بیماری آلزایمر (Alzheimer’s disease) نوعی اختلال مغزی است که باعث از دست دادن حافظه، گیجی، تغییر شخصیت و از بین رفتن تدریجی استقلال می‌شود و رایج‌ترین نوع زوال عقل است. در ابتدا افراد مبتلا به این بیماری فقط مقدار کمی کاهش حافظه، گیجی و کاهش شناخت دارند اما با گذشت زمان، این علائم شدیدتر می‌شوند. در ادامه با دکتر مهنز شکروی همراه باشید تا با بیماری آلزایمر ، علائم و راههای درمان آن بیشتر آشنا شوید .
بیماری آلزایمر چیست؟
آلزایمر یک بیماری عصبی است که بر مغز تاثیر می‌گذارد و موجب مرگ سلول‌های مغزی می‌شود که از دست رفتن حافظه و نیروی شناخت را به دنبال خواهد داشت. علائم این بیماری ابتدا خفیف است اما به مرور شدیدتر می‌شود.
از علائم شایع این بیماری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- از دست دادن حافظه
- مشکلات زبانی
- رفتار تکانشی یا غیرقابل پیش‌بینی
اصلی‌ترین ویژگی این بیماری این است که، ارتباط بین نورون‌های عصبی از بین می‌رود و اطلاعات نمی‌توانند به‌راحتی بین مناطق مختلف مغز و همچنین بین عضلات و اندام‌ها عبور کنند. برای همین است که علاوه بر مشکلات مغزی، مثل کاهش حافظه، سایر مشکلات رفتاری و حرکتی هم به وجود خواهند آمد.
علائم بیماری آلزایمر چیست؟
از دست دادن حافظه، کلیدی مهم در بیماری آلزایمر است.
علائم ابتدایی شامل سختی در به یاد آوردن وقایع یا مکالمات است. همینطور که بیماری پیشرفت می‌کند، مشکلات حافظه ای بدتر شده و علائم دیگر نیز پیشرفت می‌کنند.
در ابتدا، شخص مبتلا به بیماری آلزایمر ممکن است در به خاطر آوردن مسائل و مرتب نمودن افکار خود مشکل داشته باشد، در این حالت یکی از اعضای خانواده بهتر است متوجه بدتر شدن علائم فرد شود.
تغییرات مغزی مرتبط با بیماری آلزایمر منجر به مشکلات فزاینده ای می‌شود:
-حافظه
همه افراد گاه به گاه دچار نقص حافظه می‌شوند، اما از دست دادن حافظه مرتبط با بیماری آلزایمر ادامه می‌یابد و بدتر می‌شود و بر توانایی عملکرد در محل کار یا خانه تأثیر می‌گذارد.
افراد مبتلا به آلزایمر ممکن است:
• جملات و سوالات را بارها و بارها تکرار می‌کنند.
• مکالمات، قرارها یا رویدادها را فراموش می‌کنند و بعداً آنها را به خاطر نمی‌آورند.
• در مکان‌های آشنا گم می‌شوند.
• جای وسایل را اشتباه می‌گذارند.
• در نهایت اسم های اعضای خانواده و هر اتفاق روزمره ای را فراموش می‌کنند.
- فکر کردن و تمرکز کردن
بیماری آلزایمر باعث ایجاد مشکل در تمرکز و تفکر به خصوص در مورد مفاهیم انتزاعی مانند اعداد می‌شود.
- تصمیم گیری و قضاوت در مورد مسائل
آلزایمر باعث کاهش توانایی تصمیم گیری و قضاوت منطقی در موقعیت های روزمره می‌شود.
برای مثال، ممکن است فردی در تعاملات اجتماعی انتخاب‌های ضعیف یا نامشخصی داشته باشد برای مثال، لباس‌های نامناسب برای آب و هوا بپوشد.
ممکن است پاسخ موثر به مشکلات روزمره، مانند سوختن غذا در اجاق گاز یا موقعیت های رانندگی غیرمنتظره، در این بیماران دشوارتر باشد.
- برنامه ریزی و اجرای وظایف معمول
فعالیت‌های معمولی که نیاز به مراحل متوالی و پی در پی دارند، مانند برنامه‌ریزی و پختن یک غذا یا انجام یک بازی مورد علاقه، با پیشرفت بیماری تبدیل به یک مبارزه در برابر آن می‌شوند. در نهایت، افراد مبتلا به آلزایمر پیشرفته اغلب فراموش می‌کنند که چگونه کار‌های اساسی مانند لباس پوشیدن و حمام کردن را انجام دهند.
- تغییر در شخصیت و رفتار
تغییرات مغزی که در بیماری آلزایمر رخ می دهد، می تواند حالات و رفتار های فرد را تغییر دهد. مشکلاتی که به وجود می‌آید ممکن است شامل موارد زیر باشد:
• افسردگی
• بی‌حسی
• تغییر حالات
• بی اعتمادی به دیگران
• زود رنج و عصبی بودن
• تغییر در عادات خواب
• احساسات غیر‌قابل‌کنترل
• توهم، مثلا اینکه فرد فکر می‌کند چیزی از او دزدیده می‌شود.
