بیماری ایدز، که با نام سندرم نقص ایمنی اکتسابی شناخته می‌شود، یکی از چالش‌برانگیزترین بیماری‌های قرن حاضر است. این بیماری نتیجه عفونت با ویروس نقص ایمنی انسانی (HIV) است که به تضعیف سیستم ایمنی بدن منجر می‌شود. شناخت این بیماری و راه‌های پیشگیری از آن برای حفظ سلامت جامعه از اهمیت بالایی برخوردار است. در این مقاله از دکتر مهناز شکروی ، به بررسی جنبه‌های مختلف ایدز از جمله علل، روش‌های انتقال و راهکارهای مقابله با آن خواهیم پرداخت.
بیماری ایدز (AIDS) چیست؟
ایدز آخرین و جدی‌ترین مرحله عفونت اچ ای وی است. افراد مبتلا به این بیماری تعداد زیادی از گلبول‌های سفید خاص و سیستم ایمنی بدنشان آسیب دیده که معمولا با بیماری دیگری همراه خواهد بود. ویروس hiv اگر مورد درمان قرار نگیرد در حدود 10 سال به بیماری ایدز تبدیل می‌شود.
سلول های CD۴، نوع ویژه‌ای از سلول‌های خونی هستند که نقش بزرگی در مبارزه بدن با بیماری‌ها دارند و HIV این سلول‌ها را تخریب می‌کند. با از بین رفتن تعداد بیشتری از سلول‌های CD۴ سیستم ایمنی بدن ضعیف‌تر می‌شود و ممکن است فردی برای سالها عفونت HIV را داشته باشد تا قبل از اینکه تبدیل به ایدز شود.
علائم ابتلا به HIV
اکثر مردم 2 تا 6 هفته پس از ابتلا به HIV یک بیماری کوتاه مانند آنفولانزا را تجربه می کنند که یک یا 2 هفته طول می کشد. پس از ناپدید شدن این علائم، HIV ممکن است برای سالها هیچ علامتی ایجاد نکند، اگرچه ویروس همچنان به سیستم ایمنی بدن شما آسیب می‌زند. این بدان معناست که بسیاری از افراد مبتلا به HIV نمی دانند که آلوده هستند. هر کسی که فکر می کند ممکن است HIV داشته باشد باید آزمایش دهد. به برخی از افراد که در معرض خطر ویژه قرار دارند توصیه می شود که آزمایشات منظمی را انجام دهند.
علائم احتمالی عبارتند از تب، لرز، راش، عرق شبانه، دردهای عضلانی، گلو درد، خستگی، غدد لنفاوی متورم و زخمهای دهان.
اما برخی از افراد ممکن است در طول عفونت حاد HIV احساس بیماری نکنند. این علائم به این معنی نیست که شما HIV دارید،سایر بیماری ها می توانند همین علائم را ایجاد کنند. اگر این علائم را دارید و فکر می کنید ممکن است در معرض اچ آی وی بوده اید، به یک ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی مراجعه کنید. انجام آزمایش اچ‌آی‌وی تنها راهی است که مطمئن شوید.
تفاوت بین ویروس hiv و ایدز
بیماری ایدز (AIDS) و ویروس اچ‌آی‌وی (HIV) دو مفهوم متفاوت هستند. ویروس hiv به‌طور اختصاصی به سلول‌های سیستم ایمنی بدن متصل می‌شود و آنها را ضعیف می‌کند. این ویروس می‌تواند به شکل مخفیانه سالها درون بدن باقی بماند و اگر به درستی درمان نشود با گذشت زمان به بیماری AIDS تبدیل خواهد شد.
در این مرحله فرد مبتلا می‌تواند ناقل بیماری باشد اما بدن هیچ‌گونه علائمی بروز ندهد. بیماری ایدز مجموعه‌ای از علائم و نشانه‌های بالینی است که به‌طور مستقیم با اختلالات سیستم ایمنی بدن ناشی از عفونت ویروس اچ‌آی‌وی مرتبط می‌شود. درواقع باید گفت اگر به HIV مبتلا نباشید نمی‌توانید درگیر ایدز شوید.
راه‌های انتقال ایدز
HIV از طرق مختلف انتقال می‌یابد:
باید یادآور شد که هیچ‌گونه خطر انتقال ویروس از طریق مدفوع، ترشحات بینی، بزاق، خلط، عرق، اشک، ادرار، یا استفراغ وجود ندارد مگر اینکه با خون‌آلوده شده باشند.
