برای کمک به کودک با بیماری بیش فعالی چه چیزی را باید بدانید؟
کودکان بیش فعال معمولا در انجام کارهای عملی، توانایی در فکر کردن و برنامه ریزی، سازماندهی کارها، کنترل انگیزه ها و تکمیل کارها مشکل دارند. پس بهتر است شما همچنانکه فرزندتان به تدریج توانایی انجام کارها را به دست می آورد او را تشویق کنید.
زندگی با کودک بیش فعال می تواند خسته کنننده و گیج کننده باشد. اما والدین می توانند با نگهداری از کودک و مراقبت از او به فرزندشان کمک کنند و علایم و نشانه های بیش فعالی را کم کنند. می توان به کودک کمک کرد تا با چالش های روزانه کنار بیاید. از او بخواهید که انرژی اش را روی کارهای مثبت بگذارد و شما با نگهداری از کودک برای او و خانواده آرامش بیاورید.
شاید شما هم از بیش‌فعالی کودک خود به ستوه آمده باشید و ندانید بهترین روش برخورد با او چیست؟
با دکتر مهناز شکروی همراه باشید تا 17 روش از بهترین روش های برخورد با چنین کودکانی را فرابگیرید.
نحوه رفتار با کودکان بیش فعال
گذراندن وقت با کودک بیش فعال می تواند خسته کننده و طاقت فرسا باشد اما والدین و اطرافیان می توانند این بیش فعالی را کنترل کنند. والدین می توانند با هدایت انرژی های کودک در مسیر درست به کاهش علائم بیش فعالی و موفقیت کودک کمک شایانی کنند. هر چه والدین سریع تر و بصورت مداوم تر اقدام کنند می توانند نتایج بهتری نیز دریافت کنند. معمولا کودک بیش فعال دچار کمبودهایی در فعالیت های اجرایی هستند. این کودکان توانایی فکر کردن و برنامه ریزی کردن را ندارند و والدین می توانند در این مرحله با راهنمایی های مناسب کمک شایانی به کودک کنند.
بی قراری، کم توجهی، بی دقتی، گم کردن وسائل و خیلی از علائم مشابه که والدین را به ستوه در می آورند، از علائم اختلال بیش فعالی و کمبود توجه در کودکان هستند که البته اگر تا سن خاصی ادامه یافته و درمان نشوند، حتما کودک را در بزرگسالی به سمت رفتارهای پرخطر سوق می‌دهند.
اکثر والدینی که فرزندشان چنین علائمی را دارند، روش‌های برخوردی گوناگونی را امتحان کرده‌اند اما هنوز نمی دانند که بهترین رفتار در برابر کودک بیش فعال چیست!
راهکارهای زیر ممکن است کمک کننده باشند:
بهترین طرز برخورد با کودک بیش فعال
1-الگوی رفتاری خودتان
فرزند شما همان کاری را انجام می‌دهد که شما انجام می‌دهید فرزندان شما برای این که چگونه در دنیای بیرون رفتار کنند، از رفتار شما الگو می گیرند. شما باید از رفتار خودتان برای راهنمایی فرزندتان کمک بگیرید.
اگر می خواهید فرزندتان کلمه «لطفا» را به کار برد، خودتان نباید استفاده از این کلمه را فراموش کنید. اگر می خواهید فرزندتان با صدای بلند صحبت نکند، باید صدای خود را همیشه در حد معقول نگه دارید. فراموش نکنید آنچه که در عمل ثابت می کنید، بسیار مهم تر از آن است که حرفش را می زنید.
2- ساختار و نظم فراهم کنید
ارائه نظم با ایجاد یک برنامه روزانه می تواند حواس پرتی های ناگهانی را محدود کند. دانستن اینکه چه چیزی در انتظارشان است می تواند برای کودکان مبتلا به ADHD آرام بخش باشد. همچنین می تواند راه خوبی برای ورود مسئولیت به زندگی کودک باشد.
3- انتظارات خود را متعادل کنید
اگر از بین سه کاری که کودک باید انجام دهد، توانسته دو مورد را انجام دهد آن را قبول کنید و کودک را تشویق کنید. در مراقبت از کودک بیش فعال از کمالگرایی اجتناب کنید تا کودک نیز دچار نا امیدی نشود.
4- به علت رفتارهای کودک توجه کنید
پیوسته به یاد بیاورید که بسیاری از رفتارهای کودک عمدی نیستند و ناشی از یک اختلال هستند. با شوخ طبعی با کودک برخورد کنید تا از رفتار خود دچار سرخوردگی نشود.
