استرس از آنچه فکر می کنید بدتر است ! در زندگی امروز ، افراد درگیر استرس فیزیکی ، تنش ها و فشار های عصبی میشوند چرا که دنیای مدرن هر روز در حال تغییر و تحول است و این دگرگونیها موجب افزایش استرس و تنش در هر فرد میشود . از آنجایی که عوارض استرس و فشار عصبی تاثیر نامطلوبی روی تمام جنبه های مختلف زندگی هر شخص ایجاد می کند ، نیاز است که فرد بتواند انواع استرس به ترتیب شدت را بشناسد و متوجه شود که علت استرس چیست تا بتواند به مدیریت استرس بپردازد . تمامی این اتفاقات در گروی این است که شخص قادر باشد علائم و نشانه های استرس مثبت یا منفی را تشخیص دهد . تمامی این تمهیدات به درمان استرس و کنترل آن می انجامد . در ادامه این مطلب با دکتر مهناز شکروی همراه باشید .
تعریف استرس و انواع آن
استرس یک واکنش طبیعی بدن در برابر تهدیدات و فشارهای زندگی است. انواع مختلفی از استرس وجود دارد، از جمله استرس مثبت (استرس مفید برای تحرک و پیشرفت) و استرس منفی که ممکن است تاثیرات مخربی بر روی سلامت فرد داشته باشد.
سیستم ایمنی بدن
سیستم ایمنی همانطور که از اسمش پیدا است کارهای پشتیبانی برای جلوگیری از بیمار شدن در بدن را انجام می دهد. گلبول های سفید ( سلول های سیستم ایمنی بدن ) به وسیله خون در سرتاسر بدن جریان دارند و در طحال، مغز استخوان، غدد لنفاوی و غده تیموس هم دیده می شود.
لازم است بدانید که گلبول های سفید انواع مختلفی دارد که مهم ترین آن که نقش کشنده طبیعی را در بدن ایفا می کند لنفوسیت است، لنفوسیت ها هنگام هجوم میکروب و ویروس ماده ایی پروتئینی به نام پادتن ترشح می کند که به ویروس ها می چسبد و آنها را ضعیف می کند و دیگر گلبول های سفید آن را از بین می برند و از بروز عفونت در سطح بسیار جلوگیری می کنند.
استرس چگونه بر سیستم ایمنی بدن تاثیر دارد؟
با بروز رویدادهایی که توانایی مقابله و کنار آمدن با آن را نداریم دچار استرس در سطح وسیعی می شویم و در چنین شرایطی بدن هورمون استرس یا همان کورتیزول (CORTISOl) ترشح می کند، ترشح مقطعی کورتیزول یکی از کارکرد های طبیعی بدن انسان ها است که مزایای چون کاهش التهاب و کم کردن استرس را دارد اما اگر در طولانی مدت قرار بر ترشح کورتیزول باشد بدن به ترشح آن وابسته می شود و تاثیر معکوس دارد و در بیشتر مواقع به استرس بیشتر دامن می زند.
فراموش نکنید که استرس عامل 90 درصد از بیماری ها و اختلالات همانند سرطان و … می باشد که با کاهش تعداد سلول های سفید و نگهبانان بدن بخصوص همان هایی که سلول های سرطانی را از بین می برند باعث بالا رفتن میزان این تومورها در بدن و افزایش عفونت در بدن می شود یکی دیگر از اثرات استرس بر بدن کاهش سطح لنفوسیتا است هرچه سطح لنفوسیتا در بدن ما کاهش پیدا کند بدن در مقابل ویروس، سرماخوردگی و تبخال ها و … ضعیف تر می شود.
استرس در سطح وسیع بطور صد در صد شما را دچار اضطراب و افسردگی شدید می کند، التهابات و اختلالات ناشی از استرس باعث کم شدن ایمنی بدن می شود و در طولانی مدت بدن بقدری ضعیف می شود که با کوچکترین بیماری درگیر می شود.
اما استرس به غیر از تاثیر مستقیم یکسری تاثیرات غیر مستقیم دارد که شامل : بروز رفتارهای ناسالم، استعمال دخانیات، مصرف نوشیدنی های الکلی، کاهش فعالیت های ورزشی و تغذیه ی ناسالم و … می شود که این عوامل خود باعث پایین آمدن سیستم ایمنی بدن هستند.
انواع استرس چیست؟
همه انواع استرس منفی یا خطرناک نیست. برخی از انواع استرس عبارتند از:
1- استرس حاد: این نوع استرس کوتاه مدت است و می‌تواند مثبت باشد یا منفی باشد. این همان استرسی است که ما در زندگی روزمره خود تجربه می کنیم.
2- استرس مزمن: استرس مزمن استرسی است که ظاهراً هیچوقت به پایان نمی‌رسد و راه گریزی از آن نیست. مثلاً استرس ناشی از یک ازدواج بد یا یک شغل خسته کننده. استرس مزمن همچنین می‌تواند ناشی از تجارب آسیب‌زا و آسیب‌های دوران کودکی باشد.