تماس جنسی
شایع‌ترین حالت انتقال HIV تماس جنسی با فرد آلوده است. این‌گونه انتقال در هرگونه رابطه جنسی (زن ـ زن، مرد ـ مرد و زن ـ مرد) دیده‌شده است. معمولاً خطر انتقال از مقاربت بیشتر است.
خون
دومین عامل شایع انتقال ویروس HIV از طریق خون و فرآورده‌های خونی است. در اکثر مواقع انتقال اچ آی وی از طریق استفاده از سرنگ مشترک در معتادان به مواد مخدر تزریق نظیر هروئین اتفاق می‌افتد. حتی زخم در اثر فرورفتن سرسوزن، انتقال خون یا فرآورده‌های خونی آلوده یا تزریق‌هایی که با استفاده از تجهیزات پزشکی استریل نشده انجام می‌شود نیز عامل انتقال این بیماری است.
مادر به فرزند
انتقال HIV از مادر به فرزند در اکثر موارد در دوران بارداری، هنگام زایمان یا از راه شیر مادر انجام می‌شود. این راه سومین راه شایع انتقال اچ آی وی در دنیا محسوب می‌گردد.
اعتیاد تزریقی
خطر قرار گرفتن در معرض اچ آی وی در افرادی که مواد تزریق می‌کنند، بسیار بالاست. استفاده از وسایل تزریق مشترک ضدعفونی نشده، خطر انتقال ویروس‌هایی مانند اچ آی وی و هپاتیت C که از طریق خون منتقل می‌شوند را به‌شدت افزایش می‌دهد. سوزن، سرنگ و وسایل تزریق مشترک آلوده، سه برابر بیشتر از رابطه جنسی اچ آی وی را انتقال می‌دهند. ضدعفونی کردن وسایل تزریق بعد از هر بار استفاده، خطر انتقال را پایین آورده اما آن را کاملاً از بین نمی‌برد.
خال‌کوبی/ سوراخ کردن
هر چیزی که باعث ورود خون یک فرد دیگر به جریان خون شما شود خطرناک است. اگر ابزارها استریل نشوند، درصورتی‌که فرد قبلی که از آنها استفاده کرده است به اچ آی وی مبتلا بوده باشد، خطر انتقال اچ آی وی به فرد بعدی از طریق خال‌کوبی و سوراخ کردن وجود دارد.
درمان HIV چگونه است؟
داروهای ضد ویروسی برای درمان HIV استفاده می شود. آنها با متوقف کردن تکثیر ویروس در بدن کار می کنند و به سیستم ایمنی اجازه می دهند خود را ترمیم کند و از آسیب بیشتر جلوگیری کند. این داروها به شکل قرص هستند که باید هر روز مصرف شوند. اچ آی وی می تواند به راحتی در برابر یک داروی HIV مقاومت ایجاد کند، اما مصرف ترکیبی از داروهای مختلف این احتمال را بسیار کمتر می کند. اکثر افراد مبتلا به HIV ترکیبی از داروها را مصرف می کنند. بسیار مهم است که هر روز طبق توصیه پزشک مصرف شوند. هدف از درمان HIV، داشتن بار ویروسی غیرقابل شناسایی است. این بدان معناست که سطح ویروس اچ آی وی در بدن شما به اندازه ای پایین است که با آزمایش تشخیص داده نمی شود.
سخن آخر...
سندرم نقص ایمنی اکتسابی (ایدز) یک بیماری مزمن و بالقوه تهدید کننده زندگی است که توسط ویروس نقص ایمنی انسانی (HIV) ایجاد می شود. HIV با آسیب رساندن به سیستم ایمنی بدن، توانایی بدن شما برای مبارزه با عفونت و بیماری را مختل می کند. HIV یک عفونت مقاربتی (STI) است. همچنین می تواند از طریق تماس با خون آلوده یا از مادر به کودک در دوران بارداری، زایمان یا شیردهی سرایت کند. بدون دارو، ممکن است سالها طول بکشد تا اچ آی وی سیستم ایمنی شما را ضعیف کند تا جایی که شما به ایدز مبتلا شوید. هیچ درمانی برای HIV/AIDS وجود ندارد، اما داروها می توانند به طور چشمگیری پیشرفت بیماری را کاهش دهند. این داروها مرگ و میر ناشی از ایدز را در بسیاری از کشورهای توسعه یافته کاهش داده است.