5- شنونده خوبی باشید
برای فرزندتان یک شنونده خوب باشید گوش کردن به عقاید فرزندتان یکی از راه های کنترل کردن آنهاست. فرزند شما برای این که نمی تواند عقاید خود را خوب مطرح کند، دچار نا امیدی می شود.
شما می توانید با یک جمله ساده از بروز این نا امیدی جلوگیری کنید؛ مثل «من می دونم تو چه احساسی داری و کاملا درکت می کنم». با این جمله به او کمک می کنید که بر کشمکش های درونی خود غلبه کند. به او ثابت می کنید عقاید او مورد احترام شماست.
6- دائما انتقاد نکنید
هر چیزی را یک بار به فرزندتان بگویید و به او فرصت حرکت دهید انتقاد دائم از فرزندتان نه تنها کاری از پیش نمی برد بلکه فقط باعث خستگی خود شما می شود. اگر می خواهید فرزندتان با شما همکاری کند، بهتر است با یک بازی ساده از او بخواهید کاری را که می خواهید، انجام دهد.
در این بازی شما از فرزندتان در انجام کاری کمک می گیرید، از شماره یک تا شماره ۳ بشمارید، با توجه به کاری که به او سپرده اید زمان بین شماره یک تا۳ را در نظر بگیرید. اهمیت بازی را به او یادآوری کنید و شروع به شمارش کنید. در این فاصله او باید آن کار را انجام دهد.
7- کارها را به کارهای کوچک تقسیم کنید
برای فرد مبتلا به ADHD ، برخی از وظایف می توانند بسیار پیچیده و مبهم باشند. در صورت امکان کارها را به اهداف قابل دستیابی تقسیم کنید. علاوه بر ساده سازی کلی ، اینکار می تواند احساسات مرتبط با موفقیت یا شکست را تنظیم کند.
به عنوان مثال اگر از كودك خواسته شده كه اتاق خود را تمیز كند ، تقسیم این كار به وظایف كوچكتر ، مانند مرتب کردن تخت خواب ، قرار دادن اسباب بازی های روی زمین در داخل کمد یا جمع كردن لباس ها ، مفید خواهد بود.
8- به جای دستور توضیح دهید
والدین یا مراقبین می توانند سوالاتی را که کودک می پرسد پاسخ دهند ، تا جایی که مناسب سن کودک باشد. این کار را ساده انجام دهید اما انتظار پرسش در خصوص جزئیات بیشتر را هم داشته باشید.
توضیح دلایل انجام یک کار می تواند نگرانی و سردرگمی کودک مبتلا به ADHD را برطرف کند. هنگام توضیح چیزها ، فرد باید از جملات مثبت و شفافی استفاده کند.
توضیح دلیل درخواست انجام کاری از کودک هم باید محترمانه باشد و اگر کودک احساس می کند با دیگران تفاوت دارد عزت نفس او بسیار مهم است.
9- از به کار بردن زبان منفی خودداری کنید
بازخورد مثبت می تواند به تقویت اعتماد به نفس کودک کمک کند.کودک مبتلا به ADHD ممکن است احساس کند که دیگران از او بیزار هستند یا اینکه همیشه کارهای اشتباهی انجام می دهد. تقویت این موضوع با زبان منفی می تواند آسیب زا باشد و رفتارهای مخل را بدتر کند.
همیشه مثبت بودن غیرممکن است ، بنابراین برای والدین ضروری است که راهی برای بیان نگرانی ها یا اضطراب های خود پیدا کنند. که این راه می تواند یک دوست ، شریک زندگی یا یک درمانگر باشد.
10- کارهای ساده را به او محول کنید
به فرزندتان ارزش دهید و به او نشان دهید که فرد مهمی است فرزند شما دوست دارد که در امور خانواده سهیم باشد. شما می توانید با واگذار کردن کارهای خیلی ساده منزل یا کارهایی که فرزندتان می تواند به سادگی از پس آنها بر بیاید، به او فرصت دهید تا نقش خود را به عنوان یک فرد مهم در امور خانه بازی کند.
این باعث می شود که فرزندتان اهمیت نقش خود را در خانه احساس کند. هر چه کارهای بیشتری به او بسپارید، او بیشتر تلاش می کند. سپردن کارهای بی خطر منزل به فرزندتان باعث می شود:
-او تبدیل به فردی مسئول شود
- اعتماد به نفس در او به وجود آید
- به خود شما هم کمک کند.
البته بهتر است وسایل با ارزش را از دسترس او دور نگه دارید وقتی عینک شما وسیله جالبی برای بازی از نظر فرزندتان است، فراموش نکنید که او نمی داند نباید با خیلی از وسایل ضروری بازی کند. کافی است این وسایل را از دسترس فرزندتان دور کنید.
