دوره بارداری یکی از دوران شگفت‌انگیز و جذاب در طول زندگی یک زن است و تغییرات بسیاری را در بدن و زندگی او به وجود می‌آورد. در طول این دوره بدن مادر به دلیل افزایش هورمون استروژن و پروژسترون تغییرات ناگهانی و چشمگیری را تجربه می‌کند. خستگی و افزایش سایز بدن از جمله تغییراتی است که همه مادران در انتظارش هستند، ولی برخی از تغییرات مانند وضعیت پوست در بارداری می‌تواند برای مادر نگران‌کننده باشد و ظاهر او را تحت تأثیر قرار دهد. با اطلاع از برخی روش‌های مراقبت پوست در بارداری می‌توانید آسیب به پوست و علائم ماندگار را به حداقل برسانید و دوران بارداری را برای خود شیرین‌تر کنید.
در ادامه با دکتر مهناز شکروی همراه باشید تا در مورد مشکلات رایج پوست در بارداری اطلاعاتی را کسب نمایید ...
پوست از چه جنسی است؟
پوست به صورت وسیع کل بدن را پوشش می‌دهد و همواره در تماس با دنیای اطراف است. رنگ و زیبایی پوست در افراد مختلف، مرد یا زن، پیر یا جوان، اروپایی یا آسیایی فرق می‌کند. پوست چند لایه داشته که هر کدام وظیفه‌ای خاص به عهده دارند.
بیرونی‌ترین لایه‌ی پوست مانع ورود آب به داخل پوست می‌شود. لایه‌ی وسطی پوست قسمت‌های رویی و زیرین پوست را به هم متصل می‌کند. اعصاب و مویرگ‌ها و غده‌های چربی و عرق در این لایه قرار گرفتند. لایه‌ی زیرین پوست از جنس چربی است تا پوست بتواند کمی تحرک داشته باشد.
رنگدانه‌هایی که در ساختار پوست وجود دارد قابلیت تغییر در پوست را دارند. نور آفتاب می‌تواند روی فعالیت سلول‌های تولیدکننده‌ی این رنگدانه‌ها تأثیر گذارد.
تغییرات پوستی در دوران بارداری
در دوران بارداری، ممکن است تغییرات زیادی در پوست خود مشاهده کنید. ممکن است تغییراتی از قبیل برافروختگی و براق شدن در چهره یا خط های قرمز مانند روی شکمتان مشاهده شود. همه ی زنان باردار، تغییرات پوستی یکسانی را تجربه نمی‌کنند. در زیر لیستی از تغییرات رایج پوستی در دوران بارداری آورده شده است:
- تغییر رنگ پوست در بارداری
در اغلب زنان حامله پوست دچار تغییر رنگ می‌شود. این تغییر رنگ در سفید پوستان مو مشکی، بیشتر رخ می‌دهد. معمولاً ناحیه‌هایی از پوست که رنگی متفاوت با سایر قسمت‌های سطح پوست دارند، مانند نوکِ سینه و ناحیه‌ی دورش، اندام جنسی خارجی و خط وسط شکم از ناف به سمت پایین بیشتر دچار تغییر رنگ می‌شوند.
خط شکمی که حدود 10 میلی‌متر عرض دارد در سه‌ماهه‌ی دوم حاملگی در بیشتر زنان باردار ظاهر می‌شود و در برخی افراد کاملاً سیاه می‌شود و حتی ناف را قطع می‌کند و ادامه پیدا می‌کند. چندین ماه زمان می‌برد تا پس از اتمام بارداری کاملاً از بین برود. اما تغییر رنگ‌های ناحیه‌ی زیر بغل و اندام تناسلی ممکن است کامل محو نشود.
- تغییرات خال‌ها در دوران بارداری
خال‌ها نیز دست‌خوش تغییرات بارداری شده و تغییر سایز و رنگ می‌دهند. اما این امر دلیل نمی‌شود شما نسبت به تغییرات شدید برخی خال‌ها بی‌تفاوت باشید. در صورت خونریزی، احساس سوزش و خارش خال‌ها جهت پیگیری بیشتر به متخصص پوست مراجعه کنید.
- ماسک حاملگی
نوسانات هورمونی دوران حاملگی از اواسط بارداری باعث به وجود آمدن لکه‌های دانه‌دانه‌ی قهوه‌ای رنگ و قرینه روی صورت به خصوص در ناحیه‌ی گونه، پیشانی، پشت لب، چانه و گردن می‌شود که «ملاسما» یا «ماسک حاملگی» نام دارد. دلیل به وجود آمدن این لکه‌ها همان رنگدانه‌های پوستی است که این بار به دلایل هورمونی فعال‌تر شده‌اند، ولی هم‌چنان با نور خورشید پررنگ‌تر می‌شوند. پس با دوری از نور مستقیم خورشید می‌توانید از شدت گرفتن آن جلوگیری کنید. امکان دارد بعد از اتمام بارداری اثری از آن باقی نماند، ولی معمولاً مقداری از آن مانند یادگاری از دوران بارداری بر روی پوست باقی می‌ماند.
