بواسیر یا هموروئید چیست؟

بواسیر، نام نوعی بیماری شایع است که حتما تا به حال به گوشتان خورده، شاید هم خود یا یکی از عزیزانتان را درگیر کرده باشد! بواسیر یا هموروئید متورم شدن، گشاد شدن و یا برجستگی عروق (سیاهرگ ها) در مقعد و یا خارج از آن است. اغلب افراد اطلاعات کافی در خصوص این بیماری ندارند، به همین جهت اطلاعاتی را در ادامه این مقاله از دکتر مهناز شکروی در اختیار شما قرار خواهیم داد.

همورو​ئید یا بواسیر چیست ؟ 

بواسیر یا هموروئید از گروه بیماری های مقعدی یا نشیمنگاه است . این بیماری در اطراف ناحیه ی مقعد رخ می دهد . در این بیماری ، عروق خونی اطراف ناحیه ی مقعد در اثر کشش و فشار بیش از اندازه دچار کشیدگی و پارگی می شوند .این کشش و فشار شدید می تواند ناشی از زور زدن زیاد هنگام دفع مدفوع سفت و سخت در زمان یبوست باشد .

همچنین در زنان هم به هنگام بارداری یا زایمان سخت ممکن است به رگ های نواحی تحتانی از جمله مقعد فشار زیادی وارد گردد به همین دلیل میزان شیوع هموروئید در زنان نسبت به مردان بسیار بیشتر است .

مویرگ ها و رگ های ناحیه ی مقعد به شدت پر خون هستند . این رگ ها هنگامی که تحت فشار و کشش قرار می گیرند خون داخل آنها محتبس می شود . افزایش فشار خون داخل این رگ ها باعث  گشاد شدن ، پیچ در پیچ شدن و التهاب آنها می شود که باعث به وجود آمدن بیماری هموروئید می گردد .

فشار ناشی از دفع مدفوع سخت و سفت در زمان یبوست و یا هرگونه عامل ایجاد کننده ی فشار مانند بارداری ،  عامل اصلی التهاب و تورم رگهاست .

دلایل بروز بواسیر چیست؟

به طور کلی می‌توان عوامل متعددی را در بروز بیماری مورد بحث دخیل دانست که در ذیل به آن اشاره می‌کنیم:

- ابتلا به یبوست مزمن

- ابتلا به اسهال طولانی مدت

- رژیم غذایی کم فیبر

- استفاده ناکافی از مایعات

- اضافه وزن

- نشستن و یا ایستادن به مدت طولانی

- انجام ورزش های سنگین

- بلند کردن اجسام سنگین

- وراثت

- بارداری

- سرفه های مزمن

- مصرف مشروبات الکی

- نزدیکی مقعدی

- انجام جراحی‌ راست‌ روده‌ یا پارگی‌ مجرای‌ تناسلی‌ به‌ هنگام‌ زایمان‌ و دوختن‌ آن‌

- ایجاد فشار به هنگام عمل دفع

- استفاده از لباس های تنگ

- مصرف بعضی از داروها

- کهولت سن

- نشستن طولانی مدت در توالت

بیماری هموروئید بسته به اینکه کدام بخش از مقعد قرار دارد، به دو نوع داخلی و خارجی تقسیم میشوند. انواع بواسیر می توانند علائم مختلفی را ایجاد کنند. بعضی افراد ممکن است، همزمان به هر دو نوع این بیماری مبتلا باشند.

انواع بواسیر یا هموروئید

بواسیر داخلی

بواسیر داخلی (internal hemorrhoid) متورم شدن رگ های درون كانال مقعدی یا همان رکتوم می باشد. این نوع بسته به شدت بیماری در ۴ درجه مختلف دسته بندی میشود.

 درجه بندی هموروئید داخلی براساس میزان بیرون زدگی آن از کانال مقعد انجام می شود. هرقدر این بیرون زدگی بیشتر باشد، درجه ی آن نیز بالاتر می رود. اینکه هموروئید در چه سطحی قرار دارد، بسیار حائز اهمیت است. پزشک براساس درجه هموروئید می تواند برای انتخاب شیوه درمان بیماری هموروئید تصمیم بگیرد. 

بواسیر خارجی 

بواسیرهای خارجی در زیر پوست و اطراف ناحیه مقعد قرار دارند و به دلیل وجود اعصاب زیاد در این ناحیه علاوه بر خونریزی دردناک هم هستند.

این هموروئید را می توان به شکل برآمدگی هایی صورتی رنگ مشاهده کرد که به هنگام دفع دردناک تر هم میشوند. در بواسیر خارجی ممکن است لخته خون ایجاد شده و رنگ آن به بنفش یا آبی تغییر پیدا کند که به آن ترومبوز گفته می شود. این مسئله برای فرد بیمار بسیار دردناک بوده و ممکن است احساس خارش شدید به همراه داشته باشد. 