11- به کودک تان کمک کنید مدیریت زمان را یاد بگیرد
کودک مبتلا به بیش فعالی (ADHD) درک درستی از زمان ندارد. افراد مبتلا به ADHD با مشکلات تعیین ساعت، اندازه گیری زمان لازم برای انجام یک کار و تخمین زدن مدت زمان گذشته دست و پنجه نرم می کنند. به فرزندتان روش هایی یاد بدهید تا یک کار را در زمان مناسب انجام دهد.
مثلا: یک تایمر برای کودک بخرید تا وقتی می‌خواهید بعد از 15 دقیقه به خانه برگردد درست زمان را تشخیص دهد.
12- از مشاجره خودداری کنید
وقتی دستور خاصی دادید، بدون استثنا باید آن را دنبال کنید، زیرا شما مسئول تربیت فرزندتان هستید. اگر به فرزندتان اجازه دهید بحث کند، او این را فرصتی برای برنده شدن می بیند. بسیاری از کودکان مایلند تا زمانی که طرف مقابل خود را خسته کند، بحث کنند.
اگر فرزندتان اقتدار قوانین شما را نمی پذیرد، در یک محیط آرام تر و متفاوت، از فرزندتان بپرسید که به نظر او قوانین منصفانه چیست. ببینید آیا می توانید برای هر گونه مصالحه ای مذاکره کنید تا فرزندتان بیشتر از قوانین پیروی کند و هر دو از نتیجه راضی تر باشید؟
13- بزرگسالان دیگر را به چشم دشمن نبینید
طبیعی است که والدین احساس محافظت می کنند ، اما وقتی کودک به ADHD مبتلا است ، به نظر می رسد که سایر مراقبان آنها را درک نمی کنند یا به اندازه کافی به آنها اهمیت نمی دهند. ارتباط خوب می تواند به حل این مشکل کمک کند.
بهتر است با هر کسی که با فرزند شما ارتباط دارد در مورد ADHD او صحبت کنید ، توضیحات، علایق او و روش های موثر برای کنترل رفتارهای چالش برانگیز او را توضیح دهید.
14- تعامل با همسالان را تشویق کنید
یکی از چالش‌های بزرگی که افراد مبتلا به ADHD در بزرگسالی با آن مواجه هستند این است که آنها در کودکی یاد نگرفتند که به طور مناسب ارتباط اجتماعی برقرار کنند. فرزندتان را تشویق کنید تا در تعاملات همسالان خود شرکت کند.
مهمانی‌ها را برگزار کنید و شرکت در مهمانی‌هایی را تشویق کنید که به فرزندتان کمک می‌کند تا حد ممکن زندگی عادی داشته باشد.
15- بهداشت خواب را رعایت کنید
تحقیقات نشان داده است که خواب با کیفیت پایین می تواند تأثیر منفی بر علائم اختلال نقص توجه و بیش فعالی داشته باشد. خواب با کیفیت خوب می تواند به تنظیم سطح انرژی در روز بعد کمک کند. همچنین می تواند استرس و خلق و خوی را بهبود بخشد.
برای این منظور ، والدین ممکن است بخواهند ساعتهای منظم خواب را در برنامه روزانه بگنجانند.
16- مرزبندی‌های دقیق
مرزهای مشخص بین خودتان و فرزندتان قرار دهید قبل از این که در امور شخصی فرزندتان دخالت کنید، بهتر است از خود بپرسید آیا این دخالت واقعا لازم است؟ بهتر است درخواست ها و دستورالعمل ها و پاسخ های منفی را به حداقل ممکن برسانید تا از بروز کشمکش های درونی و احساسات نا هنجار جلوگیری کنید.
هنگام صحبت‌های جدی با او دوستانه در مقابل فرزندتان زانو بزنید. زانو زدن روی زمین به طوری که در مقابل فرزندتان قرار بگیرید، یکی از قوی ترین راه های ارتباط مثبت با او است. وقتی به فرزندتان نزدیک می شوید، به او اجازه می دهید تا از آهنگ صدای شما آنچه را که فکر می کنید، دریافت کند و بر آنچه مورد نظر شماست تمرکز کند. وقتی توجه او را به خود جلب کنید، دیگر لازم نیست با اجبار او را وادار به این کار کنید.
17- لبخند را به چهره فرزندتان هدیه دهید
یکی دیگر از راه های کاهش تنش روانی و کشمکش های درونی فرزندتان این است که با او شوخی کنید. می توانید وانمود کنید که یک هیولای ضعیف هستید که او می تواند شما را شکست دهد یا صدای حیوانات را تقلید کنید. یک شوخی ساده لبخند را برای شما و فرزندتان به ارمغان می آورد.