- رگ‌های عنکبوتی در بارداری
هورمون‌های بارداری و شکم بزرگ شده در این دوران باعث افزایش فشار بر رگ‌های خونی می‌شوند و آنها را بزرگ‌تر می‌کنند. این مسئله باعث به جا ماندن علائم عنکبوت شکل در سطح پوست پا، بازو، بالاتنه بدن و حتی صورت می‌شوند و به نام رگ‌های واریسی یا رگ‌های عنکبوتی معروف هستند. نشانه‌ها ممکن است با توجه به میزان تحرک شما شدیدتر شود. به عنوان مثال اگر برای مدت طولانی بایستید، مقدار رگ‌های عنکبوتی افزایش می‌یابد. پس بهتر است زمانی را برای نشستن و بالا گرفتن پاهای خود در نظر بگیرید. به وجود آمدن رگ‌های عنکبوتی در دوران بارداری هم درمانی ندارند ولی می‌توانید با استفاده از کانسیلر، علائم را بپوشانید و بعد از زایمان آنها را با لیزرتراپی از بین ببرید.
- جوش‌های بارداری
متأسفانه در بعضی زنان تأثیرات هورمونی موجب تولید بیشتر چربی پوست می‌شود.
همین مسئله منافذ پوستی را می‌بندد و در نتیجه آکنه به وجود می‌آید. در برخی از زنان باردار جوش صورت از اولین ماه دیده می‌شود و حتی تا بعد از زایمان نیز ادامه پیدا می‌کند. بدون توجه به مرحله بارداری خود، بهترین روشی که می‌توانید برای داشتن پوست سالم و تمیز در نظر بگیرید دنبال کردن یک برنامه مراقبتی مناسب برای پوست در بارداری است. روزی دو بار پوستتان را تمیز کنید و به سراغ محصولاتی بروید که فاقد چربی و غیر جوش زا باشند. از مصرف داروهای درمان جوش مانند آکوتان، رتین آ و تتراسایکلین تا بعد از دوران بارداری پرهیز کنید. استفاده از محصولات حاوی بنزوئیل پراکساید هم در دوران بارداری توصیه نمی‌شود. اگر آکنه و جوش در دوران بارداری به نگرانی اصلی شما تبدیل شده است، از پزشک خود بخواهید تا درمان امن برای این دوره را برایتان تجویز کند.
- ترشحات عروقی، عرقی و غددی
عروق پوست: طی بارداری ساختمان و کارکرد عروق پوست دچار تغییرات متعددی می‌شود. از آنجا که این تغییرات منحصر به بارداری نبوده و ممکن است به دنبال مشکلات بدن هم بروز کند مشورت با پزشک معالج ضروری است.
غدد چربی: ترشح غدد چربی پوست حین بارداری افزایش یافته و پس از زایمان به حالت طبیعی برمی‌گردد.
غدد عرق: غدد عرق منتشر در تمام بدن و مخصوصا کف دست‌ها و پا‌ها به طور طبیعی در اثر افزایش درجه حرارت محیط یا فعالیت فیزیکی فعال‌تر می‌شوند. زیر بغل و کشاله‌های ران نوعی دیگر از غدد عرق را دارند که ترشحات‌شان بوی بد تولید می‌کند. طی بارداری فعالیت و میزان ترشح غدد عرق منتشر به طور قابل ملاحظه در تمام بدن به جز کف دست و پا افزایش می‌یابد و منجر به افزایش جوش‌های عرق سوز می‌شود. در مقابل، فعالیت غدد متمرکز کاهش می‌یابد و عرق و جوش‌های آن نواحی کمتر می‌شوند.