تفاوت بواسیر داخلی و خارجی

بواسیر خارجی در قسمت بیرونی مقعد قراردارد، درحالی که بواسیر داخلی در داخل کانال مقعد قراردارد. در کل بواسیر خارجی آشکارتر است. زیرا اغلب به صورت رگ‌های خونی متورم یا توده‌های سخت دردناک یا خارش دار ظاهر می‌شوند.  بواسیر خارجی در ناحیه حساس مقعد ایجاد می‌شود و اغلب با اجابت مزاج باعث درد و خونریزی می‌شود. این نوع از بواسیرها در معرض اصطکاک خارجی قراردارند.همچنین می‌توانند با کارهای معمولی و روزمره مانند نشستن یا راه رفتن و خارش دادن، تحریک شده و دردناک شوند.

 درحالی که بواسیر داخلی در داخل راست روده قرار دارد. بنابراین این احتمال وجود دارد که شما حتی از وجود آنها بی‌خبر باشید. بیماران معمولاً با دیدن خون در اطراف مدفوع و یا رشد بواسیر در خارج از مقعد متوجه می‌شوند که بواسیر داخلی دارند. پس بواسیر داخلی می‌تواند باعث خونریزی شود. گاهی اوقات فشار بیش از حد می‎‌تواند بواسیر داخلی را به خارج از دهانه مقعد فشاردهد. این زورزدن می‌تواند درحین اجابت مزاج رخ دهد. اما ممکن است مربوط به زایمان، بلند کردن اجسام سنگین یا فعالیت های ورزشی خاص باشد. هنگامی که بواسیر داخلی در خارج از مقعد بیفتد می‌تواند باعث ناراحتی قابل توجهی شود و ممکن است مکرراً خونریزی کند.

علائم هموروئید چیست؟

• خونریزی از مقعد یکی از اولین علائم هموروئید است.

• بی‌اختیاری مدفوع نیز می‌تواند از علائم بواسیر باشد.

• احساس خارش در مقعد از علائم هموروئید است.

• به وجود آمدن التهاب و تورم در مقعد

• مشاهده و احساس برآمدگی

• وجود ترشح مخاطی پس از اجابت مزاج

• احساس درد در موقع دفع مدفوع

• دفع ناقص مدفوع (پس از اجابت مزاج احساس می کنید روده شما تخلیه نشده است)

روش‌های درمان هموروئید چیست؟

پس از مراجعه به پزشک و انجام آزمایش‌های لازم و کولونوسکوپی برای هموروئید، بر اساس نوع و شدت بیماری، پزشک یکی از روش‌های زیر را برای درمان بواسیر توصیه خواهد کرد:

1▪ درمان دارویی :

در این روش از درمان بواسیر، که تنها برای بواسیرهای سطحی و کوچک مناسب است، با تغییر رژیم غذایی، استفاده از ملین و داروهایی برای بهبود یبوست، بواسیر درمان می شود. اگر بواسیر در مراحل اولیه شناسایی و پیگیری شود، این روش درمان بواسیر بهترین و آسان ترین راهکار است. پماد آنتی همورئید داروی اصلی بواسیر می باشد. شیوه مصرف آن نیز معمولا روزی 4 بار پس از هر بار اجابت مزاج و قبل یا بعد از خواب با توجه به دستور پزشک می باشد. در کنار این پماد استفاده از شیاف نیز توسط پزشکان توصیه می شود. فرق آن با پماد در این است که روزی دو بار داخل مقعد قرار می گیرد. از دیگر دارو های مورد استفاده در زمینه ی بواسیر خارجی می توان به موارد زیر اشاره کرد:

-پماد ام جی: خاصیت ضد التهاب و باکتری آن شبیه به پماد آنتی هموروئید می باشد.

-داروی هیدروکورتیزون: این دارو به صورت های آمپول، قرص و… موجود است.

-پماد پراموکسین: خاصیت بی حس کننده داشته و در تسکین درد کاربردی است.

​ 2▪ جلوگیری از پایین آمدن هوروئید :

یکی دیگر از روش های رایج درمان بواسیر، جلوگیری از پایین آمدن و خارج شدن رگ های متورم هموروئید یا به اختصار pph است. در این روش که برای بواسیر های داخلی به کار می رود، با استفاده از ابزاری مخصوص که مانند منگنه عمل می کند، خونریزی زائده های داخل مقعد قطع می شود و به مرور زمان و با خشک شدن زائده ها، بیماری برطرف می شود. لازم به ذکر است که این روش درمان بواسیر نیازمند بیهوشی و بستری شدن بیمار در بیمارستان است که خود عوارض جانبی های احتمالی را در بر می گیرد. همچنین ممکن است بعد از دوران نقاهت، بیمار به مشکلاتی مانند انسداد روده، تنگ شدن کانال مقعد، مشکلات دفع و عفونت دچار شود.