3- استرس حاد اپیزودیک: اگر استرس حاد دائمی باشد و تبدیل به شیوه زندگی فرد شده باشد به آن استرس حاد اپیزودیک گفته میشود.
4- استرس مثبت: استرس مثبت می‌تواند شما را پرانرژی نگه دارد. این استرس با هیجان و ترشح آدرنالین همراه است. مثلاً هنگام اسکی کردن، دویدن و نزدیک شدن به موعد تحویل پروژه‌ها
9 تاثیر مخرب استرس بر بدن
استرس مزمن و مداوم با سطح بالای هورمون کورتیزول در بدن شناخته میشود. این هورمون در کوتاه‌مدت آن‌چنان اثر منفی ندارد؛ ولی دوره‌های طولانی‌مدت استرس، یا استرس‌های حاد و مکرر می‌تواند اثرات جدی و مخربی بر اعضای بدن داشته باشد.
افرادی که به مدت طولانی تحت استرس هستند عوارضی نظیر سردرد، اختلالات گوارشی، فشار خون بالا، درد قفسه‌ی سینه و مشکلات خواب را تجربه می‌کنند. بنابراین بهتر است برای پیشگیری از عوارض استرس، اگر استرس مداوم را تجربه می‌کنید از یک روانشناس کمک بگیرید. در ادامه به 8 اثر مخرب استرس بر اعضاء بدن می‌پردازیم.
1-تأثیر استرس بر روده
مغز و روده با هم در ارتباط هستند. در واقع، نورون‌های زیادی با روده مرتبطند. روده تا حدودی تحت کنترل سیستم عصبی مرکزی یا مغز و نخاع است. استرس می‌تواند سبب افزایش احساس درد، نفخ یا ناراحتی در روده‌ها شود. استرس همچنین می‌تواند بر سرعت حرکت غذا در بدن نیز تأثیر بگذارد و منجر به مشکلات گوارشی مانند اسهال و یبوست شود. علاوه‌براین، استرس می‌تواند باعث اسپاسم ماهیچه‌ها در روده شود که می‌تواند دردناک باشد.
2- تأثیر استرس بر معده
استرس می‌تواند منجربه ترشح بیش‌ازحد برخی هورمون‌ها، افزایش سرعت تنفس و ضربان قلب شود؛ همه‌ی این موارد می‌توانند سیستم گوارشی شما را دچار اختلال کنند. همچنین به دلیل افزایش اسید معده، احتمال سوزش سر دل (رفلاکس اسید معده) بیشتر است. استرس سبب بروز زخم معده نمی‌شود؛ اما می‌تواند خطر ابتلا به آن را افزایش دهد و باعث فعال شدن زخم‌های موجود شود.
استرس همچنین می تواند بر نحوه‌ی حرکت غذا در دستگاه گوارش شما تأثیر بگذارد و منجر به اسهال یا یبوست شود. همچنین ممکن است به دنبال استرس مزمن تهوع، استفراغ یا درد معده را تجربه کنید.
3- تأثیر استرس بر قلب
استرس مزمن یا مداوم که در مدت زمان طولانی تجربه شود می‌تواند به مشکلات طولانی‌مدت قلب و عروق بینجامد. درحقیقت استرس با افزایش دادن مداوم ضربان قلب و افزایش سطح هورمون‌های مضر مانند کورتیزول می‌تواند خطر ابتلا به فشار خون بالا، حمله‌ی قلبی یا سکته‌ی مغزی را افزایش دهد.
علاوه براین استرس حاد تکرارشونده و استرس مزمن مداوم نیز ممکن است به التهاب در سیستم گردش خون، خصوصاً در عروق کرونر قلب منتهی شود. همچنین به نظر می‌رسد نحوه‌ی واکنش فرد به استرس می‌تواند بر سطح کلسترول تأثیر بگذارد.
4- تأثیر استرس بر پوست
پژوهش‌های متعددی نشان داده‌اند که استرس منجر به تشدید آکنه‌های پوستی میشود؛ هرچند مکانیسم عمل آن به درستی مشخص نیست. به‌نظر می‌رسد هورمون‌های استرس منجر به فعالیت بیشتر غدد چربی پوست میشوند؛ ترشح بیشتر چربی، با افزایش آکنه مرتبط است. از‌سوی‌دیگر، استرس منجر به ترشح فاکتورهای التهابی میشود که منجر به تشدید آکنه میشود.
5- تأثیر استرس بر جنین
استرس مزمن می‌تواند برای جنین نیز مشکل‌آفرین باشد. استرس در دوران بارداری ممکن است بر رشد نوزاد در رحم و مدت‌زمان بارداری اثر مخرب داشته باشد. احتمال ابتلای نوزادان نارس به اختلالات رشد و یادگیری بیشتر است. نوزادان زودرس به‌احتمال‌زیاد در بزرگسالی به بیماری‌های مزمن مانند بیماری‌های قلبی، فشار خون بالا و دیابت مبتلا خواهند شد.