- مشکل پوستی روزاسه
گاهی التهاب حاصل از تورم رگ‌های خونی در سطح پوست باعث به وجود آمدن گونه‌های سرخ می‌شود که به نام روزاسه معروف است. علت اصلی روزاسه ناشناخته است ولی گفته می‌شود این مشکل در نتیجه ترکیبی از عوامل ارثی و محیطی به وجود می‌آید. گاهی افراد نمی‌دانند وضعیتی که به آن دچار شده‌اند چه نامی دارد و به آن توجه نمی‌کنند. روزاسه توسط عوامل مختلفی مانند غذا و نوشیدنی‌های داغ، ادویه، الکل، دمای بسیار گرم و سرد، نور خورشید، استرس، ورزش، حمام داغ و سونا تشدید می‌شود. از آنجایی که بدن زنان در طول دوره بارداری تغییرات زیادی را تجربه می‌کند، ممکن است استرس زایمان باعث به آمدن روزاسه شود. پزشکان برای درمان این حالت از داروهای موضعی و خوراکی یا لیزرتراپی استفاده می‌کنند. پس برای انتخاب روش بی‌خطر در دوره بارداری با پزشک مشورت کنید.
- استرچ مارک (ترک های پوستی)
این خطوط در ۹۰ درصد زنان باردار طی ماه‌های ششم و هفتم بارداری ابتدا در دیواره شکم ظاهر شده سپس به میزان کمتری در سینه‌ها نیز نمایان می‌شوند این خطوط ممکن است با شیوع و شدت کمتری در سایر نواحی بدن هم دیده شوند.
علت پیدایش این خطوط:
- تغییرات هورمونی
- کشش بیش از اندازه پوست
- پارگی برخی الیاف بافت نگهدارنده آن بخش از پوست
ویژگی‌های این خطوط: طول این خطوط چند سانتی‌متر بوده و پهنای آنها از یک تا ۱۰ میلی‌متر متغیر و به رنگ صورتی تا ارغوانی و گاهی همراه با خارش مختصر ظاهر می‌شوند. این خطوط معمولا کمی بعد از زایمان به رنگ پوست در می‌آیند، مختصری فرورفته و سرانجام چروکیده می‌شوند.
- بثورات کهیری دوران بارداری
0/5 درصد زنان طی 3 ماهه سوم بادراری دچار ضایعات کهیری می‌شوند. این بیماری عموما در بارداری اول شکل می‌گیرد و به ندرت در بارداری‌های بعدی تکرار می‌شود و چنانچه عود داشته باشد شدت آن کمتر است. علت بیماری دقیقا معلوم نیست و به افزایش غیرطبیعی وزن در مادر و جنین نسبت داده می‌شود.
از نشانه‌های این بیماری می‌توان به پیدایش بثورات کهیری به شدت خارش‌دار و اختلال در خواب شبانه اشاره کرد. این بثورات معمولا از ناحیه شکم شروع شده و بیشتر محدود به خطوط استریا هستند اما گاهی قسمت فوقانی بازو‌ها و ران‌ها نیز ممکن است گرفتار شود. در اغلب موارد ضایعات در عرض ۲ تا ۳ هفته پس از زایمان از بین می‌روند. اما ممکن است تشدید قابل توجهی بلافاصله پس از زایمان مشاهده شود.
- خارش بارداری
حدود ۲۰ درصد زنان باردار به درجاتی دچار خارش می‌شوند که در اکثر موارد ناشی از یک بیماری شناخته شده مانند کهیر، اگزما، حساسیت‌های دارویی یا ابتلا به عفونت‌های انگلی مانند گال است. اما گروه کوچکی از خانم‌های باردار تنها مبتلا به یک خارش شدید هستند که ضایعه پوستی مشخصی ندارند. این حالت همان خارش بارداری است که در 3 ماهه سوم بارداری شروع شده و اغلب محدود به شکم است (اگرچه ممکن است کاملا منتشر باشد) که ناشی از اختلال در ترشح صفرا در کبد است. این خارش معمولا بعد از زایمان از بین می‌رود ولی در بارداری‌های بعدی یا هنگام مصرف قرص‌های ضدبارداری عود می‌کند. این حالت عموما تاثیری بر سرنوشت بارداری یا سلامت جنین نداشته و تنها خطر بالقوه آن افزایش احتمال بروز سنگ‌های صفراوی در زنان مبتلا به این عارضه است.
کلام آخر
هر چند بیشتر مشکلات پوستی حاملگی موقتی است، اما در همین مدت کوتاه هم می‌توانید از شدت ناراحتی خود بکاهید و بهتر با عوارض بارداری کنار بیایید. .
برای پیشگیری از مشکلات پوستی در دوران بارداری مقاله "مراقبت از پوست در بارداری" را مطالعه کنید
ارائه این مقاله از وبسایت دکتر مهناز شکروی به شما کمک کرد که اطلاعاتی در مورد "مشکلات رایج پوستی در بارداری" ، کسب نمایید . اگر سوالی در این مورد برایتان پیش آمده می توانید در بخش تماس با ما از دکتر مهناز شکروی بپرسید .
