سکته بوده نیز به پزشک مراجعه و علائمی که مشاهده کرده است را بیان کند، پزشک با معاینه و شنیدن صدا و ریتم قلب می تواند سکته را تشخیص دهد. اگر مشخص شود که دچار سکته شده اید به سرعت تصویربرداری از عروق با سی تی اسکن یا ام آر آی انجام می شود. این معاینات و آزمایشات برای تشخیص تشنج نیز به کار می روند.