3▪ لیزر یا سوزاندن زخم : 

در این روش برای درمان بواسیر با استفاده از اشعه مادون قرمز یا لیزر، زخم سوزانده می شود و تکه های بیرون زده و متورم با استفاده از لیزر بریده می شوند و پس از آن برای جلوگیری از خونریزی، رگ ها سوزانده و بسته می شوند. این روش در درمان بواسیر بسیار رایج است چرا که سختی و سنگینی عمل جراحی های قدیمی را ندارد و در مدت زمان کوتاه و بدون نیاز به بیهوشی انجام می شود، پس عوارض جانبی بیهوشی با داروهای شیمیایی نیز بیمار را تهدید نخواهد کرد. همچنین در این روش از درمان بواسیر نیازی به بستری شدن بیمار در بیمارستان وجود ندارد و پس از لیزر بیمار مرخص می شود.

4▪ اسکلروتراپی :

از این روش درمانی برای درمان بواسیر نوع دو استفاده می شود. این روش شامل تزریق یک ماده شیمیایی به بواسیر است. این ماده با ساختاری که دارد موجب کوچک شدن بواسیر شده و از خونریزی جلوگیری می کند. معمولا دردی احساس نخواهید کرد یا اگر هم باشد بسیار خفیف است.این مایع تورم رگ ها و کبودی ماهیچه ها را کاهش داده و در طی دو هفته به بهبودی کامل می انجامد. اسکلروتراپی در درمان بواسیر روشی به مراتب کم خطر تر و ایمن تر است. همچنین انجام این تزریق به صورت سرپایی و بدون نیاز به بیهوشی است. اسکلروتراپی در مطب پزشک و توسط جراح بواسیر انجام می شود. خطرات شناخته شده کمی درباره آن وجود دارد. اگر از داروهای رقیق کننده خون استفاده می کنید، این ممکن است گزینه بهتری باشد زیرا پوست شما باز نشده است.

5▪ بند آوری توسط نوار یا بند لاستیکی :

این روش در درمان بواسیر، از قدیمی ترین روش های موجود است که طبق نوشته های بقراط نیز در زمان های دور به کار گرفته شده و مفید بوده است. باندینگ یک روش درمانی است که برای درمان هموروئید داخلی درجه 3 استفاده می شود. این روش که بستن با نوار لاستیکی نیز نامیده می شود، شامل استفاده از یک نوار محکم در اطراف پایه هموروئید برای قطع جریان خون است. بندکشی معمولا به دو یا چند عمل نیاز دارد که با فاصله حدود 2 ماه انجام می شود. نگران نباشید؛ دردناک نیست؛ اما ممکن است فشار یا ناراحتی خفیفی را احساس کنید. بندکشی برای کسانی که داروهای رقیق کننده خون مصرف می‌کنند به دلیل خطر بالای عوارض خونریزی توصیه نمی شود. معمولا در مدت زمان کوتاهی بهبود پیدا می کنید. همچنین به ندرت، ممکن است عوارض اضافی مانند درد و عفونت رخ دهد.

6▪ کواگولاسیون :

 این اصطلاح در پزشکی به معنای انعقاد خون نیز به کار می رود. با این روش در درمان بواسیر ، در ناحیه ی مقعد اسکار ایجاد می شود که همان لایه ی قهوه ای رنگ روی زخم است و برای متوقف کردن خونریزی و از بین بردن ضایعه ی بیرون زده مفید است. این روش نیز برای بواسیر های کوچک و سطحی به کار می رود.

عوارض بواسیر چیست؟

عوارض بواسیر نادر است، اما می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• لخته شدن خون در ورید متورم

• خون‌ریزی

• کم خونی فقر آهن ناشی از ریزش خون

سخن پایانی

شاید تصور کنید، بواسیر و درمان آن پیچیده و مشکل است. تصور شما کاملاً غلط است. درمان این بیماری در مرحله اول و با شروع علائم، با استفاده از روشهای خانگی و دارویی انجام میشود. اما در صورتی که بیماری پیشرفت کند. درمان با روشهای تهاجمی تری انجام می شود.

امروزه تکنولوژی لیزر قادر است، خیلی سریع و در کمتر از یک ساعت بیماری شما را بدون ایجاد درد و خونریزی رفع کند. برای اطلاع بیشتر در مورد درمان بیماری بواسیر با دکتر مهناز شکروی(داروساز) در ارتباط باشید.