راه های پیشگیری از آلزایمر
با توجه به اینکه علت دقیق بیماری آلزایمر هنوز مشخص نشده است، بنابراین شیوه دقیق و مطمئنی برای پیشگیری از آن وجود ندارد. اما به گفته دکتر محمد صمدیان جراح برتر مغز و اعصاب تهران در کلینیک جامع قاعده جمجمه و هیپوفیز ایران، رعایت پاره ای از نکات ساده در سبک زندگی ما می تواند به ما در کاهش ریسک ابتلا به آلزایمر کمک نمایند که عبارتند از:
کنترل و درمان بیماری های قلبی/عروقی
حذف دخانیات
قطع الکل
رژیم غذایی متعادل و سالم
تمرین ورزشی هوازی حداقل 150 دقیقه در هفته
چکاپ منظم شش ماهه پزشکی
انجام فعالیت های جدید
کنترل دیابت
مطالعه روزانه
یادگیری زبان خارجی
نواختن موسیقی
انجام فعالیت های اجتماعی خیریه
انجام ورزش های گروهی
حفظ روابط و زندگی اجتماعی فعال
طول عمر بیماران آلزایمر چقدر است؟
میانگین امید به زندگی در هر فرد مبتلا به آلزایمر متفاوت است. اما به طور متوسط پس از تشخیص بیماری فرد قادر است 8 تا 10 سال عمر کند. البته بسته به خود فرد این بازه می تواند از 3 سال تا 20 سال هم شامل شود. متأسفانه این بیماری ممکن است تشخیص داده نشده و میانگین مدت زمان از زمان شروع علائم تا تشخیص بیماری حدود 2.8 سال است.
همچنین امکان دارد که زوال عقل بیمار به سایر سیستم های بدن مثل تنفس هم آسیب بزند. به طور مثال با تحلیل قشر خاکستری مغز و از دست رفتن توانایی فرد برای انجام بعضی اعمال ارادی مثل حرکت دیافراگم، بیمار مستعد ابتلا به بیماری هایی مثل ذات‌الریه شده و همین عامل طول عمر او را از حالت عادی کاهش می دهد. پس نمی توان به طور قطع درباره ی طول عمر یک فرد آلزایمری قضاوت کرد.
جدیدترین روش های درمان آلزایمر
متاسفانه در حال حاضر هیچ درمانی برای بیماری آلزایمر وجود ندارد. هنگامی که فرد اولین نشانه های بیماری را که شامل از دست رفتن حافظه، مشکلات یادگیری، قضاوت، ارتباط و زندگی روزانه هستند از خود نشان می دهد، هیچ کاری نمی توان برای توقف و یا معکوس کردن روند بیماری وی انجام داد.
اما برخی داروها می توانند بعضی از انواع نشانه ها و عوارض بیماری آلزایمر را در برخی از بیماران مبتلا به آن کاهش دهند. این داروها می توانند روند بیماری را کند نموده و به مغز برای کارکرد بهتر و طولانی تر کمک نمایند. برخی از این داروها عبارتند از:
- آدوکانوماب-آووا (آدوهلم)
- دونه پزیل (آریسپت): آلزایمر خفیف، متوسط، و شدید
- گالانتامین (رازادین، رمینیل): آلزایمر خفیف تا متوسط
- ریواستیگمین (اگزلون): آلزایمر خفیف تا متوسط
- ممانتین (نامندا): آلزایمر متوسط تا شدید
- نامزاریک (ترکیب نامندا و آریسپت): آلزایمر شدید
همچنین داروهای ضد افسردگی، داروهای خواب آور، و داروهای کنترل کننده مشکلات پرخاشگری و تحریک پذیری نیز ممکن است حسب مورد برای درمان عوارض آلزایمر توسط متخصصان تجویز شوند. نکته مهم این است که تمامی این داروها باید تحت نظر و با دستور مستقیم پزشک معالج بیمار مصرف شوند.
کدام مواد غذایی برای مغز مفید است و چگونه می‌توانیم مغزمان را جوان نگه داریم؟
اگر می‌خواهید از پیر شدن مغز جلوگیری کنید باید یک رژیم غذایی غنی از اسیدهای آمینه ضروری، روغن‌های امگا، مواد معدنی و ویتامین‌ها را مصرف کنید .بدین ترتیب که هفته‌ای حداقل دو وعده ماهی میل کنید که میزان هر وعده ماهی، برشی از گوشت آن به اندازه کف دست باشد، البته باید از سرخ کردن ماهی اجتناب شود، زیرا امگا ۳ موجود در آن از بین می‌رود. سایر غذاهای مفید برای مغز شامل تخم مرغ، انواع آجیل به ویژه گردو، غلات کامل یعنی غلات سبوس دار مانند نان سنگک، نان تست و نان جو و همچنین چای سبز و شکلات تلخ است. از بین میوه‌ها و سبزیجات نیز مصرف توت و کلم برای مغز و حافظه بسیار مفید است همچنین بعد از ۴۰ سالگی در هر دهه مغز حدود پنج درصد کوچک‌تر شده که منجر به افسردگی و آلزایمر می‌شود، اما انجام تمرینات ورزشی از تحلیل مغز در سنین پیری جلوگیری می‌کند.
مغز انسان توانایی ساخت یاخته‌های عصبی و سیناپس‌ها را دارد، اما این فرایند زمانی بهتر عمل می‌کند که مدام مغزمان را وادار کنیم چیزهای تازه یاد بگیرد. مغز چیزهای تازه را دوست دارد. هنرهای دستی، بازی‌ها، حتی یک دستور آشپزی جدید، همگی باعث ساخت یاخته‌های عصبی می‌شود و هرچه فعالیت‌های جدید سخت‌تر و پیچیده‌تر باشد، نتیجه بهتر است.
می توانید سوالهایتان را از دکتر مهناز شکروی بپرسید .