6- تأثیر استرس بر بدن زنان و خون‌ریزی قاعدگی
هیپوتالاموس قسمتی از مغز است که چرخه‌ی قاعدگی شما را کنترل می‌کند. این بخش از مغز نسبت به عوامل خارجی مانند ورزش، خواب و استرس حساس است. درحالت‌طبیعی هیپوتالاموس مواد شیمیایی خاصی ترشح می‌کند که منجر به تنظیم سطح هورمون‌های استروژن و پروژسترون در بدن میشود.
بدن شما در شرایط استرس کورتیزول تولید می‌کند. بسته به اینکه بدن شما چگونه استرس را تحمل می‌کند، کورتیزول ممکن است منجر به تأخیر، کم شدن طول دوره یا حتی قطع شدن قاعدگی برای یک یا چند دوره شود.
7- تأثیر استرس بر فشار خون
بدن در شرایط استرس‌زا هورمون بیش‌تری ترشح می‌کند. این هورمون‌ها باعث میشوند که فشار خون به‌طورموقت افزایش یابد، ضربان قلب سریع‌تر و رگ‌های خونی باریک‌تر شوند.
هیچ مدرکی وجود ندارد که نشان دهد استرس به‌تنهایی سبب فشار خون مزمن میشود؛ اما واکنش‌های ناسالم به استرس می‌تواند خطر ابتلا به فشار خون بالا، حملات قلبی و سکته‌های مغزی را افزایش دهند. برخی از رفتارها با فشار خون بالاتر ارتباط دارند؛ مانند:
- سیگار کشیدن
- زیاده‌روی در نوشیدن الکل
- خوردن غذاهای ناسالم
8- تأثیر استرس بر چاقی
یکی از اثرات مخرب استرس بر بدن افراد، افزایش میل به غذا خوردن و ریزه‌خواری است. مصرف غذاهای پرچرب و شیرین می‌تواند به‌مرور سبب افزایش چربی بدن شود. همچنین مطالعات نشان داده‌اند که هورمون کورتیزول ارتباط مستقیمی با اضافه‌وزن و سندرم متابولیک (اختلال سوخت‌وساز بدن) دارد.
9- تأثیر استرس بر بدن دیابتی‌ها
استرس به دو دلیل می‌تواند وضعیت بیماران دیابتی را بدتر کند. اولاً، استرس احتمال بروز رفتارهای خطرناک، مانند خوردن خوراکی‌های ناسالم و نوشیدن مشروبات الکلی را افزایش می‌دهد. دوماً، به نظر می‌رسد که استرس می‌تواند با ایجاد عدم تعادل هورمونی، سطح قند خون افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ را نیز به‌طورمستقیم افزایش دهد.
مدیریت استرس
با اینکه استرس اجتناب ناپذیر است اما می‌توان ان را مدیریت نمود. وقتی متوجه شوید که استرس چه فشاری به زندگی شما وارد می‌کند می‌توانید شیوه‌های مقابله با آن را آموخته، وضعیت سلامتی خود را تغییر داده و تاثیر آن را روی زندگی‌تان کاهش دهید.
علائم فرسایش روانی را بشناسید: افزایش سطح استرس می‌تواند شما را در معرض فرسودگی روانی قرار دهد. فرسایش روانی باعث خستگی و بی تفاوتی نسبت به شغل میشود. بنابراین وقتی علائم فرسایش روانی را در خود مشاهده کردید وقتش رسیده که برای رفع استرس خود کاری انجام دهید.
به طور مداوم ورزش کنید: فعالیت ورزشی تاثیر زیادی روی مغز و جسم می‌گذارد. فرقی ندارد چه ورزشی را دنبال می‌کنید. تحرک می‌تواند استرس شما را کاهش داده و علائم روانی ناشی از آن را رفع کند.
از خود مراقبت کنید: فعالیت‌های خودمراقبتی را برای کمک به مدیریت استرس وارد زندگی روزمره خود کنید. روش‌های مراقبت از ذهن، جسم و روح خود را یاد گرفته و از آنها در ایجاد یک زندگی بهتر استفاده کنید.
تمرین ذهن آگاهی کنید: ذهن آگاهی (مایندفولنس) تنها یک تمرین روزانه ده دقیقه‌ای نیست بلکه می‌تواند یک نوع سبک زندگی باشد. ذهن آگاه بودن در طول روز می‌تواند شما را هوشیارتر ساخته و استرس شما را کم کند.
نتیجه گیری
همانطور که گفتیم استرس یکی از عوامل اصلی انواع بیماری ها در بدن و ایجاد اختلال در سیستم ایمنی بدن می باشد که در دراز مدت اثرات زیان بار بسیاری دارد و می تواند تاثیرات بسیار بدی بر افراد بگذارد، بنابراین برای جلوگیری از این پیامدها می توانید به مشاور یا روانشناس مراجعه کنید تا قبل از بروز اتفاقات بد بدن شما را در بهترین شرایط خود قرار بدهند.
خیلی از افراد برای درمان استرس و اضطراب خود اقدامی نمی کنند و پس از بروز بسیاری از بیماری ها پشت سر هم خودشان را در بدترین شرایط ممکن قرار می دهند به یاد داشته باشید اضطراب و استرس براحتی قابل کنترل است و شما می توانید خودتان را براحتی از بسیاری از بیماری ها در امان نگهدارید.
